Dit zijn de uitgeschreven lessen van schooljaar , die ik daarna gestructureerd heb samengevat. Door deze samenvatting te studeren behaalde in een 16/20 voor dit vak in eerste zit (3,2/4 voor het deelexamen en 12/15 voor het januari-examen)
DE DOORBRAAK VAN DE BURGERLIJKE PARLEMENTAIR-CONSTITUTIONELE STAAT
1830 – 1848
1830: economische crisis & werkloosheid, toen waren er geen werkloosheids- of ziekteverzekeringen
- Belgische revolutie gemaakt op straat (armen) geleid door jonge intellectuelen
Revolutie wil macht geven aan burgerij en parlement & macht afnemen van koning
- Parlementair-constitutionele staat: België heeft grondwet & parlement
Macht gaat uit van natie: verkozenen die zetelen in het parlement
- Doorbraak: wijst erop dat het ervoor niet zo was
- Burgerlijk: burgerij -> rijke handelaars, advocaten,…
INLEIDING
Charles Rogier: liberaal uit Luik
- Vertrekt met leger vrijwilligers richting Brussel in de septemberdagen van 1830
Groot staatman
Icoon van die periode
Lid van Voorlopig Bewind & lid van grondwetgevende vergadering
Belgische Revolutie begint in muntschouwburg tijdens opera ‘De stomme van Portici’
- ‘Geheiligde liefde voor het vaderland’
Ontstaan van band tussen individuen + verenigd gevoel tegen een tegenstander
- ‘Het is logisch dat ik het vaderland ga bevrijden’
Ze proberen dit verhaal te vertellen omdat ze vinden dat Willem 1 te veel macht heeft
Willen burgerlijke parlementaire constitutionele staat: rijkere mensen regeren via een
parlement met een koning die zo weinig mogelijk macht mag hebben
‘De vorst die steunt op een grondwet zal niet vallen’
- Willem I steunde niet op een grondwet maar louter op militaire macht
- Belgen zullen op een Grondwet beter overeind blijven
Gebeurtenissen 1830 – 1848 = overgangsperiode
- Van oude samenleving van AR naar industriële burgerlijke samenleving
- Opgedeeld in 2 blokken, AR & 19e eeuw
1. ANCIEN RÉGIME (17E – 18E EEUW)
Kernmerken:
Maatschappij voor
FR revolutie
Landbouweconomie
Macht verdeeld Kerk:
tussen vorst en kerk - In elk dorp een pastoor
- Heeft eigen rechtbanken bij bisschoppen (aangestuurd vanuit Rome)
- Machtig omdat ze macht van vorst legitimeren
Vorst reageert met Clerus, adel & 3e stand:
3 standen - Komen samen Statenvergaderingen: georganiseerd op niveau van provincie
Elke provincie onafhankelijk: vorst moet trouw zweren aan privileges &
gewoonten van elke provincie
1
, Ongelijkheid in Geboren in een sociale positie & regels niet hetzelfde voor iedereen
maatschappij - Clerus, adel: geprivilegieerd
- Boeren, stedelingen: 3e stand = geen privilege
Confederaal Geen eengemaakt België: er was een graaf van Namen, Brabant,…
systeem - Vonden dat ze allemaal los van elkaar stonden
- Elke provincie onafhankelijk
Oorspronkelijk bestonden onze gebieden uit 2 hoofdblokken:
- Prins-bisschop Luik: apart
- Andere gebieden: Nederlandstaligen in meerderheid
18e eeuw: bestuurd vanuit Wenen + 2 schoonmoeders hielden toezicht op ons grondgebied
- Republiek der verenigde provincies (Nederland):
Versterkingen voor bescherming tegen Frankrijk
Sluiting van Schelde: taxen betalen + Antwerpse haven economisch naar beneden
Geen overzeese handel
- GB
Internationaal gezien: België is niet onafhankelijk: reeks provincies waar Oostenrijkse Habsburgers
aan de macht zijn
Systeem begint te kraken in 2e helft 18e eeuw o.l.v. Verlichting (filosofie, wetenschap): zaken in vraag
stellen vb: privileges
Eind 18e eeuw: revolutie Amerika + keizer die bij ons soeverein is probeert progressieve
hervormingen door te voeren & privileges breken van de adel & kerk
- Franse revolutie doet er schepje bovenop
Overgang van AR waar landbouw belangrijkste economische sector is naar industriële maatschappij =
economische & politieke overgang -> sneuvelen van oude machtsblokken & taboes
Einde AR: aanhechting Frankrijk
Jozef Clemens: geprivilegieerde uit AR
- Prins-bisschop van Luik: baas in omvangrijk, belangrijk gebied
- Luik wordt geleid door kerkvorst in samenspraak met corporaties
- Prins-bisschop Luik afgeschaft = revolutie: Luikenaars willen zich bij Frankrijk voegen
John Cockerill: voorbeeld industriële revolutie
- Staalindustrie in Luik
2. 19E EEUW:
Kenmerken:
Industriëlen op - Rijk door economisch succes gebaseerd op productie
voorgrond - Zorgen ook voor sociale miserie: uitbuiting arbeiders
- Zijn met weinig
In AR: oude dingen goed, nieuwe dingen slecht = breuk met 19 e eeuw
Industrieel kapitalisme Burgerij, door industriële revolutie
Landbouw eco. -> Geen zwart-witte overgang
2
, industriële maatschappij
Botsing kerk & staat Kerk verliest macht/ bezittingen onder Franse regime & vreest dat dat
opnieuw zal gebeuren bij Nederlanders -> macht grijpen in
onafhankelijke België
Willem I = verlicht despoot: absolute heerser maar regeert vanuit het
volk & luistert naar het volk
- Kerk & adel aan de kant geschoven terwijl Willem I alle macht naar
zich trekt
- Steunt industrialisering
3. FRANS REGIME (BELANGRIJK)
1795: ‘België’ deel van Frankrijk:
- Franse recht van toepassing in België: feodale provincies verdwijnen
Eenheidsstaat
9 Departementen i.p.v. vorstendommen -> later 9 provincies
- Afschaffing leenrecht/privileges:
Nationale soevereiniteit: burgers van Frankrijk vormen een natie + iedereen gelijk voor de
wet
Openbare verkoop & in beslagname van kerken
Afschaffing privileges kerk & adel
- Nieuw juridisch systeem:
Rechtbanken (Cassatie -> Beroep -> Eerste Aanleg)
Voeren wetboeken in: Burgerlijk Wetboek, strafwetboek
Vrederechter verkozen in Parijs
Exit gewoonterecht: verschillende wetten in verschillende gemeenten
Exit kleine feodale rechtbanken
Einde versnippering van recht
Nationale soevereiniteit: macht gaat uit van de natie
- Antwerpse haven weer vrij
Fransen confisqueren eigendommen van de kerk + grote problemen met priesters die geen eed van
trouw willen afleggen aan de republiek
- 1801: Concordaat Napoleon – kerk: kerk krijgt 2 compensaties voor verlies van goederen
Weddes voor priesters
Kerkgebouwen beheerd door kerkfabrieken: gesubsidieerd door gemeenten
Revolutionairen 1830 willen kenmerken van FR regime terug
4. 1815: VERENIGD KONINKRIJK DER NEDERLANDEN
Fransen eerste keer verslagen 1813/1814: Koning Willem I wil gebieden bij Nederland voegen
Congres van Wenen (1814 – 1815): Willem I mag vorst worden van Noord en zuid
- Bufferstaat tegen Frankrijk: België was sterk, gecentraliseerd land + forten gebouwd
- ‘uitbreiding’ voor het huis van Oranje
Départements réunis: huidige België
Willem I: groothertog van Luxemburg: Luxemburg = groot fort als beveiliging voor DL
Luxemburg/Limburg zijn deel van Duitse bond
Grondwet (1815):
3
, - Macht gaat uit van de vorst (!)
Geen ministeriële verantwoordelijkheid: ministers zijn verantwoordelijk tegenover de
koning
Geen rekening houden met verkiezingen om ministers aan te stellen/ te ontslaan
Kan tussenkomen in processen waar overheid betrokken is : rechter niet volledig
onafhankelijk
Uitvoerende macht (vorst) zet wetgevende en rechterlijke macht naar zijn hand
- Parlement: Staten-Generaal
Vertegenwoordiging Noord/Zuid: 50/50 ook al waren Belgen met meer
Bicameraal: 1e & 2e kamer
10jarige begroting: overheid kan voor 10 jaar belastingen innen zonder dat er een grondige
vorm van controle tegenover staat (!)
5. CONTEXT REVOLUTIE
Transitiefase: landbouwland -> jong industrieland door succes Willem I
- Veel delen van land: zeer agrarisch
In elk dorp zijn er pastoors die waarschuwen tegen Willem I: hij wil controle krijgen over
onderwijs
1829: economisch slechter -> veel meer armen in de steden (industriële groepen)
- Armen helpen aan maken van Revolutie in de straten
2 oppositiegroepen:
- Middelklasse: liberale eisen (Franse Revolutie verderzetten)
- Adel en clerus: herstel macht (klok verder terugdraaien)
Allebei macht van koning beperken
Revolutie gevoerd door lage burgerij (boeren, ambachtslui) op straat
- Uiteindelijk compromis gematigde liberalen – gematigde katholieken: mensen die revolutie
hebben gemaakt worden uitgesloten van de macht
Opstand in België in 18e eeuw hoofdzakelijk conservatieve aangelegenheid = Brabantse
Omwenteling: soeverein had maatregelen genomen tegen de kerk
- Grote conservatieve opstand tegen progressieve, autoritaire vorst (∼ Willem I)
Willen grondwettelijke traditie van AR herstellen
Belgische grondwet vindt vrijheid belangrijk: individuele vrijheid maar ook voor de kerk
Mensen die revolutie maken worden geleid door middelklasse met radicale eisen:
- Volkssoevereiniteit: recht om eigen machthebbers te kiezen
- Macht gaat uit van parlement
- Ministeriële verantwoordelijkheid: parlement controleert regering
- Bescherming vrijheden en rechten van individu
Jonge middenklasse wou sociaal omhoogklimmen door revolutie
Verschil Franse revolutie en Belgische
- In België wil men de macht breken van de koning, regering moet kunnen gecontroleerd worden
door verkozenen + rechters moeten onafhankelijk zijn
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller bodecoutere. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $17.81. You're not tied to anything after your purchase.
