1. Moraal en ethiek
Ethiek: wetenschappelijke en systematisch studie van moraal
- kritische reflectie van het moraal
Moraal: het geheel van morele normen en waarden dat binnen een groep een richtlijn is voor
handelen
Moreel:
- het is moreel (a-moreel) (morele principes: vorken liggen links, messen rechts)
- het is (on)juist (immoreel), iets negatiefs of positiefs bedoeld (inhumaan)
Normen: concrete handelingsvoorschriften/aanwijzingen en criteria
- Meestal plichten
- In negatieve zin
Waarden: belangrijke en nestrevenswaardige eigenschappen
- Vriendschap, vrijheid, eerlijkheid & verantwoordelijkheid
Met normen proberen we waarden te realiseren.
Morele vragen
- Bevinden in alle tijden en culturen en tussen relaties waarbij verwachtingen en verplichtingen
aan elkaar zijn
- Relaties
- Onttrekt aan een verwachting —> verantwoording aan een ander
- Onverantwoord kan verantwoord worden beschouwd als er voldoende rekenschap is
gegeven van argumenten
- Soms zijn verplichtingen op gespannen voet met je belangen
- Overal en vaak stilzwijgend herkend
- Soms niet helder of vanzelfsprekend
- Op persoonlijk en zakelijk niveau
- Bedrijven tegen burgers (niet persoonlijk) dus niet tegenover 1 persoon maar denken aan de
hele groep
- Argumenten zoeken en afwegen
Norm: gedag tegen iemand zeggen
Plicht: iemand in nood te helpen
Informed consent: proefpersonen dienen geïnformeerd te zijn over het onderzoek
- in sommigen ontwikkelingslanden vraag je de leider van de gemeenschap —> onvoldoende
volgens onze waarden
Multicultureel
- Scala van morele opvattingen
- Cosmetische Chirurgie en vrouwenbesnijdenis
- Is er dan wel een universele morele wet?
- Liberale opvatting: zoveel mogelijk ruimte voor privé-sfeer
- Maar moet een gedeelde minimummoraal zijn —> waar trek je de grens?
- Normen en waarden
- Norm: geen schaden op anderen toebrengen
- Waarde: respecteren van de keuzevrijheid
Wat moreel (on)juist is hoeft niet hetzelfde te zijn als wat publiekelijk verboden/geboden is en zijn
niet in wetten vastgelegd
Tijdgebonden van moraal
- Hoe geldig is moraal en morele normen en waarden dan?
- Een morele norm heeft een pretentie van universele geldigheid
- Geen genoegen met “zo gaat dat nou eenmaal zo”
Morele aard van een probleem
- Vluchtelingekampen: moreel of economisch probee,
- Of een probleem een moreel probleem is hangt af van het gezichtspunt
, - Er wordt een oordeel, een waardering uitgesproken over menselijk handelen
- Omdat waarden verschillen, kunnen meningen verschillen
Morele gezichtspunt
- Drie kenmerken:
- Is normatief: het gaat om hoe je moet handelen (een norm gevend)
- Maar zinnen kunnen normatief zijn maar niet moreel van aard: je moet 400 gram gebruiken
- Uitspraken zijn prescriptief
- Beoordelen van handelingen doe je met behulp van waarden en normen die gericht zijn op
nastrevenswaardige doeleinden
- Rekening houden met alle betrokken partijen (alpartijdigheid)
- Beoordelen van handelingen doe je met normen en waarden die universeel geldig kunnen
zijn
- Als jij geld uitleent en niet terugkrijgt moet je niet van een ander geld lenen en niet terug
geven
Socrates: grondlegger van de ethiek
- Iedereen een beredeneerd en zelfstandig inzicht
- Gelden je opvattingen voor iedereen in een vergelijkbare situatie
- Zorgde voor ergernis
Normen en waarden onderzoeken:
- Descriptieve ethiek
- Welke normen en waarden in een samenleving
- Welke heersende moraal en waarom is deze normatief
- Normatieve ethiek
- Zijn de normen en waarden goed en waarom
- Onderbouwen van morele overwegingen die zorgen voor bepaalde handelingen
- Onderbouwen welke en waarom normen en waarden zijn belangrijk en zijn ze (on)juist en
verplicht
- Meta-ethiek
- Is een moreel oordeel überhaupt mogelijk?
- Is het niet gewoon een emotionele uitspraak
- Kun je morele oordelen bewijzen?
- Wat is de betekenis van termen zoals vrije wil en vriendschap
Emoties
- Belemmeringen voor de vorming van kennis en inzicht (verblind worden)
- Echter laatste tijd: emoties en intuïties hebben een cognitieve inhoud —> duiden aan waaraan
en wie wij waarde hechten
- Verstandelijke en emotionele vermogens belangrijk
- Maar emotie is niet genoeg voor verantwoording van je handelen maar wel voor verklaring
- Kritische reflectie is ook nodig
3. Waarden
Welke waarden en normen centraal?
- Verschilt per persoon
Algemene waarden en beginselen:
- Welzijn
- Autonomie
- Rechtvaardigheid
- Deze drie maar een deel van het moraal
- Ook andere waarden zoals vriendschap en liefde
Waarden
- Zaken die we goed of slecht vinden
- Maar gaat dan vaak over functie die ze vervullen (broodmes)
- Maar waarderen ook omdat we er andere dingen mee kunnen bereiken —> omwille van zich
goed en nastrevenswaardig (eerlijkheid bijv.)
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller pipleopold. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.01. You're not tied to anything after your purchase.