Summary
Samenvatting - Recht 14/20
- Course
- Institution
De samenvatting bevat alle info van de cursus en powerpoints van het academiejaar .
[Show more]
Seller
Follow
manonvde2002
Content preview
Samenvatting rechtDeel 1: Een inleiding in het recht
1. Wat is recht?
Recht is eeuwenoud en is overal aanwezig over de hele wereld.
Rechtsregels zijn voor elk individu van toepassing en geld op alle levensdomeinen van zijn/haar
leven. Arbeid om zaken te kunnen kopen hebben jij- en/ of jouw ouders een inspanning geleverd,
namelijk arbeid.
Binnen arbeid heb je:
Rechten: Plichten:
Betaald verlof, wettelijk verlof Morele plicht
Eerlijke loon, welzijn, onderwijs,… Deontologische plicht: om wettelijke
principes te garanderen.
Betalen van belastingen: geld komt
terecht bij overheid en dat zorgt mee
voor de maatschappij → belastingen
zijn nodig om te zorgen voor goede
wegen, kwaliteitsvol onderwijs,
gezondheidszorg?...
Universeel: iedereen telt mee, maar niet overal te wereld krijgt iedereen zijn rechten of worden ze
gegarandeerd voor elk individu (= ongelijkheid).
Vb.: onderwijs is geregeld door recht: tekenen van het huishoudelijke regelement. Hierin heb je
beloofd dat je de missie en de waarden van de hogeschool respecteert. Ook uw bepaalde rechten
staan hier in vermeld zoals het bijzonder statuut (je hebt recht op extra tijd door ADD). Ook staan
hier plichten in vermeld. Als je uw voeten veegt aan de waarden van KdG, dan heb je de plicht van
die waarden geschonden en dan kan er een sanctie volgen.
1.1 Het ontstaan en de ontwikkeling van recht
Er zijn al eeuwen geschreven en ongeschreven regels.
Vanaf de primitieve samenleving zijn er ongeschreven regels, omdat mensen nood hadden aan
afspraken en regels voor structuur, orde, voorspelbaarheid en bescherming.
Het schrift:
- In 3500 v.Chr:
o Werd in het Nabije Oosten het schrift uitgevonden -> regels schriftelijk vastgelegd op
kleitabletten of steen: om regels vlug over een grote afstand bekend te maken.
- 1780 v.Chr:
o Kleitablet = de zuil van het ‘wetboek’ van koning Hammoerabi
o Er stonden thema’s in zoals: slavernij, misdaad, huwelijk en koop en verkoop van bier
o Citaat: ‘oog om oog, tand om tand’.
o Religie: recht was van goddelijke oorsprong: ‘Gods wil, was wet’
Het waren de ‘rijke’ (farao’s, sultans, koningen…) die hun onderdanen
voorhielden dat zij hun macht van de goden hadden verkregen.
Zij schreven voor hoe de onderdanen zich moesten gedragen.
1
, o 1ste beginsel van rechtvaardigheid, billijk (gewoonterecht) en bescherming.
Gewoonterecht, traditie = ongeschreven regels die van generatie op
generatie werd overgedragen, zodat je er niet van wil afwijken.
Besluit: mensen zochten op elk moment naar bepaalde vormgeving om te kunnen samenleven. Men
ging opzoek naar regels voor orde. Hierdoor maakten men onderling afspraken (regels) die voor
iedereen binnen dezelfde groep golden ontstonden er politieke, administratieve en gerechtelijke
instellingen om de rechtsregels te formuleren, toe te passen en handhaven.
Globalisering: toename internationale regelgeving
- WO 2:
o Door de catastrofe probeerde ze problemen door middel van internationale
reglementering op te lossen -> internationale regelgeving.
- Internationale regelgeving: door toename van bevolking is er meer opkomst in:
o Transport
Al deze veranderingen vragen nieuwe regels en afspraken
o Digitalisering
zowel op nationaal als internationaal niveau.
o Reizen
Recht is dynamisch, veranderbaar en complex:
- Dynamisch en veranderbaar:
o Door de veranderingen moet alles opnieuw en anders geregeld worden. vb.: abortus,
homohuwelijk…
- Complex:
o Men spreekt soms van ‘de juridisering van de samenleving’ waarin belang van recht
en regels toeneemt.
o = het bestaan van een heleboel rechtstakken. Soorten rechten die elks andere zaken
gaan regelen in de samenleving, elk recht heeft zijn eigen taak en bevoegdheid.
o België +/- 10 rechtstakken:
Staatsrecht, grondrecht, strafrecht, strafprocesrecht, consumentenrecht,
auteursrecht, sportrecht, handelsrecht, vennootschapsrecht, fiscaal recht,
personen en familierecht, Space Law, Internationaal recht
o Gezondheidszorg, onderwijs, sport en ontspanning faciliteiten, zorgen voor
veiligheid… moeten worden geregeld.
Praktijkgerichte orthopedagoog:
Moet cliënten begeleiden en moet hierbij toezien dat zijn rechten niet worden geschonden. Wij
spelen mee in hun dagelijkse leven die aan regels verbonden zijn. Je wordt als begeleider
geconfronteerd met een juridische vraag. Relatie van begeleider en cliënt is onderhevig aan recht ->
bescherming van cliënt binnen welzijnszorg.
Besluit: binnen het begeleiden van een cliënt is er een voortdurende wisselwerking waarbij je
rekening moet houden met de geldende rechten en plichten en regels die ermee verbonden zijn. Dit
hangt ook af van de organisatie/voorziening waarin je werkt en hoe de cliënt in het leven staat
→ De overheid moet zich houden aan de regelwetgeving op internationaal en nationaal niveau.
→ De cliënt, hulpverlener en de overheid staan voortdurend in verbinding met elkaar.
→ Iedereen moet inzicht hebben en weet hebben van zijn eigen rechten en plichten.
Vb.: als recht op gezondheid geschaad is dan moet de cliënt weten op welke manier hij
beschermd had moeten worden en op welke manier hij zich kan verdedigen.
2
,1.2 Definitie van recht
Geen universele definitie!
De omschrijving verschilt van land tot land. In West-Europa is het sterk beïnvloed door Duits en Frans
recht (Code v. Napoleon: 1804, WO 1 en 2 -> vrijheid, gelijkheid, broederschap en scheiding Kerk en
Staat) en verschilt van dat van G-B en VS.
Recht = het geheel van regels, opgesteld door de samenleving, waardoor de belangen van enkelingen
die in de gemeenschap leven, geordend worden, door middel van sociale dwang. (4 elementen)
1.3 Kenmerken recht
1.3.1 Geheel van regels
Recht is een pakket van nationale en internationale, geschreven en ongeschreven regels.
- Nationaal (grondwet) en Internationaal (verdrag): bepaalt ons gedrag.
- Ongeschreven regels:
o Voorlopige ‘regering Wilmes’ voor lopende zaken -> geen volheid van bevoegdheden
-> mogen enkel uitvoeren wat vorig beleid al beslist had. Nemen beslissingen die niet
uitgesteld kunnen worden.
o Non-refoulement -> vluchtelingen niet (verbod) terugsturen naar land van herkomst
als je weet dat hij zal vervolgd worden en zijn veiligheid in gevaar komt.
- Rechtsregels formuleren een gebod (moet), handeling of verbod -> zeggen hoe iets moet.
o Vb.: ouderen in een WZC mogen niet onmenswaardig behandeld worden (verbod).
- Het zijn geen wetenschappelijke -> gaan opzoek naar hoe het is.
o Vb. Euthanasie: de werking van het middel en wat dat doet met het lichaam. (=
biologische en neurologische feiten) Er kan wel een euthanasie wet zijn en dat zijn
geschreven regels over wie recht heeft op een aanvraag.
- Geen morele regels -> zorgen voor wat moreel verwerpelijk is (niet altijd strafbaar).
o Wat soms strafbaar is, kan beschouwd worden als iets niet moreel verwerpelijk (niet
slecht). Vb. weed smoren, abortus
o Wat niet strafbaar is kan wel als moreel verwerpelijk (wel slecht) beschouwd
worden. Vb.: uw lief slecht behandelen.
1.3.2 Opgesteld door samenleving
Indirecte democratie: regels worden opgesteld door mensen die binnen een bepaalde context
samenleven. Omdat er heel veel mensen samenleven en het onmogelijk is dat ze allemaal
samenkomen om regels te formuleren. Hierdoor zijn er verkiezingen tot stand gekomen.
Het volk stemt, jij kiest wie jouw visie, mening… vertegenwoordigt, wie de regels maakt en uitvoert
=> volksvertegenwoordigers. België heeft kiesrecht = laat burgers toe om te stemmen. Opkomstplicht
= iedereen vanaf 18j. is verplicht te stemmen.
Kiesrecht vroeger was enkel voor de rijke klassen, arbeiders hadden geen stemrecht. Via
herzieningen van de grondwet tussen 1893 en 1921 -> algemeen stemrecht voor mannelijke
bevolking. 1947 stemrecht voor vrouwen.
Politici: ‘ik vertegenwoordig de stem van het volk’ -> volksvertegenwoordigers. Wij hebben dus
impact op regels van onze samenleving. Daarom is het belangrijk te weten welke partij welke visie
3
, heeft: Vivaldi-regeling -> federale regering: partijen met een kleur van 4 seizoenen, moet 4 jaar ons
land besturen.
Verschil democratie en dictatuur/ totalitair regime:
Democratie Dictatuur/ totalitair regime
- Grieks: - 1 grote heerser/ dictator stelt regels op
o Demos = volk en voert ze uit.
o Kratein = heersen - Geen inspraak van de burgers.
- Verkiezingen met 1 partij
-Overheid beschemt belangen en - Schijnparlement: zetelen enkel
rechten van brugers. marionetten van de dictator.
- Burgers worden daarom betrokken bij - Onderwerpt het openbare leven of de
de keuze van en controle op de hele MS inclusief de privéverhouding
overheid. tussen gezinsleden, aan een dwingende
o Volkvertegenwoordigers levensbeschouwing of ideologie.
- Werking overheid:
o Wetgevend orgaan: formuleert Vb.: Noord-Korea (Kim Jong-un)
rechtsregels of past ze aan.
o Uitvoerend orgaan: uitvoeren
van wetten.
Vb.: België, Duitsland, Frankrijk…
1.3.3 De belangen van enkelingen die in de maatschappij leeft worden geordend
Recht en rechtsregels ontstaan door de nood aan organisatie in de complexe samenleving. Iedere
mens heeft eigen belangen en behoeften, er moet evenwicht zijn tussen onze conflicterende
belangen. Geen regels -> chaos, rebellie, anarchie (geen regering) of eigen willekeur ontstaan =>
wanorde.
Rechtsfilosofische literatuur:
Als politieke structuren wegvallen komen we in een ‘natuurtoestand’ terecht. Dat is gevaarlijk, want
dan zouden we ons eigenbelang nastreven ten koste van elkaar -> oorlog van allen tegen allen.
- Vb.: als de verkeerslichten niet werken worden mensen boos, toeteren, middelvinger
opsteken pas als de politieagent arriveert, is er terug structuur -> zal niet zo zijn in
‘natuurtoestand’.
Maatschappelijk verdrag met de Staat:
Samenleving kan enkel tot stand komen als er onderlinge afspraken zijn, waarvan de collectieve
beslissing om zich aan regels te onderwerpen de meest degelijke is. Dit levert legimitatie van de
overheid op. De overheid gaat regels formuleren, handhaven, uitvaardigen en afdwingen.
Legimitatie overheid:
Burgers gaan geloven in het systeem en zullen dat natuurrecht afgeven aan de overheid ZOLANG de
overheid, in hun plaats en belang, regels maakt die:
- Evenwicht garanderen
- Helder en duidelijk zijn: welk gedrag wordt er precies verwacht?
- Algemeen van karakter: van belang zijn op een grote groep van mensen
- Niet om de haverklap veranderen
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller manonvde2002. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $23.81. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
76449 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now