Summary
Samenvatting klinische biologie
- Course
- Institution
Samenvatting klinische biologie
[Show more]
Seller
Follow
nikiboone
Content preview
SAMENVATTING KLINISCHE BIOLOGIE1
, HOOFDSTUK 1: PRE-ANALYTISCHE FASE VAN LABORATORIUMDIAGNOSTIEK
WAT IS DE PRE-ANALYTISCHE FASE
• Van labo-aanvraag tot analyse
• Alle factoren die invloed kunnen hebben op het resultaat voordat het staal geanalyseerd wordt in het
labo
PRE-ANALYTISCHE VARIATIE
Patiënt gerelateerde factoren Staal-gerelateerde factoren
- Geslacht, etniciteit - Aanvraag
- Levensstijl - Staalafname en identificatie
- Inspanning - Bewaring van stalen
- Hoogte - Staaltransport naar labo
- Gezondheidstoest, zwangerschap - Staalregistratie in LIS
- Timing van afname: circadiaans (vb: - Timing van afname
cortisol)
- Medicatie - Interferentie
Intrinsiek, niet beïnvloedbaar Beïnvloedbaar Optimaliseerbaar
Eigen aan patiënt Instructies aan patiënt SOPs & validatiedossiers
- Leeftijd - Voedselinname - Staalafname en
- Geslacht - Levensstijl identificatie
- Etniciteit - Hoogte - Staaltransport naar labo
- Stress - Staalregistratie
- Inspanning - Staalvoorbereiding
- Bewaring van stalen
NIET BEÏNVLOEDBARE PATIËNT-GERELATEERDE FACTOREN
Leeftijdsafhankelijke Erythrocytenconc (en dus Hb-gehalte) à veel hoger bij neonati dan bij volwassenen
verschillen è Eerste dagen na geboorte à arteriële zuurstofconc neemt toe à nood aan Hb minder hoog
è Resulteert in degradatie RBC à vrijstelling Hb
è Afbraak Hb bij een nog niet volledig ontwikkelde neonatale lever: hyperbilirubinemie
Geslacht - Tot aan puberteit à verschillen beperkt
- Vanaf puberteit: verandering in hormonale status
o Geslachtshormonen
§ PSA bij mannen
§ Beta-hCG tijdens de zwangerschap of bij een tumor bij mannen
o Invloed op lichamelijke ontwikkeling à hogere enzymactiviteit van spierenzymen tgv
hogere spiermassa bij mannen
§ Creatine kinase
2
, Genderidentiteit
Bloedwaarden veranderen bij transpatiënt
Geslachtsgerelateerde getallen eraan verbonden bij oorspronkelijke geslacht kan alarmerend hierbij zijn
maar omdat patiënt in transitie = niet ernstig
Initiatieven genomen om te kijken welke referentiewaarden men kan instellen voor transgenders
è Vb: iemand die vroeger man is maar nu vrouw kan nog altijd PSA produceren en als daar dan
later een tumor ontwikkeld moet dit ook opgevolgd worden
è Creatine kinase à iemand die vermannelijkt ook toename van CK omdat vermannelijkt
Etniciteit Ras « Etniciteit
Ras:
- Huidskleur of andere fenotypische kenmerken
- Vb: kaukasisch, black
- Term ras wordt eerder verlaten! er zijn verschillen in culturen binnenin eenzelfde ras (zwart
afrika vs zwart-amerika)
Etniciteit:
Beschrijft subpopulatie/subcultuur
Voorbeeld zwarte ras:
Hematologische parameters:
1) Lagere RBC componenten
o Voedingsgerelateerd (ijzerinname)
o Genetische polymorfismes: thalassemie
o Chronische blootstelling aan parasieten: malaria
2) Lagere PLT count
3) Lagere WBC
o Verhoogd aantal basofielen en eosinofielen
o “benigne etnische neutropenie”
o Genetische mutatie in een bepaald gen à SNP in het DARC-gen - duffy null febotype
Overerving of overlevingsvoordeel à patient die drager zijn van fenotype een hogere
bescherming kregen tegen malaria
BEÏNVLOEDBARE PATIËNT-GERELATEERDE FACTOREN
Invloed van voeding :
Nuchter/niet-nuchter
Invloed op bepaling van stoffen die uit de voeding worden opgenomen
- Glucose
o Als deze in de ochtend als verhoogd zijn dan kan men denken aan diabetes
o Getest via OGTT
§ Orale glucosetolerantie testen
§ Gebruikt bij zwangeren om te kijken of ze zwangerschapsdiabetes hebben
§ Standaard hoeveelheid glucose innemen en dan kijken wat respons is
- Triglyceriden
o Post-prandiale lipemie kan interferentie van fotometrische testen veroorzaken
3
, Invloed van levensstijl :
ALCOHOL KT: toename lactaat en urinezuur
LT: toename van γ-GT, AST en ALT mogelijk (leverparameters)
Hematologische afwijkingen bij problematisch gebruik
- Daling Hb, RBC, WBC en toename MCV
- Vit B12 deficiëntie
ROKEN Reductie HDL-C
(langdurig) 1 uur na sigaret à verhoogde adrenaline, aldosteron, cortisol, vrije VZ’en en glycerol
↑ CarboxyHb, Hb, RBC, WBC en MCV
↑ Cd-spiegels
CEA = carcino-embryonaal antigen = brede tumor merker => enkel geproduceerd in GI stelsel van
de foetus
• Gezond: geen CEA gemeten
• Rokers: basaal verhoogd CEA
Eenmalig verhoogd --> nieuwe staalname moet gebeuren maar als het dan normaal is is het geen
probleem
Toename na aantal weken = parameter die indicatie kan zijn voor tumoraal proces
HOOGTE Veranderde O2-spanning in de lucht à invloed op EPO productie thv nieren
- Verhoogde Hb
- Verhoogde CRP op grote hoogtes
Toenemende hoogte: ↓ renine, transferrine, estradiol en creatinine klaring
DUS interpretatiefout mogelijk à hoogte en duur waarop patiënt zich bevond bij afname
STRESS ↑ cortisol en adrenaline spiegels
!! Jonge kinderen
Adrenaline: bevordering influx K+ in de cellen = hypoK in extreme
Cortisol: licht mineralocorticoïde werking: Na+ retentie en K+ excretie
VWF = aucte fase ew à opregulatie door stress, inspanning, inflammatie
INSPANNING Lichaamsactiviteit = spieractivteit
Belangrijke invloed op:
- Spierenzymen
- Lichte stijging troponine
Invloed van extreme inspanning:
- Statische/isometrische inspanning van korte duur en hogere intensiteit
o Maakt gebruik van energie opgeslagen in spierweefsel
- Dynamische/isotone inspanning van lange duur en langere intensiteit
o ATP productie via aerobe en anaerobe pathways
Voorbeeld: marathonloper
- CK stijgen bij marathonlopers en kan zeer fel zijn
- WBC kunnen ook felle stijging zien na een marathon (marginale zone neutrofielen stijging
ook al in begin van inspanning)
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller nikiboone. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.14. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
62555 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now