Mens en mensenrecht samenvatting hoorcolleges. Deze samenvatting geeft een goed beeld van wat er in het tentamen terugkomt. Week 1 tot en met week 7 is samengevat.
Mens & Mensenrechten
Week 1
Introductie Mens & Mensenrechten
- Wat is rechtsfilosofie? Wat rechtsfilosofen doen die zich inzetten voor
mensenrechten: wat is geldig recht? / wat is rechtvaardig. Er zijn twee filosofische
stromingen:
o Positivisme vs. natuurrecht
Positivisten: Recht is rechtvaardig, als dit voortvloeit uit de juiste bron. Daartoe bevoegde
instanties. Positivisten kijken waar de oorsprong van de wet ligt. Als de instanties bevoegd
zijn dan is het geldend recht. Leggen geen noodzakelijk verband met moraliteit of ethiek.
Ander belangrijk criterium is dat het recht kenbaar moet zijn: kenbaarheid vereiste: beginsel
van rechtszekerheid. Mensen moeten kunnen weten wat regels zijn en moeten ze kunnen
raadplegen. Mensen weten dan waar ze aan toe zijn en zijn ze automatisch rechtvaardig.
Recht moet effectief zijn: als een regel niet kan worden gehandhaafd is het niet effectief. Dus
geldt niet. Bv. Vuurwerkverbod.
Regels staan op zich en kunnen maar 1 interpretatie zijn. Er zijn geen meerdere
interpretaties. Rol van de rechter is dan ook dat ze gewoon de wet toepassen en geen
belangen hoeven af te wegen.
Natuurrecht: recht moet voldoen aan hoger recht. Hoger recht heeft verschillende invulling
gegeven. Hoger recht is recht van god volgens de middeleeuwen. Heersende morele
opvattingen en ethiek. Tegenovergestelde van positivisme. Moderne natuurrechtsdenkers
zijn de mensenrechten. Moet voldoen aan de mensenrechten die nu geldig is. Recht voor
interpretatie is vatbaar. Regels zijn vervat in taal en taal is niet eenduidig. Er kan geen 1
betekenis zijn. Recht is voor interpretatie vatbaar. Zij geven een andere rol aan rechters. Zijn
heel belangrijk in het toepassen van het recht omdat zij juist interpreteren. Interpretatie
moet plaatsvinden aan het hogere recht. Er heerst moraal en ethiek.
1
,M&M p. 29-36
Geef in elk geval de relatie met mensenrechten aan: “mensenrechten zijn daarom zo
interessant, omdat zij enerzijds morele aanspraken zijn aan het recht, maar anderzijds deel
uitmaken van het positieve recht.” Dat is gelijk de brug naar mensenrechten in de
geschiedenis.
John Austin gaf 3 voorwaarden:
1. Gesteld door een instantie die daartoe in staat is,
2. Deze instantie is zelf niet aan normen onderworpen maar kan ze afdwingen
3. Het gestelde heeft het karakter van een bevel dat men afdwingt.
- De ontwikkeling van mensenrechten
- WOII en Radbruch
- Rechtsbronnen van mensenrechten
Ontwikkeling mensenrechten
Oudheid:
- Berusting in lot (geen aanspraak op rechten);
- Mens niet gelijk (in de wet ook niet (KO -> Romeinen en slaven));
- Innerlijke gelijkheid.
Middeleeuwen:
- Vorst deelt rechten uit;
- Regels vloeien voort uit de bijbel;
- Alleen god staat boven hem.
Renaissance (verlichting):
- Sociaal contract/ maatschappelijk verdrag (hebben gemeen dat ze zich zoals alle
rechtsfilosofen wanneer is recht rechtvaardig. Wanneer is de staat (gezagvrager)
legitiem);
- Gedachte experiment, legitimering van de staat;
- De staat als beschermer, fundamentele belangen burger;
- Eerste contouren van een democratie (Roussos etc.);
- Gezag op basis van instemming van het volk.
Modern (na WOII):
- Mensenrechten als grondslag van het positieve recht: positieve recht zijn een
uitwerking van die mensenrechten (bv BW);
- Bovenstatelijk recht (gezagdrager moet zich ook houden aan de wet,
onschendbaarheid);
- De mens als waarde: klassieke en sociale grondrechten (klassiek is niet voldoende,
staat heeft ook een actieve plicht);
- Rechtstaat naast de democratie (stel je voor dat er een referendum komt 60 % stemt
voor, dan zou je naar de rechter kunnen stappen. Recht op een bepaald minimum
bescherming).
2
, Radbruch: een balans tussen het positivisme en natuurrecht
De rechtszekerheid die het positivisme met zich mee brengt is belangrijk. Maar het positieve
recht moet inhoudelijk getoetst worden aan het natuurrecht (mensenrechten).
Voor de WOII in Duitsland waren en positivistische rechten, bijvoorbeeld
Neurenbergerwetten. Doorgeslagen positivisme is gevaarlijk. Gezonde balans tussen
positivisme en het natuurrecht. Positivisme moet getoetst worden aan het natuurrecht.
Toetsingscriterium: de tegenstelling tussen het positieve recht en de rechtvaardigheid is
ondragelijk. Positieve recht moet wijken voor het natuurrecht.
Gevolg: de rechtszekerheid moet wijken voor de rechtvaardigheid.
Rechtsbronnen van mensenrechten
Art 51 en 52. Handvest van grondrechten.
UVRM: Universeel: niet juridisch bindend omdat het een verklaring is gebleven. UVRM zijn
van toepassing op het EVRM. Mag niet worden gebruikt in de beroepsopdracht.
Klassieke mensenrechten: Nederlandse staat mag allerlei dingen niet doen. Bv. Vrijheid van
godsdienst, meningsuiting en vereniging.
Sociale grondrechten: na de WOII, heeft een positieve verplichting. Staat moet zich actief
inspannen zodat burgers aan primaire voorzieningen te komen. Bv. Recht op onderwijs.
3
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller kimvleeuwen. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.51. You're not tied to anything after your purchase.
