Strafrecht & strafprocesrecht voor Bachelors deel 2
Samenvatting bevat voorbeeldvragen en oefeningen in de les gezien, aangeduid wat belangrijk is (zoals gezegd in de les). De samenvatting vat het boek volledig samen, als je deze samenvatting kent en daarna het voorbeeldexamen oefent ben je gegarandeerd geslaagd.
Strafrecht: samenvatting
Deel I. Algemene oriëntatie
Hoofdstuk I. Wat is strafrecht
A. Het verschijnsel ‘strafrecht’
2018: het recht is constant in beweging. Een aantal belangrijke ingrepen gebeurden via de POTPOURRI-
wetten:
- Wijziging correctionalisering
- Verjaring
- Voorlopige hechtenis
- Mini-instructie
- Schuldig pleiten
- Strafbaarheid publiekrechtelijke rp
- Brugerinfiltratn
- Strafvermindering in ruil voor verklaringen..
PP-II = gedeeltelijk vernietigd door GwH in 2017 => let op met materiaal van vorig academiejaar.
Waarom?
1. Verhinderen van ongeweldescalatie => ‘oog om oog, tand om tand’ een ander niet meer straffen
dan wat jezelf is aangedaan.
2. Beleidsinstrument => werktuig om normconform gedrag af te dwingen.
3. Intomen van overheidsmacht (legaliteitsbeginsel)
B. Het begrip strafrecht
Probleem
Vroeger: geheel van rechtsnormen met betrekking tot de misdrijven en straffen
vandaag: veel meer dan enkel straffen!
- Strafrecht in RUIME zin = geheel van regels die
o Voorwaarden wanneer sanctie kan opgelegd worden door overheid
o Omschrijving sancties
o Wijze waarop deze sancties moeten opgelegd worden en uitgevoerd worden
- Materieel strafrecht = strafbaar gedrag + straffen voornaamste bron = strafwetboek
- Formeel strafrecht = rechtsregels m.b.t. vaststelling, opsporing, vervolging en berechting van
misdrijven + organisatie, bevoegdheid en werking van publiekrechtelijke instellingen en organen
Samenhang! Strafprocesrecht is noodzakelijk voor strafrecht, moet verzekeren dat overheid
strafrecht op correcte manier toepast. Beiden beschermende functie; vermijden
ongerechtvaardigd strafrechtelijk overheidsingrijpen. + legitimering van overheidsoptreden
tegen criminaliteit.
Hoofdstuk II. Codificatie
Het belgische strafwetboek
Oorspronkelijk: Franse Code Pénal (1810) + Code d’instruction criminelle (1808)
1831: art. 139 Gw: herziening voorgeschreven
,1867: nieuw Strafwetboek; afstand van overmatige bestraffing Napoleontisch Sw. Was een uitvloeisel uit
klassieke strafrechtsdenken; ‘homo economicus’ = rationeel en berekend gedrag vd mens
sinds dan: tallozen nieuwe wetten die structuur en inhoud strafrecht grondig wijzigden.
+ nieuw mensbeeld: mens minder vrij en berekend, individuele eigenschappen en maatschappelijke
omstandigheden hebben invloed op handelingen.
2016-2017: POTPOURRI I
- II: minder fasen in procedures sneller en goedkoper; alle misdaden (normaal in assissen) naar
correctionele, wijziging strafschalen voor wanbedrijven GWH: vernietigde aantal bepalingen
- III: wijziging internering van geesteszieken
- IV: wijziging rechtspositie van gedetineerden en het toezicht op de gevangenissen
- V: inconherenties in strafwet wegwerken door vorige wetswijzigingen
Het Belgische Wetboek van Strafvordering
Strafvordering = compromis tussen
o Maatschappelijk belang (efficiëntie van het strafrecht)
o Belang van het individu (bescherming vooral mbt bewijslevering en waarborgen tijdens
onderzoek)
verschillende procedures naargelang klemtoon:
o accusatoire procedure; waarborgen individu
maatschappij neemt geen initiatief, beschuldiging door slachtoffer = gelijke voet
rechter komt niet actief tussen
openbaarheid, tegenspraak en mondeling
o inquisitoire procedure; waarborgen maatschappelijk belang
maatschappij via vertegenwoordiger vervolging en berechtiging
rechter werkt actief mee
schriftelijk, geheim en niet-tegensprekelijk
België: gemengd systeem (onderzoek = geheim, schriftelijk, niet tegensprekelijk.
Procedure = mondeling, openbaar en contradictoir)
1808-2017: talloze invoegingen, aanpassingen = rommelig!!
o 1808 Code d’instruction Criminelle
o wet 17 april 1878: 32 artikels met algemene regels betreffende rechtsvorderingen uit een
misdrijf ontstaan
o wet 12 maart 1998: oorspronkelijke bedoeling in 1990 om een herziening van wetboek
strafvordering voor te bereiden is er nooit gekomen. Verbetering van
opsporingsonderzoek en gerechtelijk onderzoek. + latere amendementen
o 2011: uitbreiding toepassingsgebied minnelijke schikking + recht op bijstand advocaat
tijdens verhoor (in overeenstemming met Europa)
Hoofdstuk III. Situering van het strafrecht tussen andere rechtsdisciplines
A. autonomie van het strafrecht
RELATIEVE autonomie
- niet volledig autonoom
handhaving van normen uit andere rechtstakken enn
- evenmin slechts een hulprecht van anderen takken
o functionele autonomie
, eigen rechtshandhaving; burgerlijke sanctie vs strafsanctie
eigen rechtsvorming; eigen, exclusief strafrechtelijke gedragsnormen (vb: schuldig
hulpverzuim, valsheid v geschriften, meineed)
o conceptuele autonomie
strafrecht geeft soms een andere inhoud aan bepaalde begrippen uit het burgerlijk
recht.
Reden? Owv bescherming fundamentele maatschappelijke waarden.
Vb:
art. 559 1° Sw. ‘roerende eigendommen’ kunnen hier ook burgerrechtelijk
onroerende geworden goederen door incorporatie of bestemming inhouden.
Akten die nietig of ongeldig zijn in het burgerlijk recht, kunnen soms wel als
grondslag van een strafrechtelijke vervolging/veroordeling dienen indien
voldoende waarachtigheid.
Uitzonderingen: soms verplicht om regels burgerlijk recht te volgen:
Art. 16 V.T.Sv. misdrijf ivm uitvoering betwiste of ontkende overeenkomst =>
regels burgerlijk recht!
Art. 489quater Sw. enerzijds mag strafrechter staat v faillissement vaststellen
zonder tussenkomst rb Kh anderzijds kan strafrechter een staat v faillissement
vastgesteld door rechter v Kh. Niet betwisten.
o Autonomie strafprocesrecht tov gerechtelijk recht: art. 2.Ger.W.
Gerechtelijk wetboek is aanvullend.
B. Publiekrechtelijk karakter van het strafrecht
Strafrecht sanctioneert zowel publiekrechtelijke als privaatrechtelijke gedragsnormen => autonoom?
Niet publiekrechtelijk nog privaatrechtelijk?
NEE! PUBLIEKRECHTELIJK karakter!
Aard van rechtsverhouding; verhouding tussen persoon die misdrijf pleegt en Staat.
Benadeelde partij zal niet kunnen vervolgen, altijd de staat. Kan ook niet sanctioneren. Kan zich
enkel BURGERLIJKE partij stellen voor vergoeding van schade (burgerlijk recht – privaat recht)
Strafrecht = recht van openbare orde
Bijzondere overeenkomsten kunnen geen afbreuk doen aan strafwetten – art. 6 BW
Strafwetten uitsluiten of inperken = nietig!
Vb: contract huurmoordenaar; nietig!
Hoofdstuk IV. Indelingen van het strafrecht
A. Algemeen vs bijzonder strafrecht
1. Algemeen strafrecht
= algemene beginselen, opsomming van straffen, de algemene regels over strafbaarheid, de gronden
voor strafuitsluiten,…
- art. 1-100ter Sw (boek I)
- wetten die dit boek wijzigen/ aanvullen
- complementaire strafwetten = worden geacht logisch en integraal deel uit te maken van boek I
SW.
, o wet op jeugdbescherming
o wet betreffende opschorting, uitstel en probatie
o interneringswet
2. bijzonder strafrecht
= geheel van strafwetten waarin specifieke gedragingen strafbaar worden gesteld, met vermelding van
de daarop toepasselijke straffen.
- Boek II Sw.
- Bijzondere strafwetten waarin specifieke gedragingen strafbaar worden gesteld
- Strafrecht uitgevaardigd door gemeenschappen en gewesten (art. 11 Bijzondere Wet
Hervorming Instellingen)
Grote inhoudelijke diversiteit v bijzondere wetten!
Vaak ook bijzondere afwijkende procedureregels.
3. De toepasselijkheid van de beginselen van het algemeen strafrecht op het
bijzonder strafrecht
ALGEMEEN: Boek I helemaal toepasselijk op boek II (vanzelfsprekend) + art. 100 Sw: Boek I van
toepassing op misdrijven strafbaar gesteld in bijzondere wetten of verordeningen.
3 uitzonderingen (art. 100 Sw.)
1. andersluidende bepalingen: uitdrukkelijke afgeweken in bijzondere wet owv lex
specialis derogat legi generali
2. bepalingen strafbare deelneming boek I (art. 66-69 SW) enkel toepasselijk indien
uitdrukkelijk bepaald in bijzondere wet. (meestal het geval) owv het feit dat men
vroeger geloofde dat voor misdrijven in bijzondere wetten geen subjectief
delictsbestanddeel vereist was strafbare deeleneming veronderstelt opzet
uitz: rechtspraak en rechtsleer aanvaard dat mede-daders van een misdrijf kunnen
worden veroordeeld zonder verwijzing naar bepaling boek I.
3. verzachtende omstandigheden enkel vt indien uitdrukkelijk bepaald. idem als bij 2
! let op; art. 566 Sw. die strafvermindering bij verzachtende omstandigheden regelt bij
overtredingen is SWS niet v.t. want is in boek II = bijzondere wet!
B. Buitenlands en internationaal strafrecht
1. Buitenlands strafrecht
- Belang:
o rechtsvergelijking
vb: wanneer misdrijf in buitenland gepleegd vervolgd wordt door België –>
strafbaarheid afhankelijk van ander land.
Vb: gebruik bewijs verzameld in buitenland conform plaatselijke wet?
o Toepassing buitenlandse rechtsregel
Vb: bij dubbele strafbaarstelling in beide betrokken landen als voorwaarde voor
bestraffing in België buitenlandse rechtsregel toepassen
o Wederzijdse erkenning benadrukt door EU
België moet steeds meer procedurebeslissingen en rechterlijke uitspraken uit andere
lidstaten uitvoeren/respecteren steeds meer ‘buitenlands’ strafrecht toepassen.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller slmh. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $19.26. You're not tied to anything after your purchase.
