L. Strikwerda, “Een zwakke stee in Rome II: de conflictregel voor aansprakelijkheid wegens milieuschade”.
In hoeverre kan het voorrangsrecht – publiekrecht van een (milieu)vergunning – van het land waar de
schadeveroorzakende handeling heeft plaatsgevonden (Handlungsort) met een ander land waar de
schade zich heeft gerealiseerd (Erfolgsort), worden meegenomen in:
1. Een procedure gevoerd in het Handlungsort
(Milieu)vergunning valt onder de lex fori (recht van aangezochte rechter), dus ingevolge art. 16
Rome II is deze van toepassing.
2. Een procedure gevoerd in het Erfolgsort waarop het recht van het Handlungsort van toepassing is
krachtens internationaal privaatrecht
Rome II biedt geen uitkomst, Strikwerda is van mening dat het internationaal privaatrecht
moet worden opgerekt om ook de publiekrechtelijke regels omtrent de (milieu)vergunning van
toepassing te verklaren op de zaak.
3. Een procedure niet gevoerd in het Handlungsort, terwijl ook niet wordt geprocedeerd naar het recht
van het Handlungsort
Ondanks dat niet het recht van het Handlungsort wordt toegepast, moet de rechter ingevolge
art. 17 Rome II wel kijken naar de publiekrechtelijke voorschriften omtrent de (milieu)vergunning.
De keuze die wordt geboden aan de eisende partij in art. 7 Rome II hoeft niet altijd de uitwerking te
hebben (hoogste milieubescherming) die ermee is beoogd. Ook mist een procesrechtelijke uitwerking van
de uitoefening van dit keuzerecht. Daarnaast is ook onduidelijk of de letsel- en vermogensschade wel of
niet tot de indirecte gevolgen van art. 4 lid 1 Rome II behoren. Belangrijke probleem is echter dat de
regeling geen toereikende uitwerking biedt voor de civielrechtelijke gevolgen van (milieu)vergunningen
verleend in het land waar de schadeveroorzakende gebeurtenis plaatsvindt, op de aansprakelijkheid van
de pleger van de onrechtmatige daad. Omdat verschillende situaties tot verschillende maten van
bescherming leiden onder de regeling, wordt forumshopping in de hand gewerkt.
Week 2 – Overeenkomsten
Asser/Kramer & Verhagen 10-III-2022
Het uitgangspunt is dat uniform recht voorgaat op de conflictregels: WVK boven Rome I. De
voorrang van uniform materieel recht vloeit algemeen voort uit het feit dat het internationaal
privaatrecht alleen van belang is als er sprake is van verschillende in aanmerking komende
rechtsstelsel. Sommige auteurs lijken ervan uit te gaan dat art. 25 Rome I ook de verhouding tot
eenvormige verdragen regelt, zoals onder meer de vervoersrechtelijke verdragen. Afgaande op
de tekst van art. 25 Rome I en het overeenstemmende art, 28 Rome II lijkt dit onjuist: Rome I en
Rome II zijn alleen van toepassing als er in een concreet geval sprake is van verschillende in
aanmerking komende rechtsstelsel en dat is niet het geval als Europees of internationaal
eenvormig recht toepasselijk is.
, Indien niet binnen het toepassingsgebied dan is internationaal privaatrecht alsnog van belang.
Daarnaast internationaal privaatrecht expliciet van belang om te bepalen of een eenvormig
verdrag toepasselijk is.
Ook regels die geen conflictregels behelzen kunnen van belang zijn: zo is bij de Richtlijn voor
elektronische handel bepaalt dat lidstaten wel zorg dienen te dragen dat de verlener van een
dienst van elektronische handel niet wordt onderworpen aan strengere eisen dan die voorzien in
het in de lidstaat van vestiging van die dienstverlener toepasselijke materiële recht.
Deze uitspraak geeft aan dat ondanks dat deze richtlijn geen bijzondere conflictregels bevat,
de materieelrechtelijke bescherming van die richtlijn toch het conflictrechtelijke aangewezen
recht kan doorkruisen.
Ook richtlijnen die het privaatrecht op een bepaald terrein proberen te harmoniseren maar
waarin tevens een zogeheten reikwijdteregel (scope rule), ofwel eenzijdige conflictregel, is
neergelegd. Vooral op het gebied van het consumentenrecht komt dit veel voor, de beogen de
toepasselijkheid van de door de richtlijn geboden bescherming te garanderen, met name door de
keuze voor een derde land in bepaalde gevallen uit te sluiten.
Ook richtlijnen die geen bijzondere conflictregel of scope rule bevatten kunnen het gekozen of
objectief toepasselijk recht beïnvloeden (zie Ingmar-arrest). Wordt door auteurs wel betwijfeld of
dit arrest nog geldig is.
Rechtskeuze: vaak kan er een rechtskeuze worden gemaakt onder het internationaal
privaatrecht, maar er zijn vaak wel bepalingen opgenomen die stellen dat het dwingend EU-recht
niet aan de kant kan worden geschoven, niet kan worden uitgesloten, indien de zaak nauw
verbonden is met de EU.
Keuze voor eenvormig recht of niet-statelijk recht: Rome I sluit keuze voor niet-
statelijk recht in beginsel uit, terwijl de werking van een rechtskeuze voor eenvormig
recht mede afhankelijk is van de vedragsregeling en de vraag of NL daarbij partij is.
o Eenvormig recht:
Materiële verdragskeuze doordat land partij bij verdrag: indien het verdrag zelf
een uitdrukkelijke bepaling met betrekking tot een rechtskeuze omvat, dan kan
op grond daarvan een conflictenrechtelijke keuze worden aanvaard, met
uitsluiting van het nationale recht. Dan worden de dwingende bepalingen
vervangen door de bepalingen van het eenvormig privaatrecht.
Bovenstaand niet het geval: situaties waarin het verdrag zelf niets regelt
omtrent een rechstkeuzebevoegdheid. Alleen dan een materieelrechtelijke
werking, dus zet dwingende bepalingen niet opzij.
o Niet-statelijk recht: rechtskeuze voor partijen voor niet-statelijk recht kan slechts worden
aangemerkt als een materieelrechtelijke rechtskeuze, waarbij enkel het aanvullende
recht van het ingevolge objectieve verwijzingsregel toepasselijk recht door de
desbetreffende regeling, maar waarbij de dwingende bepalingen van dat toepasselijk
recht onverkort van toepassing blijven.
Op grond van art. 4 lid 1 Rome II is het recht van het land toepasselijk waar de schade zich voordoet,
ongeacht waar de schadeveroorzakende gebeurtenis zich heeft voorgedaan en ook ongeacht waar de
indirecte gevolgen zich voordoen (lex loci damni).
De schadeveroorzakende gebeurtenis is de gebeurtenis waarop de schadelijke partij zich beroept
ter ondersteuning van zijn vordering op grond van onrechtmatige daad. Waar de
schadeveroorzakende gebeurtenis plaatsvindt of waar deze dreigt plaats te vinden is verder niet
van belang voor het toepasselijk recht. Wel kan bepaling van het toepasselijk recht afhankelijk
zijn van welk feit als schadeveroorzakende gebeurtenis identificeert, art. 4 lid 1 veronderstelt
namelijk een direct causaal verband tussen de schadeveroorzakende gebeurtenis en de als
aanknopingspunt fungerende directe schade. Ook kan de plaats waar de schadeveroorzakende
gebeurtenis heeft plaatsgevonden een factor zijn bij de toepassing van art. 4 lid 3.
Uit het Dumez-arrest kan worden afgeleid dat de schadeveroorzakende gebeurtenis
kan worden vereenzelvigd met de beweerdelijke onrechtmatige daad waarvan de eiser
stelt schade te lijden. Het gaat om de plaats waar de onrechtmatige daad rechtstreeks
schadelijke gevolgen heeft gehad voor de degene die hierdoor rechtstreeks is gelaedeerd
(Hof). In het Shevill=arrest is dit minder evident, ging om smaad. In Zuid-Chemie wordt
onderscheid gemaakt tussen de schade en het feit waarin de schade haar oorzaak vindt.
In Kainz werd de plaats waar het betrokken product is vervaardigd als bepalend
aangemerkt, en geldt dus de vervaardiging als schadeveroorzakende gebeurtenis.
Indirecte gevolgen: De uitzondering van indirecte gevolgen voor de kwalificatie van het land
waar de schade zich voordoet is ingegeven door de inperkingen van het Erfolgsort, zie Marinari,
hierin is bepaald dat niet kan worden aangemerkt als plaats waar de schade intreedt, de plaats
waar de gelaedeerde stelt vermogensschade te hebben geleden als gevolg van een door hem
aanvankelijk in een ander land geleden schade. Ook latere arrest, Universal Music en VEP/BP
maken duidelijk dat het land waar louter zuivere vermogensschade wordt geleden tegen gevolge
van een (niet) handelen dat in een ander land plaatsvindt niet heeft te gelden als plaats waar de
schade zich voordoet. Uitspraken omtrent art. 7 (2) Brussel I bis ook relevant ook voor Rome II,
maar wel in het licht alleen van de doelstellingen van Rome II.
Vuistregel is: de plaats waar de fysieke schade intreedt, de plaats is waar de schade
zich voordoet in de zin van art. 4 lid 1.
Directe en indirecte schade: In geval van materiële schade kan deze worden omschreven als al
war als eerste de gaafheid van iets tenietdoet. Bij letselschade is dit het initiële letsel. Bij andere
vormen van schade gaat het om het initiële nadeel dat voor iemand uit een onrechtmatige
gedraging voortvloeit.
o Directe schade: 1) het nadeel dat voor iemand uit een gebeurtenis voortvloeit, 2) al wat
de gaafheid van iets tenietdoet.
Slechts als er van een werkelijk gebrek of letsel geen sprake is, in het bijzonder
bij zuiver vermogensschade, zal toevlucht moeten nemen tot het
eerstgenoemde schadebegrip, nadeel dat voor iemand uit een gebeurtenis
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller sydneyvooijs. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $13.13. You're not tied to anything after your purchase.