Hierbij mijn samenvatting van H4 uit het boek Gedachten Wisselen, Filosofie. In plaats van dat je uit het boek 31 blz leest heb je hier het hele hoofstuk in 7 pagina's en na het lezen van de samenvatting weet je precies welke filosoof welk standpunt heeft. Hopelijk heb je er wat aan!
Jaar 2 cursus 1
Filosofie H4: de boel bij elkaar houden: met harde of zachte hand?
4.1 de democratische rechtstaat
Er zijn 2 partijen die een mening hebben over waar de grens van de democratische
rechtstaat ligt. De haviken stellen dat de overheid krachtdadig moet optreden en vrijheid
van burgers moet beperken om zo veiligheid te behouden. De duiven houden vast aan
grondrechten van de rechtstaat en denken vanuit scholing en perspectief op werk.
In de politieke filosofie staat de vraag naar relatie tussen burgers en overheid centraal.
Mag de overheid ingrijpen in ons privéleven.
De principes van de rechtstaat
De belangrijkste principes van de rechtstaat zijn vrijheid, gelijkheid, bescherming tegen
macht van de regering en scheiding van kerk en staat. Ze worden vast gelegd in de
grondwet. Internationaal zijn ze vastgelegd in de UVRM. Ze beschermen burgers tegen
macht van de overheid en garanderen mogelijkheden tot ontplooiing.
De scheiding der machten
Het steunpunt van rechtsbescherming van burgers is de trias politica. Montesquieu zei
dat wetgevende macht (parlement), de rechterlijke macht en uitvoerende macht
gescheiden moesten zijn. Dit voorkomt dat de overheid zomaar een wet veranderd. De
overheid moet zich ook aan de wet houden, zo niet kunnen burgers naar de rechter.
Vallen de 3 machten samen is er sprake van machtsmisbruik/tirannie. De tiran kan dan
de wet veranderen omdat hij wetgever en rechter is.
Rechtsbescherming
Rechtsbescherming betekent dat de overheid een onthoudingsplicht heeft, vrijheden van
de burgers mogen niet zomaar worden ingeperkt. De habeas corpus-behandeling zorgt
ervoor dat burgers zich mogen verdedigen en de vervolging kunnen laten toetsen door
een rechter.
De rechtstaat van het sociaal werk
De principes van de rechtstaat werken door in het sociaal werk. Je moet je aan de wet
houden en niet naar eigen goeddunk handelen. De laatste jaren is er een zorgplicht, een
actieve houding en positieve verplichting tegenover de burger t.a.v. sociale grondrechten
Veiligheid voor alles?
Maatschappelijke problemen in termen zijn gevoelens van ontevredenheid, leefbaarheid,
handhaven van orde en regels. Belang van de samenleving weegt meer dan het individu.
Aanpassen is een regel. Dit zie je terug in sociaal werk met een veranderende
doelstelling: het legt zich meer toe op participatie. Harde maatregelen worden verdedigd
met het argument: individuele vrijheid mag niet ten koste gaan van veiligheid van velen.
De paradox van de bescherming van de rechtsstaat
Er is een paradox over de bescherming van onze democratische rechtstaat. De vraag is
namelijk of we de rechtsstaat mogen verdedigen met middelen die de rechtsstaat
aantasten. We kunnen ons dus afvragen of het erg is dat individuele vrijheden wordt
ingeperkt om veiligheid van velen te garanderen. Vrijheid en veiligheid staan op
gespannen voet.
, 4.2 de theorie van het sociaal contract
Fundamenten van onze westerse democratische rechtstaat zijn vastgelegd door filosofen
van het sociaal contract. Dit heeft invloed gehad op de politiek. De nu heersende opinie
over wat je van elkaar en overheid kan verwachten is gebaseerd op wederkerig voordeel.
In de filosofie van het sociaal contract staan centraal: natuurstaat en sociaal contract.
De natuurstaat en het natuurrecht
De natuurstaat is een toestand zonder regels, wetten etc. Deze natuurstaat bestaat niet.
Hobbes ziet de natuurstaat pessimistisch in. Locke en Rousseau hebben een positiever
beeld. Met de natuurstaat is het begrip natuurrecht verbonden. Dit is een
onvervreemdbaar recht dat onlosmakelijk is verbonden met het feit dat we mens zijn.
Vrijheid en gelijkheid zijn bijv. natuurrechten die altijd beschermd worden. Zodra deze
rechten van ons worden afgenomen, wordt ons mens-zijn aangetast. Het recht mijn
eigendom te verdedigen is een natuurwet, omdat mijn even in gevaar kan komen
wanneer is mijn eigendom verlies.
Het sociaal contract
Het sociaal contract is een metafoor om ons van de natuurstaat te bevrijden en het geeft
antwoord op de vraag hoe verhoudingen, rechten en plichten tussen burgers en overheid
moeten worden geregeld. Het beschrijft aan welke eisen en voorwaarden moeten worden
voldaan om een ideale samenleving te realiseren waarin het natuurrecht op vrijheid en
gelijkheid wordt gerespecteerd. Het sociaal contract wordt niet letterlijk door iedereen
ondertekend. Het is een soort model met algemene principes voor een samenleving.
De inhoud van het contract is gebaseerd op het beeld van de natuurstaat. De bestaande
samenleving zegt niets over hoe burgers met elkaar zouden moeten omgaan.
Volgens Hobbels geeft dit contract weer hoe de vreselijke natuurstanden worden
overwonnen. Locke en Rousseau vragen zich af hoe de paradijselijke natuurtoestand kan
worden behouden.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller bethvandermade. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.25. You're not tied to anything after your purchase.
