Ondernemingsrecht 1 Samenvatting 2019/2020.
P. van Schilfgaarde, bewerkt door Jaap Winter, Jan Berend Wezeman en J.A.D.M. Schoonbrood, Van de BV en de NV, Deventer: Kluwer 2017, 17e druk.
Inclusief verwijzing naar de verplichte arresten (die zijn uitgewerkt in het document waarnaar wordt verwezen...
P. van Schilfgaarde, bewerkt door Jaap Winter, Jan Berend Wezeman en J.A.D.M. Schoon-
brood, Van de BV en de NV, Deventer: Kluwer 2017, 17e druk.
,Ondernemingsrecht 1 Samenvatting 2019/2020
Inhoudsopgave
Hoofdstuk 1, Inleiding............................................................................................................................. 7
1. De vennootschap als rechtspersoon en deelrechtsorde .................................................................... 7
2. Vennootschap en onderneming ....................................................................................................... 7
3. Organisatie en doelstelling .............................................................................................................. 8
4. Vennootschapsbelang en ondernemingsbelang ............................................................................... 8
5. Concernbelang en externe belangen ................................................................................................ 9
6. Geschiedenis.................................................................................................................................... 9
7. Opzet van Boek 2 ............................................................................................................................ 9
8. Algemene bepalingen ...................................................................................................................... 9
9. BV en NV ...................................................................................................................................... 10
10. Corporate Governance ................................................................................................................. 10
11. Misbruik van de BV en de NV .................................................................................................... 11
12. Concernverhoudingen ................................................................................................................. 11
Hoofdstuk 2, De Oprichting .................................................................................................................. 13
13 Motieven voor de oprichting ........................................................................................................ 13
14. De oprichtingsvereisten ............................................................................................................... 13
15. Externe informatie ....................................................................................................................... 14
16. Oprichtingsgebreken ................................................................................................................... 14
17. Vennootschap in oprichting......................................................................................................... 15
Hoofdstuk 3, Kapitaal en vermogen ...................................................................................................... 17
18. Kapitaal en vermogen .................................................................................................................. 17
19. Kapitaal- en vermogensbescherming .......................................................................................... 18
20. Minimumkapitaal ........................................................................................................................ 18
21. Stortingsplicht, storting in geld ................................................................................................... 18
22. Storting in geld. Bankverklaring voor een NV ............................................................................ 19
23. Inbreng anders dan in geld (in natura) bij de oprichting ............................................................. 19
24. Inbreng in natura na de oprichting............................................................................................... 20
25. Transacties met oprichters en aandeelhouders (Quasi-inbreng) .................................................. 21
26. Uitkeringen aan aandeelhouders.................................................................................................. 21
27. Verkrijging van aandelen door de vennootschap ........................................................................ 22
28. Verbod financiële steun aan anderen ........................................................................................... 24
29. Kapitaalvermindering .................................................................................................................. 24
30. Kapitaalvermeerdering ................................................................................................................ 25
31. Doel van de emissie ..................................................................................................................... 26
2
Rijksuniversiteit Groningen Edwin van der Velde
,Ondernemingsrecht 1 Samenvatting 2019/2020
Hoofdstuk 4, Aandelen .......................................................................................................................... 28
32. Inleiding....................................................................................................................................... 28
33. Aandelen op naam. Levering....................................................................................................... 28
34. Blokkeringsregelingen................................................................................................................. 29
35. Rechten en verplichtingen verbonden aan aandelen.................................................................... 30
36. Aandelen aan toonder. Levering.................................................................................................. 31
37. Beurshandel ................................................................................................................................. 32
38. Melding van zeggenschap en gebruik van voorwetenschap ........................................................ 33
39. Soorten van aandelen en aanverwante stukken ........................................................................... 34
40. Vruchtgebruik en pandrecht ........................................................................................................ 34
41. Beslag op aandelen ...................................................................................................................... 35
Hoofdstuk 5, Het bestuur....................................................................................................................... 36
42. Taak en bevoegdheid ................................................................................................................... 36
43. One-tier board.............................................................................................................................. 37
44. Benoeming, schorsing, ontslag .................................................................................................... 37
45. Vennootschapsrechtelijke betrekkingen en arbeidsverhouding .................................................. 38
46. Ontslagrecht................................................................................................................................. 39
47. Interne aansprakelijkheid ............................................................................................................ 39
48. Externe aansprakelijkheid ........................................................................................................... 41
49. Aansprakelijkheid in concernverhoudingen ................................................................................ 43
Hoofdstuk 6, De gebondenheid van de vennootschap aan derden ........................................................ 44
50. Vertegenwoordiging .................................................................................................................... 44
51. Vertegenwoordigingsbevoegdheid .............................................................................................. 44
52. Schijn van vertegenwoordigingsbevoegdheid ............................................................................. 44
53. Beroep op beperkingen alleen door de vennootschap ................................................................. 45
54. Vertegenwoordiging bij besluit ................................................................................................... 45
55. Procuratiehouder. Doorlopende volmacht aan bestuurders ......................................................... 45
56. Wettelijke beperkingen. Handelingen met enig aandeelhouder .................................................. 46
57. Goede trouw, redelijkheid en billijkheid, misbruik van bevoegdheden ...................................... 46
58. Doeloverschrijding ...................................................................................................................... 47
59. Bekrachtiging. Zaakwaarneming ................................................................................................. 47
60. Onrechtmatige daad ..................................................................................................................... 48
61. Fout ondergeschikte, niet ondergeschikte of vertegenwoordiger ................................................ 48
Hoofdstuk 7, De algemene vergadering ................................................................................................ 49
62. De bevoegdheid van de AVA ...................................................................................................... 49
63. De vergadering. Stemrecht .......................................................................................................... 49
3
Rijksuniversiteit Groningen Edwin van der Velde
,Ondernemingsrecht 1 Samenvatting 2019/2020
64. Besluitvorming in de AVA.......................................................................................................... 50
65. Certificering van aandelen........................................................................................................... 51
66. Beschermingsconstructies ........................................................................................................... 52
67. Stemovereenkomsten................................................................................................................... 53
Hoofdstuk 8, Raad van commissarissen ................................................................................................ 55
68. Algemene taak en bevoegdheden ................................................................................................ 55
69. Andere taken en bevoegdheden ................................................................................................... 56
70. Samenstelling en functioneren .................................................................................................... 56
71. Rechtspositie. Benoeming, schorsing, ontslag ............................................................................ 57
72. Aansprakelijkheid........................................................................................................................ 58
Hoofdstuk 9, De ondernemingsraad ...................................................................................................... 59
73. Inleiding....................................................................................................................................... 59
74. Onderneming in de zin van de WOR .......................................................................................... 59
75. Samenstelling en werkwijze ........................................................................................................ 59
76. Ontslagbescherming .................................................................................................................... 60
77. De overlegvergadering ................................................................................................................ 60
78. Bevoegdheden ............................................................................................................................. 60
79. Adviesrecht, art. 25 WOR ........................................................................................................... 61
80. Beroepsrecht, art. 26 WOR ......................................................................................................... 62
81. Belangenafweging, motivering, procedurele toetsing ................................................................. 62
82. Opschortingsplicht. Rechten van derden ..................................................................................... 63
83. Samenloop met art. 2:15. Procesbevoegdheid ............................................................................. 63
84. Instemmingsrecht ........................................................................................................................ 63
85. Informatie .................................................................................................................................... 63
86. Centrale ondernemingsraad ......................................................................................................... 64
87. Bevoegdheden COR .................................................................................................................... 64
88. Algemene geschillenregeling, art. 36 WOR ................................................................................ 65
89. Medezeggenschap in kleine ondernemingen ............................................................................... 65
90. Europese Ondernemingsraad, medezeggenschap bij de SE en bij grensoverschrijdende fusie .. 65
Hoofdstuk 10, Toetsing van besluiten ................................................................................................... 67
91. Besluit en stem ............................................................................................................................ 67
92. Aantasting van de stem................................................................................................................ 67
93. Nietigheid en non-existentie. Oordeel van de voorzitter ............................................................. 67
94. Nietig of vernietigbaar. Orgaan ................................................................................................... 68
95. Gronden van nietigheid ............................................................................................................... 69
96. Gronden van vernietigbaarheid ................................................................................................... 70
4
Rijksuniversiteit Groningen Edwin van der Velde
,Ondernemingsrecht 1 Samenvatting 2019/2020
97. Vordering tot vernietiging ........................................................................................................... 71
98. Werking tegen derden ................................................................................................................. 71
Hoofdstuk 11, Financiële verslaglegging .............................................................................................. 72
99. Inleiding....................................................................................................................................... 72
100. Totstandkoming van de jaarrekening ........................................................................................ 72
101. Balans, winst- en verliesrekening .............................................................................................. 73
102. Hoofdregel, fundamentele en belangrijke regels ....................................................................... 73
103. Internationale vertakking; IFRS ................................................................................................ 74
104. Toelichting. Posten na balansdatum .......................................................................................... 74
105. Geconsolideerde jaarrekening ................................................................................................... 75
106. Aansprakelijkheidsverklaring art. 2:403 ................................................................................... 76
107. Winstvatstelling en -bestemming .............................................................................................. 76
108. Reserves en voorzieningen ........................................................................................................ 76
109. Rechtspleging ............................................................................................................................ 77
110. Rechtspleging (vervolg) ............................................................................................................ 78
111. Interne betekenis van de jaarrekening. Decharge ...................................................................... 78
112. Openbaarmakingsplicht ............................................................................................................. 79
113. Vrijstellingen ............................................................................................................................. 79
Hoofdstuk 12, Geschillenregeling en enquête ....................................................................................... 81
114. Gedwongen overdracht van aandelen (uitstoting) ..................................................................... 81
115. Gedwongen overname (uittreding) ............................................................................................ 81
116. Enquête, inleiding...................................................................................................................... 82
117. Enquêteverzoek ......................................................................................................................... 82
118. Spoed. Onmiddellijke voorziening ............................................................................................ 83
119. Beslissing op het verzoek .......................................................................................................... 84
120. De rapporteurs. Het verslag ....................................................................................................... 84
121. Wanbeleid, onjuist beleid, verantwoordelijkheid, aansprakelijkheid ........................................ 85
122. Elementaire beginselen van vetantwoord ondernemerschap ..................................................... 85
123. Voorzieningen ........................................................................................................................... 86
Hoofdstuk 13, Statutenwijziging, omzetting, ontbinding ...................................................................... 87
124. Statutenwijziging ....................................................................................................................... 87
125. Nationale omzetting en grensoverschrijdende omzetting .......................................................... 88
126. Ontbinding ................................................................................................................................. 88
127. Vereffening................................................................................................................................ 89
Hoofdstuk 14, Herstructurering van vennootschappen ......................................................................... 91
128. Fusiemethoden. Bedrijfsfusie .................................................................................................... 91
5
Rijksuniversiteit Groningen Edwin van der Velde
,Ondernemingsrecht 1 Samenvatting 2019/2020
129. Aandelenfusie ............................................................................................................................ 91
130. Uitkoopregeling ......................................................................................................................... 92
131. Juridische fusie .......................................................................................................................... 93
132. Grensoverschrijdende fusie ....................................................................................................... 94
133. Splitsing ..................................................................................................................................... 95
134. Fusiecode ................................................................................................................................... 96
135. Openbare biedingen ................................................................................................................... 97
136. Materiële fusiecontrole .............................................................................................................. 97
Hoofdstuk 15, De structuurvennootschap ............................................................................................. 99
137. Inleiding..................................................................................................................................... 99
138. De criteria van art. 2:263 (153) lid 2 BW .................................................................................. 99
139. Opgaaf bij het handelsregister ................................................................................................... 99
140. De benoeming van commissarissen........................................................................................... 99
141. Bijzonder aanbevelingsrecht OR ............................................................................................. 100
142. Oligarchische regelingen. HVA-Socfin................................................................................... 100
143. Schorsing en ontslag van commissarissen ............................................................................... 101
144. Taak en bevoegdheid van de RvC ........................................................................................... 101
145. De commissie van aandeelhouders .......................................................................................... 102
146. Het structuurregime in concernverhoudingen. Volledige vrijstelling ..................................... 102
147. Verzwakt regime ..................................................................................................................... 103
148. Ontheffing en vrijwillige toepassing ....................................................................................... 103
Hoofdstuk 16, Europees vennootschapsrecht ...................................................................................... 104
149. Vrijheid van vestiging en het harmonisatieproces ................................................................... 104
150. Vrijheid van vestiging, vrij verkeer van kapitaal en de jurisprudentie van het Europees Hof van
Justitie.............................................................................................................................................. 104
151. De Europese Vennootschap (SE) ............................................................................................ 104
152. Modernisering van het Europees vennootschapsrecht............................................................. 105
6
Rijksuniversiteit Groningen Edwin van der Velde
,Ondernemingsrecht 1 Samenvatting 2019/2020
Hoofdstuk 1, Inleiding
1. De vennootschap als rechtspersoon en deelrechtsorde
De besloten vennootschap (BV) en naamloze vennootschap (NV) zijn rechtspersonen die bij notariële
akte worden opgericht. Daarbij wordt voor de notaris een vierledige verklaring afgelegd, die inzicht
geeft in het wezen van de vennootschap. De vier hoofdkenmerken zien er als volgt uit:
1. Een tevoren niet bestaande organisatie, een rechtspersoon met rechten en verplichtingen, wordt
opgericht (art. 2:3 Burgerlijk Wetboek (BW));
2. De organisatie wordt geregeerd door de statuten, die samen met de wet een samengestelde
rechtsbetrekking beschrijven die men ook wel aanduidt met de term ‘deelrechtsorde’. Daarmee
wordt een zelfstandig juridisch systeem bedoeld, dat deel uitmaakt van een meeromvattend sys-
teem. De deelrechtsorde wordt met name beheerst door de wet, de statuten, de besluiten van de
organen en door de redelijkheid en billijkheid (art. 2:8 BW);
3. De eerste aandeelhouders verschaffen kapitaal, zodat de op te richten organisatie eigen ver-
mogen krijgt om deel te kunnen nemen aan het rechtsverkeer. Dat betekent dat de aandeelhouder
toetreedt tot de onder 2 genoemde deelrechtsorde en daarin zeggenschapsrechten verwerft, maar
ook dat de aandeelhouder ‘als derde’ tot de vennootschap in een betrekking komt te staan op
basis waarvan hij kan worden aangesproken tot volstorting van zijn aandelen;
4. Naast de algemene vergadering van aandeelhouders (AVA) maken ook bestuurders en (soms)
de Raad van Commissarissen (RvC) deel uit van de organisatie. Ook zij staan in een tweeledige
betrekking tot de vennootschap.
Deze vier kenmerken vormen de kern van iedere BV en NV. Daarnaast moet worden benadrukt dat
vennootschappen van de aandeelhouders vrijstaande, zelfstandige rechtssubjecten zijn. Dit wordt ook
wel de ‘institutionele opvatting’ genoemd.
2. Vennootschap en onderneming
De begrippen ‘vennootschap’ en ‘onderneming’ komt men veelvuldig tegen, maar zij hebben verschil-
lende betekenissen. Voor de bespreking van het vennootschapsrecht kan een ‘onderneming’ worden
omschreven als ‘organisatorisch verband, gericht op duurzame deelneming aan het economisch ver-
keer’. Inzake de opvatting omtrent het begrip ‘onderneming’ is een ontwikkeling zichtbaar. Eerst han-
teerde men de ‘reële benadering’, waarin de onderneming vooral werd gezien als verband van goederen,
dat als zodanig voorwerp van een rechtshandeling of rechtsverhouding kan zijn. Ondernemingen werden
gezien als vermogensobject. Vervolgens zag men in dat een onderneming alleen in stand kan blijven
wanneer met behulp van die goederen een zekere activiteit wordt verricht. Als het accent op die activiteit
komt te rusten, spreekt men van een ‘instrumentele benadering’, waarbij het gebruik van de organisa-
tie voor het door de eigenaar gestelde doel centraal staat. Meest recent is de ‘institutionele benadering’.
Daarbij is het uitgangspunt is dat de onderneming een organisatie van mensen is, die als zodanig deel-
neemt aan het economisch verkeer, krachtens daartoe in die organisatie genomen beslissingen. Het gaat
dus niet alleen om de eigenaar die de onderneming drijft of de aandeelhouders, maar ook bijvoorbeeld
om de werknemers. In de institutionele benadering komen ook andere belangen dan die van de eigenaar
of aandeelhouders naar voren, waarmee de nadruk op het maken van winst als ondernemingsdoel komt
te vervallen. Het behalen van winst is een middel om een aantal samenhangende maar soms ook tegen-
strijdige belangen te behartigen. De drie genoemde benaderingen kunnen worden gekoppeld aan de
werkwoorden ‘hebben’, ‘drijven’ respectievelijk ‘in stand houden’. Overigens sluiten de verschillende
benaderingen elkaar niet volledig uit.
Als besproken voert de institutionele benadering ook de boventoon als het gaat om het begrip
‘vennootschap’. Een vennootschap is immers niet louter een contractueel verband tussen aandeelhou-
ders, maar volwaardig rechtssubject dat zelfstandig kan deelnemen aan het economisch rechtsverkeer.
Dit betekent dat het verschil tussen de begrippen ‘vennootschap’ en ‘onderneming’ verkleint. Men kan
7
Rijksuniversiteit Groningen Edwin van der Velde
, Ondernemingsrecht 1 Samenvatting 2019/2020
zeggen dat de BV en de NV rechtsvormen zijn van een onderneming. Deze parallel gaat echter niet
geheel op, omdat niet iedere vennootschap ook een ondernemingsactiviteit verricht. Niettemin kan voor
het gemak worden gezegd dat de BV en de NV ondernemingsvormen zijn, althans kunnen zijn.
3. Organisatie en doelstelling
De organisatie van de vennootschap is opgebouwd uit verschillende ‘organen’, dat wil zeggen ‘een
uit een of meer personen bestaande functionele eenheid die door de wet of de statuten met beslissings-
bevoegdheid in vennootschappelijke aangelegenheden is bekleed’. Daaronder vallen bijvoorbeeld het
bestuur en de AVA. Het bestuur is belast met de centrale, dagelijkse leiding. De AVA heeft daarentegen
meer structurele bevoegdheden, zoals statutenwijziging en ontbinding. Beide organen hebben duidelijk
afgebakende bevoegdheden en moeten elkaars bevoegdheden respecteren. Soms kunnen de statuten
evenwel bepalen dat een orgaan zich dient te gedragen naar de concrete of algemene aanwijzingen van
een ander orgaan (art. 2:239 lid 4 en 2:129 lid 4). Naast het bestuur en de AVA is ook de RvC een
belangrijk orgaan. Dit orgaan heeft vooral bevoegdheden bij zogenoemde ‘structuurvennootschappen’.
Verschil van mening bestaat over de vraag of ook de Ondernemingsraad (OR) als orgaan kan worden
beschouwd, omdat zijn bevoegdheden vooral in de Wet op de Ondernemingsraden (WOR) is geregeld.
In ieder geval is de regeling omtrent de nietigheid en vernietiging van besluiten (art. 2:14-2:16 BW) niet
van toepassing, maar voor toepassing van art. 2:8 BW inzake de redelijkheid en billijkheid op de OR
kan aanleiding zijn als vennootschap en onderneming nauw met elkaar samenhangen.
Het doel van de vennootschap wordt opgenomen in de doelomschrijving die in de statuten
moet staan (art. 2:177 (66) BW). Daarin worden de belangrijkste werkzaamheden van de onderne-
ming(en) van de vennootschap vermeld. Naast dit formele doel spreekt men ook wel van het ‘eigenlijke
doel’ of ‘einddoel’. In het ‘shareholders model’ of Angelsaksische model gaat het daarbij om het behalen
van winst ten behoeve van de aandeelhouders, terwijl in het ‘stakeholders model’ of Rijnlandse model
ook aandacht uitgaat is naar belangen van andere belanghebbenden. De Corporate Governance Code
van 2016 lijkt een duidelijke keuze te maken voor laatstgenoemde benadering.
4. Vennootschapsbelang en ondernemingsbelang
De belangen van de gezamenlijke aandeelhouders staat als ‘eigenlijk doel’ van de vennootschap vaak
voorop. Dit zou men het ‘ondernemingsbelang’ kunnen noemen. Daarnaast moet echter rekening wor-
den gehouden met andere belangen, zoals die van werknemers. Ook moet het functionele belang van
het bestuur en de RvC om hun taken goed te kunnen uitvoeren in acht worden genomen. Dit is wat men
aanduidt met het ‘vennootschapsbelang’. Daaronder valt het belang dat de vennootschap heeft bij haar
eigen gezonde bestaan, uitgroei en voortbestaan met het oog op het door haar te bereiken doel. Deze
omschrijving van het vennootschapsbelang noemt men de ‘continuïteitsbenadering’. Andere auteurs be-
nadrukken de ‘resultantebenadering’, die tot uitgangspunt neemt dat het vennootschapsbelang noodza-
kelijkerwijs een resultante is van de deelbelangen van de verschillende groepen en individuen die on-
derdeel uitmaken van de organisatie.
De Hoge Raad kiest in deze discussie een synthese. Hij overweegt dat wat het vennootschaps-
belang inhoudt afhangt van de omstandigheden van het geval. Indien aan de vennootschap een onder-
neming is verbonden wordt het bevorderen van bestendig succes (continuïteit) als vooraanstaand belang
in aanmerking genomen. Daarnaast kan het belang mede worden gekleurd door de aard en inhoud van
een tussen de aandeelhouders overeengekomen samenwerking (Cancun Holding I). De belangen van
de aandeelhouders maken dus deel uit van het vennootschapsbelang, en daartegenover plaatst de Hoge
Raad de belangen van al degenen die bij de vennootschap en haar onderneming zijn betrokken in het
kader van de zorgvuldigheid die bestuurders moeten betrachten. Zij moeten ervoor zorgen dat die be-
langen niet onnodig of onevenredig worden geschaad. Al met al staat het behalen van bestendig succes
voorop, maar moet dat belang in het kader van de zorgvuldigheidsverplichting van bestuurders en com-
missarissen worden afgewogen tegen de belangen van degenen die bij de vennootschap en haar onder-
neming zijn betrokken. Met betrekking tot die laatstgenoemde belangen wordt aan de betrokken organen
wel een zekere beoordelingsmarge gelaten.
8
Rijksuniversiteit Groningen Edwin van der Velde
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller edwin7788. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.80. You're not tied to anything after your purchase.
