Samenvatting praktijkonderzoek in zorg en welzijn
Hoofdstuk 1 Een inleiding op praktijkonderzoek
Zie blz.19 voor goed overzicht van de cyclus voor praktijkonderzoek!
1.1 Positiebepaling van praktijkonderzoek
Intentioneel leren: het doelbewust via een bepaalde systematiek verwerven van kennis,
vaardigheden of attituden. Je probeert vanuit een expliciet geformuleerde leerintentie
antwoord te krijgen op vragen die je hebt.
1.1.1. Het belang van een onderzoekende beroepshouding
Je moet:
1. Onderzoekende houding bezitten
2. Kennis uit onderzoek van anderen toepassen
3. En zelf onderzoek doen
Onderzoekende houding kenmerkt zich door:
1. Vragen te stellen
2. Meedenken met de ander
3. Doorvragen op elkaar ideeën
4. Argumenteren
5. Keuze verantwoorden
6. Alternatieven voor het handelen benoemen
7. Kennis delen
8. Actief participeren in een bespreking
Reflecten kan plaatsvinden op 3 niveaus:
1. Instrumentele niveau: het zichtbare handelen van de professional in de praktijk
waaronder:
1.Hulpvraag concretiseren
2. Een gesprek voeren
3. Een training organiseren
2. Substantiële niveau: reflectie die gericht is op de onderliggende uitgangspunten van
het handelen als professional, waaronder de visie op het bieden van zorg en
dienstverlening.
3. Kritisch reflectie niveau: de morele, ethische en andere normatieve overwegingen
die je als professional hebt.
1.1.2 Hoofddoelen van onderzoek
We onderscheiden drie hoofddoelen om een onderzoek uit te voeren:
1. Je wilt theorieën ontwikkelen of toetsen.
- Levert kennis op die generaliseerbaar is
- Theorie: een geheel van logisch samenhangende uitspraken die samen een deel
van de werkelijkheid proberen te verklaren.
2. Je wilt kennis toepasbaar maken in een brede beroepscontext.
- Het onderzoek levert oplossingen op voor generieke problemen
, 3. Je wilt op zoek gaan naar antwoorden op vragen in een specifieke
beroepssituatie met als doel deze situatie beter te begrijpen en waar nodig te
verbeteren.
- Kennis die in eerste instantie alleen toepassing is op de specifieke
beroepscontext waarin het onderzoek is uitgevoerd.
Fundamenteel onderzoek: onderzoek waarbij het accent ligt op de ontwikkeling en toetsing
van theorie. Dit onderzoek levert kennis op die generaliseerbaar is.
Toegepast onderzoek: onderzoek waarbij het accent op kennis ligt die aan de oplossing
van gezondheids-of sociale problemen moet bijdragen. Dit onderzoek levert probleem
gebonden kennis op.
Praktijkonderzoek: onderzoek dat uitgevoerd wordt door professionals in hun eigen
beroepspraktijk met als doel deze praktijk te verbeteren of beter te leren begrijpen. Dit
onderzoek levert contextgebonden kennis op.
Zie figuur 1.1 blz 24 voor schema.
1.1.3 Onderzoek benaderingen
Onderzoeksbenaderingen: opvatting over wat goed onderzoek is en hoe dit onderzoek
moet worden uitgevoerd.
We presenteren twee belangrijke onderzoek benaderingen:
1. Constructivistische onderzoek benadering: een benadering die gebaseerd is op
het idee dat er niet 1 juiste visie op de werkelijkheid is, maar dat er meerdere
interpretaties van de werkelijkheid naast elkaar kunnen bestaan.
- Onmogelijk de beroepspraktijk van zorg en welzijn alleen in algemene
wetmatigheden te beschrijven.
- De kennis (werkelijkheid) ontstaat in de interactie tussen deze mensen en de
omgeving. je zoekt niet zozeer naar algemene wetmatigheden, maar naar
interpretaties van gebeurtenissen die zich in een specifieke beroepssituatie
voordoen.
- Altijd sterke relatie tussen de onderzoeksresultaten en de specifieke
beroepscontext.
2. Positivistische onderzoek benadering: een benadering die gebaseerd is op het
idee dat kennis gebaseerd is op wat direct waarneembaar is: er is 1 bestaande
werkelijkheid, die in algemene wetmatigheden kan worden beschreven.
- Beschreven a.h.v. algemene wetmatigheden: (duur van de behandeling, de
inrichting van ruimtes, methodieken die gehanteerd worden, de beschikbare
ondersteuning voor cliënten enz. )
- Onderzoeksresultaten zijn hierdoor eenvoudige genereliseerbaar naar
andere contexten
- Kenmerkend: je probeert je onderzoek zo in te richten dat deze vertroebeling
geminimaliseerd wordt, waardoor je ondanks die factoren in staat bent uitspraken
te doen over de werkelijkheid. Bijv. door meerdere cliënten (groepen) te voglen of
op verschillende tijdstippen onderzoek te doen, en door als onderzoeker te
objectiveren.
1.1.4 Evidence based pratice en practice based evidence
,EBP: het zorgvuldig, expliciet en oordeelkundig gebruik van het huidige beste
bewijsmateriaal om beslissingen te nemen voor individuele cliënten, waarbij je je eigen
expertise integreert met het beste externe bewijsmateriaal uit systematisch onderzoek en de
voorkeuren en waarden van de cliënt.
PBE: kennis over handelen van een professional die sterk verbonden is aan de
beroepscontext en ontstaat door de interactie tussen de personen die in deze context een
belangrijke rol spelen.
Zowel EBP als PBE kan een wezenlijke bijdrage leveren aan de ontwikkeling van de
beroepspraktijk van zorg en welzijn.: praktijkonderzoek in zorg en welzijn is onderzoek dat
wordt uitgevoerd door zorg en dienstverleners, waarbij op systematische wijze in interactie
met de omgeving antwoorden verkregen worden op vragen die ontstaan in de eigen
beroepspraktijk en gericht zijn op verbetering van deze praktijk.
Verschil: onderzoeksresultaten bij EBP onder wetenschappelijke condities verkregen worden
en dan vertaald worden naar de praktijk, terwijl bij PBE de onderzoeksresultaten onder
realistische condities verkregen worden en dan eventueel in een volgende stap
gegeneraliseerd kunnen worden.
Beide gaan uit van een onderzoekende professional die onderzoeksvaardig is en reflecteert
op zijn dagelijks handelen, ontwikkelingen kritisch volgt, beroepskennis en vaardigheden
actief onderhoudt en bijdrage levert aan de kennisbasis van de beroepsgroep, om uiteindeljk
de cliënt beter van dienst te kunnen zijn.
Bij praktijkonderzoek ligt het ccent op de verwerving van de PBE.
1.1.5 Een definitie van praktijkonderzoek
Kenmerkend praktijkonderzoek:
1. Uitgevoerd in de beroepspraktijk
2. Gericht op verbetering ervan
3. Startpunt: praktijkvragen of volgens Harinck een handelingsverlegenheid.
Praktijkonderzoek kunnen we zien als een vorm van participatief onderzoek.
Volgens Wright zijn er verschillende vormen van participatief onderzoek te onderscheiden
die in ieder geval twee overeenkomstige kenmerken hebben:
1. Kennisverwerving wordt direct aan de ontwikkeling en toetsing van nieuwe
handelingsmogelijkheden verbonden, om de levensomstandigheden en of de manier
van werken van de betrokkenen te verbeteren.
2. De onderzoekers e nde mensen wier leven of werk onderwerp van onderzoek zijn,
werken samen en zijn gelijkwaardig, waarbij ze voor zover mogelijk alle fasen van het
onderzoeksproces samen doorlopen. In deze zin is het onderzoek participatief.
Beide kenmerken zijn van toepassing op praktijkonderzoek.
Op het moment dat er sprake is van een interventie wordt ook wel gesproken van:
1. Ontwikkelingsonderzoek of
2. Ontwerponderzoek
Migchelbrink ziet ontwikkelonderzoek als het zoeken naar:
1. Het ontwerp dat gemaakt moet worden
, 2. De eisen waar dit onderwerp aan moet voldoen
3. De verschillende alternatieve uitwerkingen van het ontwerp
4. De meest realistische en haalbare alternatieven
5. Het ideale ontwerp dat voldoet in de beroepspraktijk
De kenmerken van ontwerponderzoek zijn volgens den Akker:
1. Dagelijks praktijk een interventie ingevoerd
2. Het ontwerpproces heeft een onderzoek matig karakter waarbij interventies in
verschillende cycli ontworpen, geëvalueerd en bijgesteld.
3. Het proces van invoering van de interventie wordt nadrukkelijk gevolgd om een beter
begrip te krijgen van de interventie en de verbetering van de situatie
4. De meerwaarde van het ontwerpproduct voor mensen die er in de praktijk mee
moeten werken, staat centraal
5. Het ontwerp is (deels) theoretisch onderbouwd en levert na het testen in de praktijk
een bijdrage aan nieuwe inzichten.
Ontwerponderzoek: voor een praktijkonderzoek waarin een ontwerp in de betekenis van een
uitgewerkt idee, gebruik of object doelgericht wordt ingevoerd teneinde een verbetering op
de werkvloer te bewerkstelligen.
1.1.6. Praktijkonderzoek en methodisch handelen
Van Keken onderscheidt drie competentie segmenten:
1. Segment 1: werken met/voor cliënten gaat om deskundigheid
2. Segment 2: werken in en vanuit arbeidsomgeving vaardigheden om goed te
kunnen functioneren in de organisatie
3. Segment 3: werken aan professionaliteit en professionasering
verantwoordelijkheid voor het onderhouden van je beroepscompetenties en
ontwikkeling van je beroepsgroep.
Bij dagelijks methodisch handelen: ligt het accent op de vraag of de behoefte van de cliënt,
terwijl bij het uitvoeren van een praktijkonderzoek met name de leerwensen van de zorg en
dienstverlener het uitgangspunt zijn. Zowel bij het methodisch handelen als bij uitvoeren van
praktijkonderzoek maak je wel vaak gebruik van dezelfde vaardigheden. Ook is het vaak zo
dat je beide provessen om praktische redenen naast elkaar uitvoert en dus voortdurend
schakelt tussen de rol van zorg en of dienstverlener en die van praktijkonderzoeker.
In het methodisch handelen kunnen de volgende beweegrednene aanleiding geven voor
onderzoek:
1. De situatiereden: inzicht willen verwerven in een situatie
2. De doelreden: willen weten wat je als professional wilt bereiken
3. De empiriereden: willen toetsen van ervaringskennis over de effectiviteit van je
handelen.
4. De theoriereden: willen weten wat er elders bekend is over een bepaald
praktijkprobleem.
1.1.7 Belanghebbenden bij praktijkonderzoek
1.2 Kenmerken van praktijkonderzoek
1. praktijkonderzoek als professionele leerstrategie:
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller jasmijn231. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.90. You're not tied to anything after your purchase.