BT3 – Samenvatting periode 4
Handelingsgericht werken Hoofdstuk 2, 4
Ontwikkelingspsychologie voor leerkrachten basisonderwijs Hoofdstuk 2.2.1
Pedagogisch didactisch begeleiden PDF hier klikken
Luister je wel naar mij? PDF hier klikken
Handelingsgericht werken (HGW)
Hoofdstuk 2 – Uitgangspunten HGW
2.1 – Inleiding
- Zeven uitgangspunten HGW:
o HGW is doelgericht
o HGW gaat om wisselwerking en afstemming
o Onderwijsbehoeften staan centraal
o Leerkrachten maken het verschil, ouders doen er evenzeer toe
o Positieve aspecten van leerlingen, leerkrachten en ouders zijn van groot belang
o De betrokkenen werken constructief samen
o De werkwijze is systematisch en transparant
2.2 – HGW is doelgericht
- Voortdurend de aanpak en effecten hiervan analyseren. Kritische houding
- Doelen zijn nodig om te monitoren of je op de goede weg bent
- Uitdagende doelen zijn goed voor alle leerlingen, ook voor zorgleerlingen
- Doelen zo SMARTI mogelijk:
o Specifiek: concreet, klein, overzichtelijk
o Meetbaar: voldoende objectief vast te stellen, moet gecontroleerd kunnen worden
o Ambitieus, aanvaardbaar: het hoge doel zien zitten, nuttig
o Realistisch, haalbaar: uitdagend, niet te hoog gegrepen
o Tijdgebonden: wanneer en voor hoe lang (evaluatiedatum)
o Inspirerend: de betrokkenen hebben er zin in (betekenisvol, stimulatie, motivatie)
- Stel doelen pas naar beneden bij als alles geprobeerd is.
- Doelen voor de gehele school zijn noodzakelijk (kennis en vaardigheden, kerndoelen)
- Wat wil je dit schooljaar met de groep bereiken? (Ook bij groepjes leerlingen of subgroep)
- Leerlingen die het minimumniveau niet bereiken: moeten profiteren van uitdagende doelen
en effectieve feedback.
2.3 – Het gaat om wisselwerking en afstemming
- Kinderen ontwikkelen zich in wisselwerking met hun omgeving (kind en omgeving
beïnvloeden elkaar)
- Wisselwerking tussen kind, onderwijs en opvoeding
- Nature: aanleg, nurture: opvoeding en onderwijs.
- Wederzijdse beïnvloeding: ontlokken van reacties bij elkaar. Leerkracht beïnvloedt leerling,
leerling handelt en beïnvloedt daarmee de leerkracht weer.
- Leerlingen én leerkrachten hebben behoefte aan goede relatie en willen zich competent en
autonoom voelen.
- Belemmerende factoren: verhogen het risico op een problematische ontwikkeling en worden
daarom risicofactoren genoemd.
- Stimulerende factoren: zwakken de invloed van risicofactoren af, ze beschermen het kind als
het ware tegen de risico’s.
, - School en ouders hebben elkaar hard nodig voor succesvol onderwijs. Doet de leerprestaties,
sociaal-emotioneel functioneren en de werkhouding van leerlingen verbeteren.
- Wisselwerking en afstemming
o Bij probleemstellingen richten op de leerling, maar ook op onderwijsleersituatie en
opvoedingssituatie
o De aanpak moet veranderen als een kind sterker gemaakt moet worden
versterken van stimulerende factoren in kind en omgeving, verminderen of
wegnemen van belemmerende factoren. Aanpak gericht op leerling/leerkracht/
groep/gezin /vrije tijd
- ‘Match’: de mate waarin de aanpak van een leerkracht of ouder past bij de behoeften van
een kind.
o Goede match: afstemming is sterk
o Zwakke match: voor verbetering vatbaar (mismatch)
- Hoe zwakker de match, hoe meer problemen de leerling, leerkracht en ouders ervaren.
Iets aan de hand in de afstemming.
- Vicieuze cirkel: problemen versterken elkaar.
- Praten over, observeren van wisselwerking en afstemming is belangrijk onderdeel van HGW
- Kijken naar leerlingen én interacties
2.4 – Onderwijsbehoeften staan centraal
- Welk doel streven we na? Welke aanpak heeft deze leerling nodig om dit doel te behalen?
- Goed onderwijs: afstemming op verschillen en overeenkomsten in een groep
- Ombuigen van probleemgericht denken naar oplossingsgericht handelen
o Gedrag van leerlingen staat ergens voor: meestal onkunde, zelden gaat het om onwil
- Passend onderwijs: maatwerk: onderwijs dat aansluit bij de mogelijkheden, talenten en
onderwijsbehoeften van leerlingen.
- Gaat er niet zozeer om wat er mis is met een kind, maar om wat het kind nodig heeft om een
bepaald doel te bereiken.
- Onderwijsbehoeften beschrijven het wenselijke aanbod
- Benut kennis en ervaring van alle betrokkenen (leerkacht, ib’er, etc.)
- Overstap naar andere (speciale) school in beeld: vraag je af: heeft deze school meerwaarde
voor deze leerling?
- Leerlingen met dezelfde behoeften samenvoegen, beter om gaan met verschillen.
- Gaat ook om opvoedbehoeften van het kind (thuis)
2.5 – Leerkrachten maken het verschil, ouders doen er evenzeer toe
- Leerkrachten maken het onderwijs passend, ouders ondersteunen dat
- Scholen: 20% van schoolsucces / kenmerken van leerling, thuissituatie: 80%
- Effectieve leerkrachten: behandelen niet alle leerlingen op dezelfde manier
- Warme hechte relatie met leerkracht biedt leerlingen emotionele ondersteuning en
veiligheid. Geldt wederzijds: goede relatie motiveert leerkracht om leerling extra te
ondersteunen
- Onderwijsondersteunend gedrag van ouders: 3 aspecten
o Betrokkenheid van de ouders bij het onderwijs van hun kind (interesse tonen voor
schoolwerk, achter het schoolbeleid staan etc.)
o Supervisie door de ouders (toezicht houden op gedrag van het kind, bijv. genoeg
slaap, geen alcohol etc.)
, o Verwachtingen van de ouders: hoge realistische verwachtingen goede
schoolprestaties. Lage verwachtingen demotivatie
- Leerkracht maakt het verschil, maakt het onderwijs passend.
- Leerkrachten hebben eigen behoeften: wat heb ík nodig om … (bijv. deze groep passend
onderwijs te bieden?)
- Ondersteuningsbehoeften van leerkrachten verschillen
- Ouders ook ondersteuningsbehoeften: Wat hebben zij nodig om het onderwijs aan hun kind
te ondersteunen?
- Ouders verschillen in wat ze nodig hebben, het schoolteam stemt daarop af.
2.6 – Positieve aspecten van leerlingen, leerkrachten en ouders zijn van groot belang
- Positieve aspecten zijn:
o Kansen en krachten
o Uitzonderingen en succesvolle aanpakken
o Factoren die de ontwikkeling, het welbevinden en het leren van kinderen stimuleren
- Talenten, kwaliteiten en interesses zijn goud waard. Deze zijn te benutten bij het verbeteren
of oplossen van een problematische situatie.
- Probleemgedrag: interessant om te weten wanneer dat gedrag er is én waanneer niet: de
uitzonderingen. Waarom lukt het soms wel?
- Stimulerende factoren, beschermende factoren: ze doen de negatieve invloed geheel of
gedeeltelijk teniet stimuleren van ontwikkeling, welbevinden en het leren
- Hoeveelheid positieve aspecten zegt iets over de mate van ernst: hoe minder positieve
aspecten, hoe ernstiger de situatie.
- Aandacht besteden aan positieve aspecten is hard nodig (anders gaat alles fout…)
- Je focust je vaak onbewust op wat niet goed gaat. Tunnelvisie.
- Positieve aspecten expliciet benoemen: komt de sfeer ten goede (verhoogt gevoel van
competentie)
- Ambitieuze doelen zijn beter als je positieve aspecten daarin betrekt.
- Positieve aspecten zijn te benutten in onderwijs- en opvoedbehoeften van leerlingen en
ondersteuningsbehoeften van leerkrachten en ouders
2.7 – Betrokkenen werken constructief samen
- Samenwerken met collega’s, leerlingen, ouders en externe deskundigen is een essentieel
kenmerk van professioneel handelen
- In elke situatie moet rekening gehouden worden met de belevingswereld van het kind.
- We moeten met leerlingen praten, i.p.v. over of tegen hen.
- Tweerichtingsverkeer: leerlingen en ouders denken mee bij brainstormen etc.
- Gelijkwaardigheid staat centraal:
o Leerkrachten etc. zijn onderwijsprofessionals (verantwoordelijk voor onderwijs)
o Leerlingen zijn ervaringsdeskundigen
o Ouders zijn ervaringsdeskundigen (verantwoordelijk voor opvoeding)
o Deskundigen zijn experts
- Kinderen weten dingen die hun leerkrachten en ouders niet weten.
- Ouders kennen hun kind het langst en allerbest
- Deskundigen zijn bijv. pedagogisch medewerkers, professionals uit jeugdhulp etc.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller meesteruitzeeland. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $8.23. You're not tied to anything after your purchase.
