Een zeer volledige samenvatting van alle leertheorieën en motivatietheorieën uit de lessen LMP. De samenvatting omvat de inhoud van de artikels, de kennisclips en extra info uit de contactmomenten (dus een allesomvattende samenvatting).
Samenvatting LMP:
Leer- en motivatiepsychologie
2022-2023
, Leertheorieën
(Stuk over leertheorieën uit artikel “Leren” van Verschaffel et. al + kennisclips + hfdstk. 3)
Behaviourisme /associationisme (vooral in VS veel invloed)
Algemene kenmerken
Leren beschouwde als … blijvende verandering in gedrag, als gevolg van reactie v/d
lerende op gebeurtenissen in omgeving
Klemtoon op? uitwendig waarneembare of registreerbaar gedrag als enige
geldige onderzoeksobject voor psychologische theorievorming
Stelde zich op tegen … tegen andere psychologische richtingen die interne gedachten en
emoties wél tot object van onderzoek nemen, bv. psychoanalyse
Gedragingengezien als … reacties op prikkels uit de omgeving
Model? S-R (stimulus-respons)
Leren komt neer op … conditionering: het aanbrengen van verbindingen
(= associaties) tss. prikkels (= stimuli) in omgeving en reacties
(= responses) v/d lerende
Lerende zelf is … ‘black box’; systeem waarvan interne opbouw en mechanismen
principieel buiten beschouwing blijven
➔ leerproces verloopt zonder bewuste denkactiviteit v/h individu
Toepasbaar? op alle leerprocessen, los van wie leert, wat wordt geleerd of waar
leren plaatsvindt (althans volgens behaviouristische leerpsychologen)
Daarom ook wel … genoemd unitaristische of unieke-leerprocestheorieën
Klassieke conditionering
Komt neer op … leren van voorwaardelijke reacties of responses
➢ Wat bereiken? (= conditional reactions / CR / geconditioneerde reacties)
➢ Hoe? neutrale of voorwaardelijke prikkel (belsignaal)
(= conditional stimulus / CS)
herh. te laten volgen door onvoorwaardelijke prikkel (eten)
(= unconditional stimulus / UCS)
➢ prikkel met niet-aangeleerde, biologische relevantie
(bv. pijn of voedsel ) die het organisme wil
vermijden/bekomen
➔ leidt zo tot vermijdings- of toenaderingsgedrag (kwijlen)
(= unconditional reactions / UCR / ongeconditioneerde reacties)
Na verloop van tijd? oorspronkelijk UCR alleen na UCS, maar na verloop van tijd ook
Blijvend? na CS ➔ UCR wordt CR = voorwaardelijke reactie
- indien CR achteraf ook optreedt na stimuli die niet identiek
zijn aan oorspronkelijke CS: generalisatie of transfer
( selectief (discriminerend leren): als organisme leert op bep. stimulus
te reageren, maar niet op gelijkaardige, hinderlijk probleem hierbij:
experimentele neurose: geagiteerde respons bij moeilijk onderscheid
maken tss. stimulus voor gewenst gedrag en andere stimuli)
- indien CS enige tijd niet door UCS wordt gevolgd, zal er
uitdoving of extinctie van CR optreden ➔ aangeleerde S-
R-koppeling wordt geleidelijk aan minder en verdwijnt uit het
gedragsrepertoire
- ook mogelijk: spontaan herstel (CR weliswaar m inder sterk);
m .a.w. soms verscheidene uitdovingspogingen nodig voordat ongewenste
respons voldoende onder controle is; respons verdwijnt dus niet helemaal,
m aar wordt onderdrukt
Klassieke conditionering
voorgesteld in grafiek
Bekend voorbeelden? Hond van Pavlov
/ Watson & Rayner: baby Albert angst aanleren voor witte ratten
,Soorten conditionering bij
klassieke contitionering
appetitive conditionering gebruik maken van aangename prikkel bij conditionering
(bij hond van Pavlov: UCS (voedsel) wordt gevolgd door CS (belsignaal) )
aversieve conditionering gebruik maken van onaangename of aversieopwekkende UCS:
CS gaat vooraf aan onprettige UCS
(bv. vies gezicht trekken toen je als kind ooit bitter drankje moest drinken (UCS) is
een defensieve reflex; die nu gaan doen elke keer je een medicijnflesje ziet = CS)
geconditioneerde onaangename ervaring associëren met unieke vorm, geur en
smaakaversies smaak van bep. voedingsmiddel, maar niet met iets anders uit
omgeving; bv. enkel geur van dat voedingsmiddel roept al reactie
van misselijkheid op
➢ Waarom anders dan meeste vormen van klass. cond. werken alleen als tijd tss. CS en
andere vormen van UCS kort is voedselaversies vormen hierop een uitzondering
klassieke contitionering?
➢ zondebok-stimulus bv. ongewoon voedsel laten voorafgaan aan chemotherapie;
meeste patiënten worden zo ziek van chemotherapie dat ze
stoppen met eten, maar door eerst iets te laten eten met een
ongewone smaak, ontwikkelen de patiënten enkel een aversie
tegen dat voedsel ➔ smaakaversie wordt alleen geconditioneerd
aan die ongewone smaken (dus geen smaakaversie aan voedsel in
algem een, zodat patiënt wel ‘gewone’ voeding blijft eten)
, Operante conditionering
Hoe zit het in elkaar? nieuwe S-R-connecties worden gevormd doordat gedrag, dat
door organisme in gegeven situatie wordt gesteld, wordt gevolgd
door een bevrediging, dus iets aangenaams of net afwezigheid van iets
onaangenaam s ➔ positieve bekrachtiging
organisme legt associatie tss. bepaalde situatie en bep. gedrag
Bekend voorbeeld? Skinner; Skinner-box (of ‘operante kam er’) met duiven/ratten:
beloning van voedsel bij pikken op druksleutel / hendel
Andere vormen van operante
conditionering, naast
bv. voedsel
positieve bekrachtiging:
als beloning NA respons bv. kind in de hoek zetten
schema + vbn.
bv. vervelende pieptoon wegnemen bv. geen tv kijken indien
als beloning NA respons huiswerk niet gemaakt
het aangenamer maken voor respondent = bekrachtiging
het onplezierig maken voor respondent = straf
positief = iets toevoegen / aanbieden
negatief = iets onttrekken / weghalen
Probleem van straf
➢ In tegenstelling tot moet straf op een consequente manier worden toegediend;
bekrachtiging … intermitterend straffen is veel minder effectief dan na elk
ongewenst gedrag straf toedienen
➢ Waarom zo moeilijk om - vermogen om straf van ongewenst gedrag te onderdrukken
straf effectief toe te verdwijnt meestal als dreiging van straf verdwenen is
dienen?
- straf roept dikwijls agressie op + mensen in straffende
omgeving gaan denken dat straf en agressie legitieme
manieren zijn om anderen te beïnvloeden
- toedienen van straf maakt het ‘slachtoffer’ onrustig;
blokkeert het leren van nieuwe en betere responsen (iemand
die gestraft wordt, krijgt geen steun bij zoektocht naar wat hij wél moet doen,
want alle aandacht is gericht op wat hij níet m oet doen)
- straf wordt dikwijls oneerlijk toegepast
➢ Is straf ooit wel effectief? - snel en kort
➔ Ja, indien aan
- duidelijk + na elke manifestatie van ongewenste respons
volgende eisen voldaan
- duur en intensiteit moeten beperkt zijn
- duidelijk gericht op gedrag, niet op karakter van persoon
- beperkt tot de situatie waarin respons optrad
- geen dubbelzinnige boodschappen
- negatieve straf = effectiefst (bv. afnemen van privileges)
➢ Alternatieven voor straf? uitdoven van ongewenst gedrag
(zelfde effect als uitdoven van klass. gecond. respons, m aar proces verloopt anders)
kan alleen als alle mogelijke bekrachtigers worden weggenomen
meer kans van slagen bij combi. met pos. bekrachtiging
o Premack principe? favoriete activiteit (bv. spel spelen) gebruiken om minder
populaire activiteit (bv. stilzitten) te bekrachtigen
(= relativiteitstheorie voor versterking of conditionering)
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller sannedierckx. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $16.99. You're not tied to anything after your purchase.
