BESIGHEIDSTUDIES
GRAAD 12
NOVEMBEREKSAMEN
VRAESTEL 2
2024
Hierdie notas is saamgestel deur ou vraestelle van SACAI NOV 2021, NCC (EC) 2022, EC/SEPTEMBER 2023
& NSS 2020 & DBE/November 2022.
LET WEL: Hierdie is slegs voorgestelde antwoorde. Sommige inligting word herhaal, ek wil vir jou die
verskillende maniere wys waarvoor dieselfde inligting gevra word.
Ek moedig jou aan om die berekening/illustrasie vrae te beantwoord sonder om eers na die antwoorde
te kyk.
Sterkte .Juffrou Ansie
Kort vrae bl. 2
Afdeling A: Besigheidsgeleenthede/ Ondernemings bl. 4
1. Bestuur en leierskap
2. Belegging: Sekuriteite/Geleenthede en versekering
3. Vorme van eienaarskap: Kriteria vir sukses en/of mislukking
4. Aanbieding en data-antwoorde
Afdeling B: Besigheidsrolle bl. 29
1. Etiek en professionaliteit
2. Kreatiewe denke en probleemoplossing
3. Maatskaplike Verantwoordelikheid en Korporatiewe
Burgerskap Korporatiewe Maatskaplike Verantwoordelikheid (KSV) en
Korporatiewe Maatskaplike Belegging (KMI)
4. Menseregte, inklusiwiteit en omgewingskwessies
Afdeling C: Opstelvrae bl. 46 – 57
@ Juffrou_Ansie
, 2
Beperkte aanspreeklikheid Verliese word beperk tot die bedrag wat die eienaar in die besigheid
belê het. Die eienaar se persoonlike bates word teen die skuld van die
besigheid beskerm. Van toepassing op maatskappye wat 'n aparte
entiteit/persoonlikheid het.
Onbeperkte las Die aanspreeklikheid van die eienaar om skuld/eise te betaal is nie net
tot die besigheid beperk nie. Daar kan beslag gelê word op die eienaar
se persoonlike bates om vir die skuld van die besigheid te betaal. Van
toepassing op 'n eenmansaak en vennootskap aangesien hulle nie 'n
aparte regsentiteit/persoonlikheid het nie.
Demokratiese leierskapstyl Werknemers word genooi om deel te wees van die
besluitnemingsproses
Outokratiese leierskapstyl Werknemers is nie by die besluitnemingsproses betrokke nie.
Laissez-faire/Vrye teuel Die leier laat ervare en betroubare werknemers toe om besluite te
leierskapstyl neem in die nastrewing van die organisasie se doelwitte.
Charismatiese leierskapstyl Die leier gebruik charisma en sjarme om werknemers te beïnvloed.
Transaksionele Gebruik belonings en strawwe as aansporings om werknemers se
leierskapstyl gedrag te beïnvloed.
Leierskap teorieë Lei leiers oor die verskillende leierskap style wat toegepas of gebruik
kan word.
Situasionele leierskap In hierdie leierskap teorieë pas die leier verskillende leierskap style toe
teorieë na gelang van verskillende situasies
Transformasie- Beste geld gedurende 'n tydperk van drastiese verandering in 'n
/oorgangsbestuur organisasie
Leierskap teorieë
Johannesburgse Die mark wat handel oor die koop en verkoop van aandele in
Aandelebeurs (JSE) genoteerde maatskappye.
Beleggers Die persone wat geld spaar met die verwagting om wins te maak.
Dividend 'n Bedrag geld wat 'n maatskappy uit sy winste aan sy aandeelhouers
betaal.
Aandele mark Die finansiële mark waarin langtermynskuld sekuriteite gekoop en
verkoop word
@ Juffrou_Ansie
, 3
Korttermynbelegging Belegging vir minder as een jaar
Langtermyn belegging Die duur/tydperk van belegging is meer as drie jaar.
Likwidasie Die verkoop van die bates van 'n maatskappy om krediteure te betaal.
Belangstelling Die bedrag geld wat beleggers verdien as opbrengs op/vergoeding vir
beleggings in bankdeposito's en lenings
Vaste koers Die rentekoers bly dieselfde vir die duur van die beleggingstydperk
Etiese gedrag Optree volgens 'n stel waardes wat moreel aanvaarbaar is in die
samelewing
Besigheidsetiek Die stel waardes van 'n besigheid, vertoon deur sy bestuurders,
bestuurders en werknemers. Hierdie waardes moet moreel aanvaarbaar
wees deur die samelewing, en binne vasgestelde besigheidskodes
Professionaliteit Beskryf die internasionaal aanvaarde standaarde en verwagtinge wat
besighede en die samelewing van mense se gedrag en vlakke van
bevoegdheid in die werkplek het. Dit is 'n breër konsep as etiek en sluit
aspekte soos voorkoms, gesindheid, lojaliteit, ens.
Korporatiewe bestuur Die uitoefening van etiese en effektiewe leierskap deur die individue
wat verantwoordelik is vir die bestuur van die besigheid. Daar word van
hulle verwag om goeie prestasie, effektiewe beheer, volhoubaarheid en
winsgewendheid te lewer.
Algemene Jaarvergadering 'n Vergadering van 'n maatskappy wat deur al die aandeelhouers
(AJV) bygewoon word wat een keer per jaar plaasvind.
Onprofessionele praktyke Wanneer mense/die besigheid nie binne die aanvaarde standaarde en
verwagting optree nie, is dit onprofessionele gedrag.
Onetiese praktyke Wanneer die besigheid optree met 'n ander stel waardes van wat
moreel aanvaarbaar is.
@ Juffrou_Ansie
, 4
Afdeling A: Besigheidsgeleenthede
1. Bestuur en leierskap
________________________________________________
Verskille tussen demokratiese- en outokratiese leier SACAI NOV 2021
DEMOKRATIESE LEIER OUTOKRATIESE LEIER
1. Die leier betrek werknemers by die 1. 'n Leier neem alle besluite alleen sonder
besluitnemingsproses. om werknemers te betrek
2. Duidelike/tweerigting kommunikasie 2. Lyn van opdrag / kommunikasie is
verseker groep verbintenis tot finale duidelik, aangesien dit van bo na onder is
besluit(e). / volgelinge weet presies wat om te doen.
3. Mense-georiënteerd, aangesien 3. Taak georiënteerd aangesien die menings
werknemer se gevoelens en menings van werknemers nie oorweeg word nie.
oorweeg word. 4. Nuwe werknemers voel
4. Werkers voel bemagtig omdat hulle by selfversekerd/veilig aangesien sterk
die besluitnemingsproses betrokke is. leierskap verskaf word.
Positiewe/voordele Negatiewe/Nadele
❖ Vinnige besluite kan geneem word ❖ Leiers en volgelinge kan verdeeld raak en
sonder om navolgers/werknemers te mag nie saamstem oor maniere om
raadpleeg/in ag te neem. probleme op te los nie.
❖ Werk word betyds/op skedule gedoen ❖ Werkers kan gedemotiveerd raak as hulle
aangesien teikens duidelik gespesifiseer opinies/idees nie oorweeg word nie.
is. ❖ Gedemotiveerde werkers het 'n
❖ Opdrag/kommunikasie is duidelik negatiewe impak op produktiwiteit.
aangesien dit bo-na onder is/volgelinge ❖ Nuwe/kreatiewe/Koste verminderde
weet presies wat om te doen. idees mag nie
❖ Direkte toesig/streng beheer verseker gebruik/oorweeg/geïmplementeer word
hoë kwaliteit produkte/diens. nie.
❖ Verskaf sterk leierskap wat nuwe ❖ Volgers mag voel dat hulle nie
werknemers selfversekerd/veilig laat gewaardeer word nie, wat lei tot hoë
voel. afwesigheid/werknemer omset
Situasies waarin die outokratiese leierskapstyl toegepas kan word in die werksplek (NCC 2022 EC & NCC
2020))
Die leierskapstyl kan toegepas word wanneer:
➢ daar ʼn krisissituasies in die werkplek is, bv. in die geval van onvoorsiene uitdagings/ongelukke.
waar noodgevalle is, waar daar min tyd beskikbaar is.
➢ werknemers gemotiveerd is en die leier alreeds sy volgelinge se vertroue gewen het.
➢ werknemers wat nie saamwerk nie, hanteer moet word.
➢ werknemers nuut is en nie ten volle opgelei is nie.
➢ die leier beskik oor alle inligting beskikbaar om die probleem op te los.
Impak van die charismatiese leierskapstyl op besighede (SACAI 2021)
Positiewe/Voordele Negatiewe/Nadele
• ‘n Spesialis om die visie van die • Leier glo meer in homself/haarself as in die
besigheid te verkoop en bereik span.
uitstekende resultate. • Projekte kan ineenstort indien die leier hulle
• Werknemers is gemotiveerd aangesien verlaat.
hulle leier energiek/ inspirerend is. • Leiers is onverdraagsaam met
• Inspireer lojaliteit/harde werk onder uitdagings/veranderings en beskou hulleself
die werknemers. as onvervangbaar.
• Werkers glo in hul leier en floreer op • Leiers se emosies kan soms meer belangrik
prysing. as die doel van die span wees.
• Alle werkers moet 'n gesamentlike visie hê
@ Juffrou_Ansie
, 6
• Werkers met 'n lae moraal kan • Dit is nie 'n styl wat aangeleer kan word nie
geïnspireer word. omdat dit van persoonlike sjarme af kom.
• Werkers het respek vir hul leier.
________________________________
Die laissez-faire/vrye teuels leierskap (EC/SEPTEMBER 2023)
Situasies waarop die laissez-faire/vrye teuels toegepas kan word
• Hierdie styl kan toegepas word wanneer: - Ondergeskiktes kundig is en weet wat hulle wil
hê/verantwoordelikheid kan neem vir hulle aksies.
• Die leier is baie besig en die delegering van take kan produktiwiteit verhoog.
• Spanlede se leierskapvaardighede moet ontwikkel/verbeter word.
• Werknemers is baie ervare en weet meer oor die taak as die leier.
Rol van persoonlike houding in suksesvolle leierskap SACAI NOV 2021/DBE/November 2020(2)
▪ Positiewe gesindheid stel leierskap potensiaal vir persoonlike groei vry.
▪ 'n Leier se goeie gesindheid kan die sukses van die onderneming beïnvloed.
▪ Leiers moet hul sterk- en swakpunte ken om hul leierskap style effektief toe te pas.
▪ Groot leiers verstaan dat die regte gesindheid die regte atmosfeer sal skep.
▪ Leiers se houding kan werknemers/spanne se denke/gedrag beïnvloed.
▪ Leiers moet die gedrag modelleer wat hulle by spanlede wil sien.
▪ Suksesvolle leiers oorweeg die vermoëns/vaardighede van spanlede om take/rolle effektief toe
te ken.
▪ Entoesiasme kweek vertroue in 'n leier en inspireer hulle om nog harder te werk.
Situasionele-leierskap ❖ Daar word van leiers verwag om werknemers onder verskillende
teorie omstandighede te bestuur en verskillende karaktereienskappe word
vereis om elke situasie binne die werkplek te hanteer.
❖ 'n Ander leierskapstyl sal deur die leier aangeneem word, gebaseer
op die heersende omstandighede op 'n bepaalde tyd.
❖ Effektiewe leiers kan die leierskapstyl aanneem wat sal verseker dat
die doelwitte van die organisasie bereik word.
@ Juffrou_Ansie
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller ansiestudynotes. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.79. You're not tied to anything after your purchase.
