Naakte vrouw op een klif met een siter (Grieks
instrument) en gebaart naar een aantal schepen.
Je ziet op de achtergrond nog een ship ten onder
gaan. Afbeelding van de sirene, een
mythologisch wezen dat doorheen de tijd
verschillende gedaantes aanneemt. Aanvankelijk
waren het vrouwen met vogelichamen, later met
vissenstaarten. Hier wordt ze als een
aantrekkelijke vrouw afgebeeld. Over de
sirene wordt gezegt dat ze zo mooi konden
zingen, dat de schepen die langsvaarden ten
ondergingen omdat de scheepsliederen op
die boten naar het gezang wouden varen en
dat ze vergaten dat er gevaarlijke kliffen
waren = gingen ten onder.
In Odysseu van Homeros, de ontmoeting van een Griekse held Odysseus beschreven wordt met de
sirenen. Odysseu is de nieuwsgierige held, in plaats van zijn oren vol was zou steken, vind hij een manier
om de sirene te horen EN toch niet te bezwijken aan hun gezang. Hoe luid hij ook roept of tiert, zijn
zeelieden roeien rustig door.
In de verhalen in de Odysseu komen er veel thema’s in naar voren. In het verhaal van de sirenen komt dit
ook voor. Als de sirene in gehoorsafstand zijn, dan laat Homeros hen aan het woord. Ze zingen niet alleen
mooi maar lokken hem met een belofte “Kom naar ons toe, beroemde Odysseus, want we weten alles
wat is, wat gebeurt is en wat zal zijn. Wij weten precies wat er is gebeurt voor de stad Troje”.
Achtergrond : oorlog om Troje. Op een bepaald moment wordt een Griekse koningin Helena,
dochter van oppergod Zeus, die is getrouwd met een Griekse vorst. Er komt een Trojaanse prins
op bezoek en die ontvoerd Helena naar de stad Troje aan Hellespond. Door een eed zijn alle
Griekse vorsten verplicht om Menelaus te steunen en ten strijde te trekken tegen Troje en Helena
terug te halen. Na vele jaren oorlog zullen de Grieken winnen. Die oorlog is beschreven in Illias
van Homeros. Op het einde van dit heldendicht dat de stad Troje ZAL vallen en dan kunnen
griekse helden terug naar huis. Odysseus hoort hierbij maar door de wrok van Poseidon doet hij
heel lang om terug naar huis te geraken en dit is beschreven in de Odysseu van Homeros.
Odysseus is degene die het paard van troje heeft bedacht = groot houten paard waar de elite
krijgers in verstopt zaten en de Grieken doen of ze zich terugtrekken op zee. De Trojanen denken
de oorlog gewonnen te hebben en laten zich vangen, ze halen het paard binnen omdat ze denken
dat het een geschenk was om de goden gunstig te stemmen. In de nacht als de Trojanen lang
gefeest hebben, komen de Grieken eruit en het Griekse leger wordt binnengelaten en de stad
wordt platgebrand. Odysseus wil naar huis.
,LOKKING SIRENE SYMBOLIEK
De sirene lokken hem door te zeggen dat zij weten wat er gebeurt is waar hij gevochten heeft. Ze lokken
hem door te zeggen “ik zal u vertellen wie jij was”. Mensen zijn geïntresseerd in verhalen omdat men een
weerspiegeling van zichzelf ziet, hetzelfde gold voor Odysseus. Ze boden hem een verhaal aan waarme
alles begon en waar hij kennis uit zou kunnen putten. Dit was de grootste verlokking dat de sirene aan
Odysseus konden aanbieden. Odysseus vaart voorbij. Maar doorheen Odysseus zijn leven blijft het wel
zoeken naar “wie ben ik?”.
ZANG VAN SIRENES SYMBOLIEK
De zang van de sirenes wordt vaak vergeleken aan mythes. Mythes hebben een dubbele betekenis:
• Rond het woordt mythe hangt idee van iets gigantisch, iets subliems, iets dat rond de kern gaat.
• Anderzijds wordt er ook gezegt “het is maar een mythe”
Als men het woordt mythe gebruikt dan gaat het over iets dat we willen horen maar anderzijds is het ook
iets waarvoor je moet oppassen dat het je niet in de luren legt net zoals de sirene hun gezang. Verhalen
hebben grote macht omdat we er richting en identiteit zoeken + als een verhaal je te pakken heeft en je
hoort niets anders dan het verhaal dan wordt het zeer GEVAARLIJK!
,DOEL EN RELEVANTIE MYTHOLOGIE
1. Leren kennen van de verhalen uit de klassieke mythologie als een onmisbaar referentiekader
binnen onze cultuur
2. Mythologie als een schatkamer van denkbeelden en narratieven om mee te werken en te
bewerken
3. Doorzicht verwerven in de werking en het belang van verhalen en verbeelding : hoe ontzagelijk
veel mensen met verhalen doen, en verhalen met mensen : wat het betekent om te denken in
verhalen en beelden. In mythologie bestuderen we de meest primaire manieren waarop de mens
de wereld begrijpelijk en zinvol voor zichzelf probeert te maken via een netwerk van beelden,
rituelen en narratieven
4. Mythologie als onderzoeksveld waarin inzichten uit verschillende disciplines zoals
antropologie, filosofie, pyschologie … samenkomen
1 HOEKSTEEN IN ONS CULTUREEL REFERENTIEKADER VOORBEELDEN
Bv. voorstelling van Rubens. Hij was een schilder die voortdurend mythologische thema’s gebruikt. Op de
pamflet is het verhaal over een wonderbaarlijke gedaanteverwisseling. Hier de mythe van Pan
(bokkenpoten en hoorns) en Syrinx. Pan is een natuurgeest en god die men kan tegenkomen aan de rand
van bossen. Hij maakt graag mensen aan het schrikken EN had een oneindige lust voor nimpfen. Op een
bepaald moment krijgt hij de nimf Syrinx in de gaten en Syrinx wil van Pan niets af weten / vlucht weg.
Syrinx ontsnapt aan Pan in zekere zin maar ook weer niet. Ze komt bij een rivier en bid aan de goden zodat
die ten hulp zouden kunnen komen. De goden veranderen haar in riet (dat langs rand van rivieren groeit).
Pan is haar kwijt en vind er niets anders op dan een paar van die rietstengels af te snijden en er de
gekende “panfluit” van te maken. Typisch aan deze fluit, aan de ene kan kort en de andere kant lang = pan
zegt dat de fluitjes ongelijk zijn net zoals de liefde tussen hen ongelijk verdeeld was. Het verhaal vertrekt
van iets gruwelijks en het eindigt in iets liefelijks en moois (=muziek)
Bv. voorstelling in het Rijks Museum van het hoofd van Medusa. Medusa is een monster uit de Griekse
mythologie, één van de 3 Gorgonen. In oorspronkelijke bronnen is ze beschreven met everzwijntande,
bronzen klauwen, vleugels en haren in de vorm van slangen. Medusa heeft 2 bijzondere eigenschappen
die de andere gorgonen niet hebben : iedereen die haar aan kijkt verandert in steen + de enige gorgoon die
sterfelijk is waardoor ze de ideale prooi wordt door Perseus. Er is veel dubieusheid rond Medusa (wie is
het monster echt?). Het idee van het hoofd van Medusa is een voorstelling van iets dat niet gezien mag
worden. Ironische : ze is hier een standbeeld terwijl in de mythe ze zelf mensen in standbeelden
verandert.
, Bv. portretten van mensen – de Bruyckere. Gevoeligheid van het menselijk lichaam, is zowel kwetsend als
sacraal. De naam is Actaeon. Dit is een verwijzing naar een Griekse mythe : het verhaal van de
ongelukkige jager Actaeon. Hij is een Thebetiaanse Prins en hij treft in de bossen waar hij jaagt, Artemis
(godin van jacht en veel meer = beschermgodin van alles wat wild en onaangeroerd is → zoals
ongetrouwde meisjes). Artemis is een maagdelijke godin. Zij vind het niet leuk dat er een man staat te
gluren als zij en haar nymphen een bad aan het nemen is, ze giet water over hem en hij veranderd in een
hert en hij wordt verscheurd door zijn eigen jachthonden (symbool: seksueel verlangen?). Het is een
verhaal over de gruwel van het verlangen. Inspiratie : herten hun gewei schuren tijdens paartijd het af aan
de bomen om een scherp punt te hebben en dat geeft grote lapen bebloed vlees – soort van extra laag dat
verlangen pijnlijk is.
Bv. gedicht Archaïsch de dieren – hierin zit de mythe : Oedipus en de Sphynx : je kan dit zien door de
structuur van de vragen + de titel is Thebe en dit is de stad waar Oedipus de koning van zal worden.
Oedipus verhaal = Oedipus is de zoon van een koningspaar dat heerst over Thebe maar een orakel
voorspelt dat hij moeder trouwt en vader zal doden. Laus zal hem te vondeling leggen en doorboort hij de
voeten van Oedipus waar hij later zijn naam zal overhouden (“zwelvoet”). Men verwacht dat hij zal sterven
maar wortd gevonden door een herder en brengt hem naar een Korintische koningspaar en die gaan hem
opvoeden. Opvoeden alsof het hun eigen zoon is MAAR weer een orakel en hij hoort het zelf MAAR hij
denkt dat die Korintische koningspaar zijn ouders zijn – paniek – trekt de wereld in – komt een oude man
met kar tegen en wil niet opzij gaan en Oedipus ook niet en hij vermoord hem. Dat was zijn vader. Hij gaat
door en hij komt bijna aan bij de stad Thebe maar er is een probleem: een monster → een sphynx die aan
iedereen een raadsel vraagt (met benen – mens). Spynx stort zich in een kloof en komt aan in Thebe waar
een beloning verzien is – wie de Sphinx vermoord mag met de juist geworden weduwe koninging trouwen =
hij trouwt dus met zijn moeder, de goden achterhalen hem en belooft de reden te vinden maar het komt
door de moord op de oude koning die nooit is opgelost : dus hij is eigenlijk de reden door het breken van
twee taboes. Steekt zijn eigen ogen uit en trekt weg uit Thebe. We weten dat dit gedicht gaat over Thebe
door splitsing, oude stad (symbool voor een verleden misschien, er zijn telkens beloften maar uiteindelijk
blijken de poorten tot het verleden er niet meer te zijn)
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller noorvanrist. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $8.05. You're not tied to anything after your purchase.
