Summary
Samenvatting Praktisch Personen- en Familierecht 2e druk
- Course
- Institution
- Book
Dit is een uitgebreide samenvatting van het boek Praktisch Personen- en Familierecht 2e druk.
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
Seller
Follow
IrisHulsman
Content preview
Hoofdstuk 1 – Algemene bepalingen en naamrechtHet Nederlandse rechtssysteem kan worden ingedeeld in het publiekrecht en het privaatrecht. In het
publiekrecht heeft de overheid altijd een rol in relatie tot burgers of bedrijven. Onder het
publiekrecht vallen het strafrecht, het staatrecht en het bestuursrecht. Het privaatrecht ziet op alle
juridische betrekkingen tussen personen onderling, waarbij de overheid in beginsel geen rol speelt.
Esra is een natuurlijk persoon (een mens van vlees en bloed): zij heeft een naam en staat in een
bepaalde verhouding ten opzichte van haar familieleden.
Behalve natuurlijke personen zijn er ook rechtspersonen. Dit zijn bijvoorbeeld bedrijven, stichtingen
of verenigingen. Het advocatenkantoor waar Esra werkt is een rechtspersoon.
1.1 – Juridische personen
Een persoon is: degene die drager van rechten en verplichtingen kan zijn. Het kunnen hebben van
rechten en verplichtingen wordt ook wel rechtsbevoegdheid genoemd. Rechtsbevoegdheid wil
zeggen: bevoegdheden die iemand heeft op basis van de wet.
Het gelijkheidsbeginsel en het discriminatieverbod zijn vastgelegd in art. 1 van de Grondwet, waarop
art. 1:1 BW is gebaseerd.
Het zijn van een persoon, ook wel de persoonlijkheid genoemd, begint bij de geboorte van een kind.
Aanvullend vereiste is dat het kind levend ter wereld komt. Sinds 2019 is het mogelijk de geboorte
van een kind dat levenloos ter wereld komt officieel te laten opnemen in de Basisregistratie Personen
(BRP)
Art. 1:2 BW bepaalt verder dat een ongeboren kind als geboren wordt aangemerkt, als het belang van
dat kind daarom vraagt.
In bepaalde situaties kan een kinderbeschermingsmaatregel al nodig zijn voordat een kind is geboren.
De rechter kan dan een ondertoezichtstelling uitspreken over het ongeboren kind.
Een andere situatie waarin het in het belang van een ongeboren kind is om als geboren te worden
beschouwd, is bij een nalatenschap. Om als erfgenaam te worden aangemerkt, moet iemand
bestaan.
Persoonlijkheid eindigt als iemand overlijdt. Alle rechten en verplichtingen die op dat moment nog
bestaan, gaan over op de erfgenamen.
1.2 – Bloed- en aanverwantschap
1.2.1 – Bloedverwantschap
Bloedverwantschap duidt op de relatie tussen personen op basis van de geboorte uit bepaalde
ouders. Dit wordt ook wel biologische bloedverwantschap genoemd.
Als we kijken naar het juridische begrip bloedverwantschap, dan is dit meeromvattend dan
biologische bloedverwantschap. Juridische bloedverwantschap wil dus zeggen: het bestaan van een
juridische relatie tussen personen, vaak aangeduid als familierechtelijke betrekking.
Grootouders en kleinkinderen zijn verwant in de tweede graad. In beide gevallen gaat het om
verwantschap tussen twee personen, die als het ware boven of onder elkaar staan. Dit wordt
bloedverwantschap in de rechte linie genoemd.
Om de verwantschap met een oom/tante, broer/zus of neef/nicht te bepalen, moeten we eerste
opklimmen tot de gemeenschappelijke stamvader of -moeder. Daarbij telt elke geboorte als een
graad. Dit wordt bloedverwantschap in de zijlinie genoemd.
,1.2.2 – Aanverwantschap
Wanneer een persoon met iemand trouwt, ontstaat er een juridische relatie tussen die persoon en de
bloedverwanten van de ander. Deze relatie wordt in art. 1:3 lid 2 BW aanverwantschap genoemd.
Hetzelfde geldt voor een persoon die een geregistreerd partnerschap aangaat met een ander.
Wanneer iemand aanverwant is, dan leidt dit tot bepaalde bevoegdheden in zaken die gaan over
gezag en voogdij, alsook verplichtingen in alimentatiezaken. Aanverwantschap wordt niet opgeheven
door het eindigen van het huwelijk of geregistreerd partnerschap (art. 1:3 lid 3 BW)
1.3 – Familie- en gezinsleven
1.3.1 – Art. 8 EVRM
Uit deze bepaling volgt dat iedereen recht heeft op respect voor zijn familie- en gezinsleven, ook wel
family life genoemd. Ongerechtvaardigde inmenging in de uitoefening van dit recht door
overheidsorganen is niet toegestaan.
Bij family life gaat het om het hebben van een nauwe persoonlijke betrekking met een ander, vaak
een kind. Daarmee wordt niet alleen een nauwe persoonlijke band tussen ouders en kinderen
bedoeld, maar ook tussen kinderen en grootouders, andere bloedverwanten of zelf niet-
bloedverwanten.
In 1979 deed het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) een belangrijke uitspraak over
family life. De uitspraak van het EHRM is bekend geworden als het Marckx-arrest.
Deze uitspraak heeft ertoe geleid dat de Belgische wetgeving op dit punt is aangepast. Ook voor het
Nederlandse familierecht is het Marckx-arrest van groot belang geweest.
1.3.2 – Situaties van family life
Het EHRM heeft vele uitspraken gedaan over het al dan niet bestaan van family life. In de volgende
situaties kan sprake zijn van family life:
Tussen echtgenoten;
Tussen een man en een vrouw die een relatie hebben die vergelijkbaar is met een huwelijk;
Tussen ouders en een uit hun huwelijk geboren kind;
Tussen ongehuwde, langdurig samenwonende ouders en hun kind;
Tussen moeder en kind;
Tussen de man die het kind heeft erkend en het kind;
Tussen de biologische vader en het kind;
Tussen naaste bloedverwanten en het kind;
Tussen pleegouders of opvangouders en kind;
Tussen een niet-biologische ouder en kind.
Gehuwden
Volgens vaste jurisprudentie van het EHRM bestaat tussen mensen die met elkaar getrouwd zijn
gezinsleven. Van belang is dat partijen met elkaar gehuwd zijn, met elkaar samenwonen of van plan
zijn met elkaar te gaan samenwonen en een gezinsleven met elkaar te leiden.
Biologische vader
Tussen een kind en de biologische moeder bestaat automatisch family life. Dit is echter niet het geval
tussen het kind en de biologische vader. Wanneer de ouders niet met elkaar gehuwd zijn, geen
geregistreerd partnerschap hebben en niet met elkaar samenwonen, moeten er bijkomende
omstandigheden zijn om te kunnen spreken van family life.
Naaste bloedverwanten
,Om in dit geval te kunnen spreken van family life moet komen vast te staan dat de contacten met het
kind ruimer zijn dan de gebruikelijke, in het dagelijks verkeer plaatsvindende contacten tussen het
kind en de betreffende bloedverwant. Er moeten bijkomende bijzondere omstandigheden zijn
waaruit volgt dat tussen het kind en de bloedverwant een band bestaat die onder de bescherming
van art. 8 EVRM valt.
Niet-bloedverwanten
Family life kan ook bestaan tussen een kind en een niet-bloedverwant. Een veelvoorkomende situatie
is family life binnen een pleeggezin. Wanneer een kind in een pleeggezin wordt geplaatst, kan een
nauwe persoonlijke betrokkenheid ontstaan tussen kind en pleegouder(s). in beginsel wordt hiervoor
een termijn van minimaal een jaar aangehouden.
1.3.3 – Verbreking van family life
Family life kan worden verbroken door latere gebeurtenissen. Om verbreking van family life aan te
nemen, moet worden voldaan aan strenge criteria. Bij adoptie wordt family life met de
oorspronkelijke ouders verbroken.
1.4 – Voornaam
In verschillende internationale verdragen is het naamrecht vastgelegd: elk kind at wordt geboren
heeft recht op een naam. Aan de hand van een naam kan iemand worden geïdentificeerd.
Art. 1:4 lid 1 BW bepaalt dat iemand de voornaam of voornamen heeft die staan in zijn geboorteakte.
Een akte is een schriftelijk en ondertekend stuk dat tot bewijs kan dienen.
Een authentieke akte is bedoeld om een feit of handeling vast te leggen en als bewijs te dienen.
De ambtenaar van de burgerlijke stand weigert in de geboorteakte voornamen op de te nemen die
ongepast zijn, of gelijk zijn aan een achternaam tenzij die achternaam ook een gebruikelijke
voornaam is.
Volgens art. 1:4 lid 4 BW kan de rechtbank iemand voornaam wijzigen op verzoek van de persoon zelf
of op verzoek van zijn wettelijke vertegenwoordiger (de ouder of voogd van een kind). Een verzoek
tot voornaamswijziging wordt niet zomaar toegewezen en moet goed zijn onderbouwd. Redenen om
een voornaam te wijzigen kunnen zijn:
Er staat een fout in de geboorteakte
Iemand voornaam is emotioneel belastend.
Er wordt vernoemd naar een persoon met wie iemand een bijzondere band heeft of had.
Iemand is transgender of transseksueel.
Een voornaam is normaal is een bepaald land, maar wat vreemd in het Nederlands.
Er is sprake van een gewijzigde geloofsovertuiging.
Iemand maakt als heel lang gebruik van een naam die afwijkt van zijn officiële voornaam.
1.5 – Geslachtsnaam
, In art. 1:5 BW zijn de regels opgenomen die gaan over de geslachtsnaam, ook wel achternaam
genoemd.
1.5.1 – Algemene bepaling geslachtsnaam
Art. 1:5 lid 4 BW ziet op de meest voorkomende situatie: als een kind bij geboorte in
familierechtelijke betrekking staat tot twee ouders, dan mogen de ouders de geslachtsnaam van hun
kind kiezen. De naamskeuze van het eerste kind heeft gevolgen voor alle kinderen die erna worden
geboren. Het idee hierachter is dat er zo veel mogelijk eenheid van naam is en dat kinderen binnen
één gezin niet allemaal verschillende achternamen hebben. Maken ouders geen keuze, dan krijgt het
kind de naam van de vader.
Wanneer een kind alleen in familierechtelijke betrekking tot de moeder staat, dan krijgt het de
achternaam van de moeder. Op grond van art. 1:5 lid 2 BW kunnen de moeder en de andere ouder er
echter ook voor kiezen om het kind de achternaam van de andere ouder te geven. Is het kind 16 of 17
jaar oud op het moment dat de familierechtelijke betrekking tot de tweede ouder ontstaat, dan
beslist het kind zelf welke achternaam het heeft.
1.5.2 – Geslachtsnaam bij adoptie
De naamskeuze van een geadopteerd kind wordt in de adoptie-uitspraak van de rechter genomen. De
regels die van toepassing zijn op adoptie staan voornamelijk in art. 1:5 lid 3 BW. Deze bepaling ziet op
verschillende situaties die hierna worden besproken.
Wanneer een kind wordt geadopteerd door een adoptievader en -moeder die met elkaar
gehuwd zijn of een geregistreerd partnerschap hebben, dan krijgt het kind in principe de
achternaam van de adoptievader. De adoptieouders kunnen er echter ook voor kiezen dat het
kind de naam van de adoptiemoeder krijgt.
Zijn de adoptieouders niet met elkaar getrouwd of is er sprake van getrouwde adoptieouders
van hetzelfde geslacht, dan houdt het kind de achternaam die het heeft.
Als een kind wordt geadopteerd door een echtgenoot, geregistreerd partner of levensgezel
van zijn vader of moeder, dan houdt het kind in beginsel zijn eigen achternaam. De ouder en
adoptieouder kunnen ervoor kiezen om hiervan af te wijken en het kind de achternaam van
de adoptieouder te geven.
1.5.3 – Wijziging geslachtsnaam
Art. 1:6 BW bepaalt dat iemands geslachtsnaam dwingend wordt bewezen door de akte van
geboorte. Met andere woorden: de achternaam die op een geboorteakte is opgenomen is het bewijs
van iemands achternaam. Alleen als er rechtsgeldig tegenbewijs wordt geleverd is deze bepaling niet
van toepassing.
Op grond van art. 1:7 lid 1 BW kan de achternaam van een meerderjarige op zijn verzoek worden
gewijzigd. Dit gebeurt bij koninklijk besluit. Het verzoek tot naamswijziging wordt door het ministerie
van Justitie en Veiligheid beoordeeld. Als het verzoek wordt toegewezen, dan wordt de
naamswijziging vastgelegd in een koninklijk besluit en opgenomen in de Basisregistratie Personen
(BRP).
Tot slot bepaald art. 1:9 BW dat wanneer iemand trouwt (of een geregistreerd partnerschap aangaat),
hij het recht heeft de achternaam van zijn partner te gebruiken in plaats van zijn eigen naam. Ook
mag hij de achternaam van zijn partner voor of na zijn eigen naam gebruiken.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller IrisHulsman. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.50. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
55628 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now