Hoofdstuk 9: vitamines
Geschiedenis:
Mysterieuze ziekten, relatie ziekte tussen onbreken van vs-en, ontdekking vitamines en hun
scheikundige structuur
Farmaceutische effecten (vit K)
Scheurbuik = ziekte ten gevolge van een langdurig vit C tekort (vroeger op zeilschepen)
Symptomen: zwellingen en bloedingen van tandvlees
Vita (leven) + amine (structuur eerste ontdekte vitamine)
Micronutriënten: in kleine hoeveelheden nodig voor normaal functioneren
Leveren geen energie
Tekort: klinische deficiëntieziekte of abnormale metabole werking
Vaak nog omzetting naar biologisch actieve vorm voor gebruik
Naamgeving:
Eerst 1 letter naamgeving
later B -> B1,B2 en scheikundige naam
Alle vitamines -> specifieke functie
specifieke symptomen bij tekort
Verschillen kennen
Chemische eigenschappen kennen
(vit A, C,… onstabiel bij warmte -> gaan snel bij koken verloren)
Voedingsbronnen:
- Voedingsmiddelen
- Verrijkte voedingsmiddelen
- Vitaminesupplementen
- Deels ook eigen aanmaak
Balans en homeostatische controle:
- Vet-of wateroplosbaar?
- Absorptie nooit 100%
Oorzaken van deficiënties:
- Primair (eenzijdig voeding, ondervoeding, verlies)
- Verhoogde behoefte (bij zwangerschap)
- Verminderde biobeschikbaarheid ( roken en vit C, ziekte, verminderde opname,
verhoogde verliezen)
- Verlaging werkzaamheid (onvoldoende vorming, onvoldoende omzetting naar actieve
vorm)
, Gevolgen deficiënties:
- Vroeg stadium: zeer licht tekort -> geen kenmerkende tekens
- Hypovitaminose: licht tekort -> vermoeidheid, prikkelbaar, verminderde eetlust
- Avitaminose: voorraad totaal uitgeput -> specifieke klinsche symptomen en klachten,
deficiëntieziekten, zeldzaam bij ons
Oorzaak en gevolg van teveel:
Niet voor alle vitamines bekend
Oorzaak? Zelden via normale voeding, eerder via hooggedoseerde vitaminepreparaten
Gevolg: intoxicatieverschijnselen
ADH kennen (A,D,C,B1,B2,B12)
Eenheden kunnen verschillen (mg, internationale eenheden, retinoleenheden,…)
Vitamine A
= verzamelnaam voor verschillende substanties met vergelijkbare biologische effecten
In dierlijke producten: vit A in de vorm van retinol
In groenten en fruit: beta-caroteen, ook wel provitamine A genoemd (lichaam zet
deze om in vit A)
Belangrijkste voorlopers: betacaroteen, alfa-caroteen,
Omzetting niet altijd even efficiënt
Retinoïden: verwant aan retinol (in anti-rimpelcremes)
Carotenen: donkergeel tot rood
Vit A onstabiel bij warmte, zuurstof, zuren
Drogen -> inactief -> terug water toevoegen -> weer actief (bv bij vriesdrogen)
Totale hoeveelheid: uitgedrukt in retinol equivalent
Bronnen
Dierlijke bronnen (lever, visleverolie,dierlijke vet zoals room en volle melk
Variatie door leeftijd, seizoen, dieet vd dieren
Vit A toegevoegd aan margarines
Plantaardig (caroteen in diepgele of geelrode groenten en fruit, donkergroene
groenten, rode palmolie, toegevoegd als kleurstof aan margarine)
Carotenoïden zonder vit A activiteit : kiwi, tomaten, broccoli, pompelmoes,…
Balans en homeostatische controle
Vetoplosbaar vitamine
Intake in voedselmatrix:
- Proteolyse in maag -> vit A en carotenen vrij
- Biologische beschikbaarheid erg variabel, hoger in fruit dan in bladgroenten
Vit A en carotenen aggregeren met lipiden in druppels -> naar dunne darm
Hydrolyse van tryglyceridenemulsie
Galzouten voor micelvorming
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller brittvanhaut. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.81. You're not tied to anything after your purchase.