Summary
Samenvatting Chronische verpleegkunde
- Course
- Institution
Bevat zowel deel inleiding tot de oncologische verpleegkunde en chronische wondzorg. Aanvulling met cursussen en nota's uit de les.
[Show more]
Seller
Follow
via17
Reviews received
Content preview
MODULE CHRONISCHE VERPLEEGKUNDEDEEL 1: INLEIDING TOT DE ONCOLOGISCHE VPK
HOOFDSTUK 1: ONTSTAAN VAN KANKER
1. EPIDEMIOLOGIE
Arm
Toename kankerdoden
Vnl. lever-, baarmoederhals- en maagkanker
Vrouw > man
Rijk
Minder kankerdoden
Meer mensen met kanker
Man > vrouw
Toenemende incidentie/prevalentie tgv:
Ouder wordende bevolking ® meer kans op hogere leeftijd
Veranderende levensstijl: vrouwen roker meer tov vroeger
Diagnosestelling is sneller en beter
Registratie ‘Stichting kanker’
Evolutie naar ‘standaard’ behandeling ® MDP behandeling op maat: acuut ® chronisch
Vroeger minders sprake van kanker
Men werd niet zo oud als nu
Veel vroegere overlijdens tgv TBC, pneumonie, diarree, gastro-enteritis
2. MUTATIES IN HET GENOOM
Kanker
= Gecontroleerde celcyclus die evolueert naar ongecontroleerde celcyclus
Genen
= Deelverzameling vh DNA (= verzameling moleculen die erfelijk materiaal dragen)
Bevindt zich id kern vd lichaamscel.
Ribosomen (produceren eiwitten) en mitochondriën (voorzien energie)
46 chromosomen, gegroepeerd in 23 groepen ® bevatten genetisch materiaal
Bestaat uit
o Intron = niet gebruikt, onderbreekt extronen
o Extron = zorgt voor genexpressie ® eiwit aanmaken (staan in voor goede celcyclus)
1
,Normale celcyclus
Bestaat uit 4 stappen
Fase G1: rustfase bv. je ligt in bed 's ochtends, wekker gaat af
o Cel wordt geprikkeld om zich te delen in 2 dochtercellen
o Restrictiemoment: opstaan
Fase S: synthesefase, DNA replicatie
Fase G2: controle van wat er in S-fase gebeurd is.
Fase M:
o Mitosis
o Cytokinesis
Verschillende genen die rol spenen in normale celcyclus
Proto-oncogenen: sterk gerelateerd aan G1-fase
Kanker/tumorsupressorgenen: sterk gerelateerd aan S-fase en G2-fase, kunnen
celcyclus stoppen
2.1 ONCOGENEN
Proto-oncogenen
= Genen die coderen voor eiwitten met
belangrijke functies bij:
De normale celdeling
De cel groei
En groeiregulatie
Ontstaan door mutatie of translocatie
Mutatie
Proto-oncogenen kunnen permanent
hyperactief worden ® normale celdeling verloopt ongecontroleerd (evolueren naar
oncogenen=dominant ® mutatie op 1 chromosoom nodig)
Bv. Her2/neu, gelegen op chromosoom 17. Her2/neu codeert voor Humane Epidermale
Groeifactor Receptor 2 (Her2). Her2 speelt een rol id regulatie vd normale celgroei. Normale
epitheelcellen bevatten 2 kopieën vh her2/neu gen en produceren lage hoeveelheden vh
Her2 op de celmembraan. In sommige gevallen sprake van amplificatie vh Her2/neu gen ®
overexpressie vh Her2/neu thv de celmembraan ® snellere celproliferatie
2
,Translocatie
Oncogenen kunnen ook ontstaan door translocatie bv. BCR-ABL gen
Nieuw gen ® verhoogde aanmaak bv. chromosoom 9 en 22 worden bij de celdeling gebroken
en verkeerd aan elkaar geplakt (translocatie) ® nieuwe stukjes aan elkaar ® te kort
chromosoom 22, een te lang chromosoom 9 en op chromosoom 22 een nieuw gen nl. BCR-
ABL gen ® nieuwe chromosoomproduct maakt eiwit dat, hyperactief en ongecontroleerd,
een signaaltransductieroute activeert waardoor deze cellen vaker delen en minder gauw
dood gaan ® sterke toename van WBC die normaal uitgerijpt zijn.
2.2 KANKER- OF TUMORSUPRESSORGENEN
Tumorsupressorgenen
‘Normale genen’ met ‘regulerend’ effect op celcyclus
= Genen die coderen voor eiwitten die:
De celcyclus kunnen stoppen
Betrokken zijn bij de stabiliteit vh genoom doordat ze o.m. zorgen voor
o Een correcte DNA-replicatie
o Herstel van mutaties
o Correcte segregatie vh DNA bij celdeling
Non-actief (‘loss of function’) gemaakt door mutaties
Recessief = mutatie moet op beide chromosomen plaatsvinden
Mutatie (overgeërfd)
3
, Corrigeren van replicatiefouten
− ‘proofreading’
− ‘base excision repair’
− ‘nucleotide excision repair’
− ‘homologe recombinatie’ (HR) = Proces waarbij de juiste DNA-code wordt gevonden
id onbeschadigde homologe DNA-sequenties van een zusterchromatide.
Verschillende eiwitten betrokken bv. BRCA1 en BRCA2
Sommige borsttumoren = overgeërfde mutaties van BRCA1 en BRCA2 ® ongecontroleerde
G2-fase
Deletie (verlies)
Celgroeiremmende werking van een tumorsupressorgen kan verloren gaan door deletie
(verlies) vh DNA waarop tumorsupressorgen gelegen is.
Bv. familiaire retinoblastomen: bij geboorte wordt op chromosoom 13 op 1 vd allelen deletie
vh RB-gen waargenomen. Een tweede verandering vh gen op het gepaarde chromosoom
leidt tot volledige verlies vd functie en het ontwikkelen van kanker.
Eiwitten binden en inactiveren
S-fase opgang gebracht door eiwitten bv. E2F-eiwit.
S-fase verloopt gecontroleerd door eiwitten bv. pRb-eiwit.
o pRb-eiwit gekoppeld aan E2F-eiwit ® geen S-fase
o pRb-eiwit ontkoppeld van E2F-eiwit ® S-fase
Sommige baarmoeder(hals)kanker gaan gepaard met inactivatie vh pRb-eiwit ® S-fase
verloopt niet langer gecontroleerd ® kan leiden tot kanker.
o Inactivatie veroorzaakt door E7 eiwit, geproduceerd door HPV.
o HPV-16 en HPV-18 produceren onco-eiwitten (kanker veroorzakende eiwitten) E6 en
E7. E6 vernietigd het p53-eiwit, E7 pakt retinoblastoma-eiwit aan.
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller via17. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.00. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
66579 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now