Architectuur en omgeving: landschap stad en openbare ruimte (UA_1066FOWARC_2324)
Summary
Totale Samenvatting-Landschap-stad en Openbare ruimte-Lara Schrijver, Inge Bertels, Steven Decloedt- 2BA ARCH
27 views 1 purchase
Course
Architectuur en omgeving: landschap stad en openbare ruimte (UA_1066FOWARC_2324)
Institution
Universiteit Antwerpen (UA)
Samenvatting Landschap, stad en openbare ruimte door Lara Schrijver, Inge Bertels en Steven Decloedt, met info uit de slides, hoorcolleges en de verplichte literatuur
(2e ba architectuur semester 2)
(ik behaalde hiermee een 16/20)
(13 lessen):
(1) introductie en utopische modellen, 2) urban ...
1. de klassieke/religieuze utopie:
Thomas More (1480-1540)
○ Utopia (1516)
Francis Bacon (1561-1626)
○ Huis Van Salomo
Tommaso Campanella (1568-1639)
○ Zonnestad (1612-1636)
Johann Valentin Andreae (1586-1654)
○ Christianopolis (1626)
2. de wetenschappelijke
utopie:
vb verlichting, socialisme:
= combinatie wetenschappelijk en sociaal:
Claude-Nicolas Ledoux (1735-1806)
○ La ville idéale de Chaux (1780)
-> echte realisaties:
vb Koninklijke Zoutwinnerij Arc-et-Senans (1771), Le Grand Hornu (1815-1835): steenkoolsite
Arturo Soria Y Mata’s (1844-1920)
○ Ciudad Lineal/ Bandstad of Lijnstad (1882)
-> stad ontstedelijken en platteland verstedelijken dmv grid
-> w nu vaak de vraag over gesteld over versnippering groen (vb Vlaanderen lintbebouwing)
-> visie: licht, lucht en ruimte
-> aanzet tot zoneringsdenken (4): werken, wonen, ontspanning, transport
Ebenezer Howard (1850-1928)
○ Garden Cities (1903)
-> tuinsteden: aanvankelijk ontworpen als groene, zelfvoorzienende steden met
eigenwerkgelegenheid en sociale mix (arbeiders en middenklasse)
-> op België toegepast op kleinere schaal in de vorm van tuinwijken/dorpen
vb Klein Rusland (Huib Hoste 1921-1923), Unitaswijk Deurne (Eduard van Steenbergen
1925),Cité Moderne, Sint-Agatha Berchem (1922-1926 Victor Bourgeois)
Le Corbusier (1887-1965)
○ Ville contemporaine pour trois millions d’habitants (1922):
-> hoogbouw torens om meer publieke ruimte te vrijwaren: idee mooi, maar in de praktijk:
ontstaan slaapsteden waar in de dag niets gebeurd omdat wonen-werken volledig gescheiden is
CIAM
○ pleitten voor indeling stad in functionele zones, van elkaar gescheiden door groen
Frank Lloyd Wright (1867- 1959)
○ Broadacre City (1932):
-> decentralisatie en gezinsgecentreerd: gemeenschappelijke ruimte tot minimum beperkt,
stuk grond waar een gezin kan leven, individueel transport
= sterk beïnvloedt door toenmalige maatschappelijke orde
Lessen Pagina 1
, 3. De humanistische Utopie
4. Sovjet utopieën:
Gyorgy Krutikovs
○ Vliegende stad (1928)
-> aarde ontlasten, steden boven de grond laten vliegen
Mikhail Barsch en Moisei Ginzburgs
○ Groene Stad (1930)
-> alle versch domeinen (wonen, werk, cultuur, ontspanning) terug samen brengen als proces
van socialistisch bestaan
Renaat Braem
○ Turnhals (jaren '40)
'Fictieve stad combinatie Turnhout en Herentals'
-> pleitte voor historische arch te respecteren
-> uitgroeiing dorpskern die gaat uitgroeien tot stad, omwalling w afgebroken en verder weg
opnieuw gebouwd, industrie w ingebed in historische centrum, natuur w kapotgemaakt
-> visie: striktere scheiding scheiding natuur-bebouwing, minder densiteit in de stad, industriële
sites verdrijven naar de rand van de stad, in de binnenstad plaats maken voor cultuur
○ Stedeloze stad (1964)
-> 'Hoe kunnen we de Kempen redden?'
-> tegengaan lintbebouwing, voor hoogbouw, vrijwaren groene ruimte
○ Publicatie 'Het Lelijkste land ter wereld' (1968)
-> kritiek niet nagedacht over lange termijn, tegenstellingen politiek, private tuinen,
versnippering openbare ruimte,
Robert Venturi (1925-2018) en Denise Scott Brown (1931-)
○ Learning from Las Vegas
Actuele Voorbeelden:
Energieverbruik delen
Declaration of Davos (2018): geen utopie, meer een charter, richtlijnen
-> visie high-quality Baukultur for Europe (tekst bb)
2) Tekst 'de gedroomde stad':
dromen tekst:
~ 'Antwerpen-hoe--het-had-kunnen-zijn
Vaste oeververbinding rechter en linkeroever (de Grote Doorsteek) en uitbreiding van de haven:
• een infrastructuur die de oevers langs de Schelde verbindt en niet scheidt
○ Initieel heel veel voorstellen voor bruggen, allen afgewezen, nooit gerealiseerd
-> om scheepsvaartverkeer om de Schelde niet te hinderen
-> wel tijdelijke feest-of oorlogsbruggen gerealiseerd bestaande uit boten/pontons
○ 1967 opening Kennedy- tunnel
○ vandaag: brug technisch en eco haalbaar: w in overweging genomen in aansluiting op de
oosterweelverbinding
eigen dromen:
versterking gemeenschapsgevoel, multifunctionaliteit gebouwen, stijging fiets- en wandelveiligheid, tegengaan,
versnippering groene ruimte, betaalbaar, toegankelijk openbaar transport, kwalitatief wonen, minder verkeer,
toegankelijkheid mindervaliden in zowel straten als openbare plaatsen
Lessen Pagina 2
,Les 2: Urban trends in Europa 19e eeuw
dinsdag 27 februari 2024 10:31
3 industriële revoluties:
1) 1e: vanaf 1750: opkomst stoommachine, elektriciteit, steenkool, ijzer
-> vooral in Engeland
2) 2e: verbreding industrie op grote schaal
-> impact verspreid naar andere landen
3) 3e: vooral gericht op diensten ipv enkel materialen
Urban trends in Europa 19e eeuw
3 fasen:
-> komen iets later dan industriële revoluties, maar zijn hier wel mee verbonden
1) 1ste fase: 1800-1870
= versnelde maar nog gematigde urbanisering
2) 2de fase: 1870-1960
= periode van algemene stedelijke expansie
3) 3de fase: 1960 tot vandaag
= toenemende urbanisering versus de-urbanisatie (= men gaat weg uit de stad trekken)
Stedelijke typologie
-> 2 clusters:
1) multifunctionele steden
vb London en Parijs
2) specialist urban communities
-> ontstaan doordat heel specifieke noden aanleiding geven tot stadsontwikkeling
○ industriesteden (Charleroi)
○ havensteden (Antwerpen, Liverpool, Manchester,..)
○ leisure towns (spa-resorts, kuststeden waar ontspanning centraal staat)
-> je kan deze ontspanningssteden pas krijgen doordat de industr revolutie heeft plaatsgevonden
en mensen zich deze ontspanning dus kunnen permiteren
○ militairesteden, koloniale steden
Urbanisatie gebeurt in versch snelheden
= grote verschillen tussen steden onderling te zien aan aantal inw
1e fase (1800-1870):
Grote verschillen tussen landen op vlak van urbanisering
- GB, BE als voortrekkers
-> groei in België gebeurt in clusters: Brussel, Luik, Antwerpen, Gent (plaatsen met bloeiende eco)
= Antw-> haven, Gent-> katoen, textiel, Luik-> ijzer, Charleroi-> glas, Brussel-> hoofdstad, kruispunt,
luxeproducten, zilver (bestek, juwelen, kandelaars, kunst)
-> te zien op kaarten stijging aantal inwoners in deze clusters
- Dui conc in industr regio's
- Fra (clusters dmv specialist communities), Italië, Spanje (enkel Barcelona), Nederland en Scandinavië
erg beperkt
Soorten migratiestromen (3)
1) plattelandsvlucht
-> mensen konden niet meer rondkomen op het platteland en trekken naar de stad om daar te gaan
werken: id industrie werken of als dienstmeisjes voor de burgerij
2) Vlaanderen -> Wallonië!
-> grote nood aan arbeiders in Luik en Charleroi
-> Vl was tot de 19e E belangrijke lb regio, maar was niet meer productief dus arbeiders moesten ander
werk zoeken (te zien in cijfers tewerkstelling in vl: 1846: 41%, 1880: 29%)
Lessen Pagina 3
, 3) België naar buitenland, vooral Noord-Frankrijk
-> textiel industrie sterk aanwezig
-> sterke impact stedelijk landschap
= opkomst industriesteden met arbeiderswoningen
-> opkomst spanningen, protesten, stakingen
= arbeiders gaan staken door lage lonen (machtsmisbruik door grote
vraag naar werk)
Robert Owen (1771-1858), Brit
- geinsp op utopische modellen
-> komt tot nieuwe stadsontwikkeling, sociaal project als aanklacht tegen uitbuiting arbeiders
industriesteden
- coöperatiedorp New Lanark (zuiden Glasgow) 1820
= prototype industriestad wolspinnerij
= zowel sociaal als ruimtelijk concept
Nieuwe vormen huisvesting
-> groei coöperatieve initiatieven
Charles Fourier (1772-1837) Fra
- 'ideale woonvorm' is phalages (gemeenschap) en phalansteres (gigantische woonblokken/kazernes om
arbeiders te huisvesten)
-> vb realisatie Brussel: site André Godin (kachelproducent)
= familistères naast fabriek
-> aandacht voor crèches, ziekenhuizen, watervoorzieningen, sociale zekerheid,…
Huisvesting grote toestroom arbeiders andere landen
- Gent: beluiken
- London: doen aan densificatie, grotere panden van rijkere w opgedeeld in appartementen en per kavel
verhuurd -> grote stijging opbrengst woningen voor verhuurders
Ontwikkeling transport:
= transformatie naar een exportgerichte, industriële economie
-> belang aan transport stijgt zowel voor goederen als personen
○ stijging infrastructuur: vb steenwegen, waterwegen
○ spoorwegennet
-> vb België: hoofdassen w door de staat ontwikkeld tussen de clusters, privé
investeerders leggen dekleinere assen aan obv winstgevende verbindingen
= resulteert vandaag in het dichtste spoorwegennetwerk van Europa >< meest
functioneel haha
Bevolkingsevolutie/ explosie
= gebeurt per stad op een versch manier
-> tabel bevolkingscijfers
- Antwerpen
-> nuancering snelst groeiende
bevolking: omwallingverdwijnt
dus stad w groter
- Brussel
-> nuancering w alleen naar de
stad op zich gekeken,maar
omliggende gebieden h ook
grote ontwikkelinggekend, maar
is bestuurlijk nooit tot 1 entiteit
gevormd
Lessen Pagina 4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller maitevanput. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $9.83. You're not tied to anything after your purchase.
