Summary
Samenvatting - Biologie erfelijkheidsleer
- Course
- Institution
Deze samenvatting bevat de inhoud van de cursus en van de lessen.
[Show more]
Seller
Follow
zara15
Reviews received
Content preview
BIOLOGIE: ERFELIJKHEIDSLEERDE ERFELIJKE CODE
- Mens bestaat uit 1 cel
o = de door de zaadcel bevruchte eicel (= zygote)
o Die cel zal zich vermenigvuldigen en uitgroeien tot een embryo en uiteindelijk tot een
volwassen mens
§ het vermenigvuldigen van cellen gebeurt door verschillende celdelingen
- zie soorten cellen in cursus blz 6
STAMCELLEN
= cel die zichzelf kan delen en daarnaast nog in staat is om uit te groeien tot één of meer
gespecialiseerde celtypes
Eerste delingen van een zygote zijn stamcellen, meer bepaald totipotente stamcellen
- Totipotent = stamcellen die de mogelijkheid bezitten om alle soorten cellen v/h organisme aan
te maken
- Pluripotente = stamcellen die verschillende, maar niet alle cellen v/e levend organisme
kunnen aanmaken
- Multipotente = stamcellen die slechts een beperkt assortiment van cellen kunnen produceren
Stamcellen zijn eenvoudig te doneren via donatie van navelstrengbloed bij de bevalling. Stamcellen uit
navelstrengbloed kunnen bv gebruikt worden bij patiënten met leukemie.
DE CEL
è ZIE BELANGRIJKE AFBEELDING VAN DE CEL IN DE CURSUS OP BLZ 9!!!! BENAMINGEN
ERBIJ KENNEN
1
,HET CELMEMBRAAN & HET KERNMEMBRAAN
Celmembraan/celwand:
- Ultradun vliesje
- Houdt alle delen van de cel samen
Kerkmembraan:
- Gelijkaardig vliesje
- Hpudt alles van binnen de celkern samen
à stoffenuitwisseling /informatieoverdracht door de membranen is mogelijk
CYTOPLASMA OF CELSAP
- Geleiachtige vloeistof
- Bestaat voor het grootste deel uit water (maar ook eiwitten, suikers, vetten, mineralen)
- Kleine orgaantjes (organellen) drijven rond in het cytoplasma
MITOCHONDRIËN
- = energiecentrales van de cel
- Leveren energie voor de cel
- Cellen die veel energie verbruiken hebben veel mitochondriën
- In de mitochondriën zit ook een klein stukje erfelijk materiaal
o = het mitochondriaal DNA
o Wordt op een bijzonder manier overgeërfd, want wordt namelijk ongewijzigd
doorgegeven van moeder op al haar kinderen
RIBOSOMEN
- Spelen een belangrijke rol bij het omzetten v/d erfelijke code (= DNA) naar
lichaamseigenschappen
- “codekrakers”
- Bestaan uit 2 delen die op bepaalde momenten van elkaar loskomen om stroken erfelijk
materiaal door te laten en af te lezen
CENTRIOLEN
- Belangrijk bij de celdeling
CELKERN
- Neemt 1/3 van de cel in beslag
- Chromatine/kernkleurstof
- Fijne chromatinedraadjes zijn de eigenlijke dragers van ons erfelijk materiaal
- Chromatine is ons DNA en ons DNA bevindt zich in de celkern
2
, Deze figuur is de celkern
Als je naar een celkern kijkt ga je niet altijd de x-vormige
structuren zien. Je ziet de x-vormige structuren op het moment
dat de cel net gaat delen.
EXAMEN:
- Hoeveel cromatiden heeft een mens? = 46 x 2
- Hoeveel chromosomen heeft een mens? = 46
ONS ERFELIJK MATERIAAL
DNA = DesoxyriboNucleïneZuur (Acid)
We kennen ons erfelijk materiaal vooral onder de vorm van:
- Chromosomen
o Gekleurde lichaampjes
o Worden zichtbaar in de celkern, net voor de cel gaat delen
o Op alle andere momenten zijn de chromosomen niet zichtbaar
- Chromatine
o Onontwarbaar kluwen
o De 46 chromosomen zijn onmogelijk te herkennen
De vorm v/h erfelijk materiaal in de celkern verandert volledig als de cel zich voorbereidt om te delen. Dat
kan een vermenigvuldigingsdelen (= mitose) of reductiedeling (= meiose) zijn.
Net voor de celdeling veranderen de lange opeengeplakte chromatinedraadjes in korte, dikke bundeltjes
= chromatide. Er ontstaan 46 chromatiden.
EEN MENS HEEFT 46 CHROMOSOMEN, WAARVAN 22 PAAR (44 CHROMOSOMEN)
AUTOSOMEN/LICHAAMSBEPALENDE CHROMOSOMEN. DE AUTOSOMEN MAKEN GEEN VERSCHIL
TUSSEN MANNEN EN VROUWEN. HET 23E PAAR ZIJN WEL VERSCHILLENDE TUSSEN MANNEN EN
VROUWEN, HET ZIJN DE GESLACHTSCHROMOSOMEN.
- VROUW: 2 X-GESLACHTSCHROMOSOMEN
- MAN: X- EN 1 Y- GESLACHTSCHROMOSOMEN
Niet alleen de vorm van de chromatine verandert voor de celdeling, ook het aantal chromatiden
verandert. Want net voor de cel gaat delen, zal elk van de 46 chromatiden een exacte kopie van zichzelf
aanmaken. Die kopie heet de zusterchromatide.
De oorspronkelijke chromatide en de zusterchromatide haken aan elkaar vast. De plaats waar ze aan
elkaar vasthangen is de centromeer.
A(denine) – T(hymine) en C(ytosine) – G(uanine)
è ATCAGCCCGTTAGCTCGGGTATCTGTTACCTGTTGTCTGCTTGCTTC
3
, AUTOSOMEN EN GESLACHTSCHROMOSOMEN
Menselijk genoom, de volledige hoeveelheid DNA van 1 mens telt 46 chromosomen !!! Van die 23 paar
maakt 22 paar (44 chromosomen) geen verschil tussen man & vrouw. Dit zijn de autosomen (of
lichaamsbepalende chromosomen) Het overige paar zijn de geslachtschromosomen en bepalen het
geslacht. Er zijn telkens paren van autosomen die volledig aan elkaar gelijk zijn. Dit zijn de homologe
chromosomen. Een mens beschikt over 22 paar homologe chromosomen. Ene helft van he tpaar
afkomstig van de moeder en de andere helft van de vader. De homologe chromosomen bevatten geen
identieke info, maar wel soortgelijke info. Ze bevatten bv allebei de code voor oogkleur, maar de ene
codeert voor donkere ogen en de andere code voor licht gepigmenteerde ogen. Bij de vrouw zijn de
geslachtschromosomen ook homoloog, ze heeft twee X-geslachtschromosomen. Bij de man niet !
- 46chromosomen: 23 paar: waarvan helft van eicel moeder en andere helft van zaadcel vader
o homologe chromosomen met soortgelijke informatie
- 44 chromsomen en 2 geslachtschromosomen
o man = XY en vrouw = XX
Vrouwen hebben meer erfelijk materiaal dan mannen!!!!
KARYOGRAM
- = Compacte vorm waarop het erfelijk materiaal wordt afgebeeld
- Verloopt via de computer
- Homologe chromosomen worden eerst in paren bijeengezet en daarna volgens bepaalde criteria
gerangschikt:
o Lengte van het chromosoom van groot naar klein
o Autosoom – geslachtshormoon staat apart
o Plaats van het centromeer:
§ midden (metacentrisch)
§ ¼ van de lengte (submetacentrisch)
§ Dicht bij het uiteinde (acrocentrisch)
o Aanhangsel of satelliet
- Geeft een overzicht van de chromosomen van een persoon en kan bepaalde abnormaliteiten snel
duidelijk maken
- Gebruik verminderd door nieuwere technieken
Vrouw, want 2 keer een ‘X’
Man, want 1 keer ‘X’ en een keer ‘Y’
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller zara15. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $10.37. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
67474 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now