Dit is een samenvatting van hoofdstuk 5 uit het boek 'Portaal' voor VK1.3TA. Deze samenvatting is gemaakt aan de hand van de toetsinformatie van het studiejaar 2018/2019. Met behulp van deze samenvatting heb ik een 7,8 gehaald.
Portaal hoofdstuk 5 ‘Geletterdheid: lezen’:
5.1 Achtergronden
Lezen -> het achterhalen van de betekenis van geschreven taal. Het is een transitief werkwoord
(heeft een lijdend voorwerp en soms een meewerkend voorwerp bij zich): je leest altijd iets.
We maken onderscheid tussen twee soorten kennis:
- Kennis van de taal.
- Kennis van de wereld.
5.1.1 Het belang van lezen
Om volwaardig deel te kunnen uitmaken van de maatschappij, moeten we allerlei verschillende
teksten kunnen gebruiken en begrijpen.
Geletterd zijn betekent niet alleen de techniek van het lezen en schrijven beheersen, maar ook
teksten kunnen kiezen en begrijpen, en die passen bij de doelen die je hebt. Als iemand dat laatste
niet kan, spreken we ook wel van functioneel analfabetisme. Het begrijpen van teksten is om een
drietal redenen van belang:
- Kunnen leren.
- Kunnen deelnemen aan de maatschappij.
- Kunnen genieten van lezen.
Taalvaardigheden -> middelen die je in staat stellen om jezelf te uiten (expressieve functie), om met
andere mensen te communiceren (communicatieve functie) en om greep te krijgen op de wereld om
je heen (conceptualiserende functie). Voorbeelden zijn lezen, schrijven, luisteren en spreken.
Lezen en luisteren -> receptieve vaardigheden: leveren geen direct meetbaar product op.
Spreken en schrijven -> productieve vaardigheden: leveren wel een direct meetbaar product op.
Wanneer je lezen en schrijven vergelijkt met luisteren en spreken, zijn er twee opvallende
verschillen:
- Bij lezen en schrijven is de ‘gesprekspartner’ afwezig -> je moet met andere middelen de
boodschap achterhalen of de betekenis controleren.
- Het taalgebruik in geschreven teksten is formeler -> de zinnen zijn grammaticaal complexer,
er worden meer niet-frequente woorden gebruikt en er worden woorden gebruikt die net
iets anders betekenen dan in de ‘dagelijkse situatie’.
Verschillende modellen van het leesproces:
- Bottom-up model -> gaat uit van het idee dat lezen verloopt van lagere-ordeprocessen
(letter- en woordherkenning) naar hogere-ordeprocessen (begrip). De visuele informatie
(letters, woorden) wordt herkend doordat de lezer gebruikmaakt van onderscheidende
kenmerken van die letters (visuele discriminatie). Deze informatie wordt vervolgens
gekoppeld aan een klank (teken-klankkoppeling) en pas daarna kan er een betekenis
toegekend worden.
- Top-down model -> gaat uit van het idee dat lezen verloopt van hogere-ordeprocessen naar
lagere-ordeprocessen. Op basis van visuele informatie activeert de lezer zijn eerder
opgedane kennis en vormt hij tijdens het lezen verwachtingen (hypotheses) over het verdere
verloop van de zin. Dit model verklaart waarom een lezer een tekst over een bekend
onderwerp sneller kan lezen dan een tekst over een onderwerp wat nog onbekend is.
- Interactieve model -> gaat ervan uit dat de lagere-ordeprocessen en de hogere-
ordeprocessen elkaar beïnvloeden. Een goed verlopend woordherkenningsproces zorgt dat
begrip gemakkelijker tot stand komt, terwijl door hogere-ordeprocessen die herkenning
sneller tot stand komt.
Een goede lezer heeft de volgende kenmerken:
- Hij heeft een leesdoel en zoekt daarbij een tekst die hij wil benutten om dit doel te bereiken.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller tvalmkerk. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.21. You're not tied to anything after your purchase.
