Document bevat een samenvatting (deel 2) van alle richtlijnen en aandoeningen (incl. pathofysiologie etc.) die in MA107 casussen zijn langsgekomen: Parkinson, Urge-incontinentie, Niet-allergische rhinitis, Urineweginfecties, Depressie, Angststoornissen, Obstipatie, Droge ogen, Fractuurpreventie, De...
Parkinson
Wat is parkinson?
Parkinson= Neurodegeneratieve aandoening die wordt gekarakteriseerd als
extensief en progressief verlies van dopaminerge neuronen in de substantia
nigra.
Een kenmerk is de aanwezigheid van Lewy bodies in neuronen in de
nigrostriatale pathway.
Lewy bodies= Intracellulaire inclusies van geaggregeerde α-synucleïne.
Bij ongeveer 80% verlies aan dopaminerge neuronen gaat bradykinesie,
stijfheid en bewegingsproblemen optreden.
Symptomen
Niet-motorische stoornissen:
Kunnen worden verklaard door
ontstaan van Lewy bodies in
andere hersengebieden
(serotonine, noradrenaline etc.)
Motorische stoornissen:
Kunnen worden verklaard doordat
bij parkinson de dopaminerge
neuronen zijn aangetast
On-off periodes= Patiënten met gevorderde parkinson kunnen snelle schommelingen in hun motorische functie ervaren.
De fluctuaties kunnen erg problematisch zijn en de functie erg beperken.
On-periode= Motorische symptomen zijn relatief goed onder controle
Off-periode= Periode waarin patiënt motorische symptomen ervaart. De oorzaken van de motorische symptomen zijn
waarschijnlijk de variabele absorptie en doorvoer van geneesmiddelen door BBB, en de daaruit voortvloeiende fluctuaties
in pre-synaptische en post-synaptische dopamine niveaus in de nigrostriatale route
,Directe dopamine pathway (D1): bewegen
Thalamus is normaal onder inhibitie. Wanneer deze niet onder inhibitie staat (dus actief wordt) stuurt het de
motor cortex aan die de spieren aanstuurt.
Bij de motor cortex wordt besloten of je ‘wilt’ bewegen.
Exciterend glutamaat neuron gaat vanuit de motor cortex naar het striatum.
Het striatum stuurt inhiberend GABA projectie naar de globus pallidus.
Globus pallidus inhibeert normaal gesproken de thalamus, maar na GABA wordt de globus pallidus zelf
geïnhibeerd.
Inhibitie op de thalamus zal afnemen.
Thalamus kan nu exciterende signalen sturen naar de motor cortex. Deze stuurt dan een exciterend signaal
naar de spier.
Ondertussen werken de substantia nigra en subthalamic nucleus op de achtergrond.
Substantia nigra stuurt een signaal via dopamine neuronen naar de striatum.
Dopamine neurone synapsen met de inhiberende neuronen die naar de globus pallidus gaan.
In de striatum zitten D1-receptoren, waar dopamine aan bindt.
Hierdoor is er nog meer inhibitie van de globus pallidus en dus meer activatie van de thalamus.
Subthalamic nucleus exciteert de substantia nigra waardoor de substantia nigra meer dopamine naar de
striatum zendt.
Substantia nigra kan de subthalamic nucleus inhiberen als er genoeg excitatie is geweest. Het striatum wordt
dan niet meer extra gestimuleerd door de substantia nigra.
Indirecte dopamine pathway (D2): niet bewegen
Zorgt ervoor dat we geen onwillekeurige spierbewegingen maken
Thalamus heeft interactie met de motorcortex. Motorcortex stuurt spieren aan en controleert deze. Wanneer de
thalamus niet geïnhibeerd zou zijn, zou het constant signalen sturen naar de motor cortex om de spieren aan te
sturen.
De thalamus moet dus geremd worden via globus pallidus internal.
Motor cortex stuurt exciterend signaal naar het striatum, striatum raakt geactiveerd.
Actief striatum stuurt inhiberende neuronen naar de globus pallidus external.
Globus pallidus external kan niet meer signalen doorsturen naar de subthalamic nucleus en deze kan niet meer
geïnhibeerd worden.
Subthalamic nucleus wordt dus eigenlijk actief en stuurt activerende signalen naar de globus pallidus
internal.
Globus pallidus internal wordt actief en stuurt meer inhiberende neuronen naar de thalamus.
Geen beweging (minder signalen tussen thalamus en motor cortex)
,Oorzaken neurodegeneratie Alfa-synucleïne
Eiwitaggregatie Eiwit dat een rol speelt in het behouden van synaptische blaasjes in
Excitotoxiciteit de presynaptische terminal.
Apoptose
Oxidatieve stress Bij neurodegeneratieve aandoeningen gaan alfa-synucleïne zich
afwijkend gedragen-- de eiwitten kunnen plaques gaan vormen.
Kenmerk van Parkinson: Lewy bodies in de substantia nigra
(intracellulaire inclusies van geaggregeerde alfa-synucleïne). Deze
eiwitten beïnvloeden chemicaliën in de hersenen waarvan de
veranderingen kunnen leiden tot problemen met denken, bewegen,
gedrag en stemming.
Hoe het komt dat alfa-synucleïne zich bij sommige mensen ophoopt,
is onduidelijk.
Gedeeltelijk of verkeerd gevouwen eiwitten hebben een hogere
energie dan normaal gevouwen eiwitten, waardoor ze makkelijk
aggregeren. Vanuit de geaggregeerde toestand kunnen ze moeilijk
terug naar de normale, niet geaggregeerde vorm. De cel heeft moeite
met het verwijderen van geaggregeerde eiwitten. Toename van de
hoeveelheid geaggregeerde eiwitten --> toename van ATP productie-
-> ROS, lysis en neuroinflammatie.
excitotoxiciteit
Rol van glutamaat bij excitotoxiciteit:
Glutamaat is een exciterende neurotransmitter die
bindt aan de NMDA en AMPA receptoren
Overmaat aan glutamaat is ook zeer toxisch
voor neuronen.
Glutamaat → activatie van AMPA receptor →
depolarisatie postsynaptisch membraan →
verwijdering Mg2+ blokkade NMDA receptor →
activatie NMDA receptor → Ca2+ influx verdere
depolarisatie
Bij hoge concentraties glutamaat blijft de NMDA
receptor geactiveerd en ontstaat een hoge
intracellulaire Ca2+ concentratie.
Effect van de toename van de intracellulaire Ca2+ concentratie bij excessieve glutamaterge activatie:
Normaal wordt intracellulaire Ca2+ concentratie gebufferd door het endoplasmatisch reticulum dat Ca2+ kan
opnemen. Voor dit proces is ATP nodig dat door het mitochondrion wordt geleverd
Onder omstandigheden waarbij de bufferingcapaciteit niet meer voldoende is, zal de intracellulaire Ca2+
concentratie hoog worden (Het endoplasmatisch reticulum zal [Ca2+] onvoldoende kunnen verlagen). De grote
vraag naar energie in de vorm van ATP geeft problemen in de vorming van ATP waarbij reactieve zuurstof
intermediairen (ROS = reactive oxygen species, i.e. H2O2 en •OH) gevormd worden, die op hun beurt tot lyse (breken
van de celmembraan) leiden. Daarnaast geeft het mitochondrion signalen af die tot apoptose leiden
oxidatieve stress
Bij excitotoxiciteit leidt een hoge intracellulaire Ca2+ concentratie
tot grote ATP behoefte van het ER. Het mitochondriën moet grote
hoeveelheden ATP produceren, waarbij ROS ontstaan. Het
ontstaan van ROS leidt ertoe dat het mitochondriën signalen
afgeeft die tot apoptose leiden.
(Dopamine neuronen zijn gevoeliger voor ROS dan bijvoorbeeld
serotonine)
, Bijwerkingen:
Levodopa Dyskinesieën
Dopamine kan niet over de BBB, maar zijn precursor levodopa wel.
Meestal als het medicijn zijn max.
In het brein wordt levodopa omgezet door DOPA-decarboxylase naar
dosis heeft bereikt, maar kan ook als
dopamine (in het nigrostratiale neuron).
het medicijn is uitgewerkt of bij off-
Levodopa vervangt dus dopamine in het uitgeputte striatum.
periodes
Oplossing: dosis levodopa verhogen
Bij een gevorderd stadium heeft dit geen zin, je hebt weinig levodopa
GI stoornissen (misselijkheid en braken)
dat kan worden omgezet.
+ domperidon (passeert BBB niet)
Obstipatie
Er bestaat ook perifere dopa decarboxylase dit enzym kan levodopa in
Orthostatische hypotensie
dopamine omzetten voordat het de BBB passeert. Door andere
Angst en hallucinaties
enzymen kan het dan worden gemetaboliseerd in andere stoffen zoals
Als gevolg van off-periodes van
noradrenaline. Dit kan bijwerkingen zoals aritmie veroorzaken.
dopamine dat inwerkt op extranigrale
Hierdoor wordt levodopa met carbidopa toegediend.
hersengebieden
IA:
Carbidopa Eiwitinname--> levodopa 30 min vóór of 1
DOPA-decarboxylaseremmmer. Passeert de BBB niet, maar
uur na maaltijd en niet met
voorkomt selectief de perifere omzetting van levodopa in dopamine,
eiwithoudende producten innemen
waardoor perifere bijwerkingen worden verminderd.
Ijzer
Duodopa
Continue darminfusie van levodopa-gel. Het is effectief in het verminderen van ernstige motorische fluctuaties in
vergelijking met orale levodopa. Het is waarschijnlijk het gevolg van een consistentere levodopa absorptie.
Dure behandeling
Dopamine-agonisten (pramipexol, ropinirol, rotigotine)
Stimuleren de activiteit van het dopaminesysteem door zich te binden aan dopaminerge receptoren (D2, D3) in het
striatum en hoeven, in tegenstelling tot levodopa, niet worden omgezet in dopamine.
Dopamine-agonisten worden vaak als initiële therapie bij jonge patiënten gebruikt. Bij genoeg beperkingen in het
dagelijks leven, wordt er gestart met levodopa.
Apomorfine kan nuttig zijn bij het verlichten van ernstige off-periodes wanneer het wordt toegediend als
subcutane injecties, of bij patiënten met ernstige motorische fluctuaties als subcutane infusie.
Evidence:
Er is aangetoond dat behandeling met DA-agonisten resulteert in een verminderde incidentie en ernst van
dystonie, motorische fluctuaties en dyskinesie in vergelijking met levodopa.
Bijwerkingen:
Misselijkheid, duizeligheid en braken
Droge mond, constipatie
Slapeloosheid
Hallucinaties
Dwangmatige en impulsieve gedragsproblemen (vaker bij mensen met voorgeschiedenis van verslaving)
Hyperseksualiteit, gokken, eetbuien, dwangmatig winkelen
DA-agonisten grijpen ook aan op D3 receptor in mesolimbisch systeem --> betrokken bij verslaving en
verslavingsgevoeligheid.
Dopamine withdrawl syndrome
Kan optreden wanneer een persoon met dwangmatig of impulsief gedrag stopt met het innemen van DA-
agonisten of de dosering ervan verlaagt.
Symptomen: angst, paniekaanvallen, slapeloosheid, prikkelbaarheid, dysforie, agitatie, vermoeidheid,
orthostatische hypotensie, diaforese en hunkeren naar drugs.
IA: dopamineantagonisten
Parkinson is een progressieve ziekte, waardoor je steeds minder cellen hebt om de dopamine op te nemen. De
buffercapaciteit van de opname van dopamine door cellen wordt steeds lager--> je moet naarmate de tijd vordert
steeds hoger doseren.
Je moet een vrije periode hebben bij de behandeling en dus niet continu toedienen, om te voorkomen dat het
middel op een gegeven moment niet meer gaat werken.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller BiFarmaUni. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $14.59. You're not tied to anything after your purchase.
