De burgerlijke cultuur in Nederland
Hoofdstuk 1: Inleiding
De geschiedenis
80 jarige oorlog + beeldenstorm staan centraal
Republiek van zeven verenigde Nederlanden, uniek in Europa
Strijd om geloof, calvinisme slaat aan
o Rationeel, somber, streng
Er was veel ongelijkheid in de bevolking
Elite toplaag – grote burgerij – middenstand – volksklasse – bedeelden
Toplaag was onderdeel van het bestuur. Hadden rechten en plichten
Middenstand: drijvende kracht van de samenleving, kwamen samen in gildes
Politiek: contract tussen de overheid en burgerij door bijv. deelname aan schutterijen of
burgerwachten.
Contrareformatie: Katholieke kerk probeert mensen terug te winnen, met barok stralen ze grootsheid uit.
Hoe? mooie decoratie, koninklijk propaganda middel. Weinig succes in Nederland.
Tachtigjarige oorlog
Protestanten verzetten zich tegen Spaanse Karel V en later zijn zoon Philips II
Willem van Oranje is voor godsdienstvrijheid en kiest de kant van de protestanten en edelen
Leidt tot beeldenstorm: protestanten vernietigen katholieken beelden
Willem van Oranje verenigd zeven gewesten, hun eenheid en vrijheid word vastgelegd in de Unie
van Utrecht eerste versie grondwet.
Acte van Verlatinghe Philips word afgezet Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden
Oorzaken gouden eeuw
Bloei van Amsterdamse haven na de blokkade van Antwerpen
Twaalfjarig bestand/einde twaalfjarige oorlog
Einde tachtigjarige oorlog
Calvinistische arbeidsmoraal
Verheerlijking van arbeid: zie je terug in de kust
o Respect voor alle arbeid, 6 dagen in de week om vooruit te komen in de wereld
Rijkdom is iets tijdelijks, niet opscheppen
Calvinistisch: sober, bescheiden, ordelijk
Tolerantie
Regenten willen zich niet de wet voor laten schrijven scheiding kerk en staat
Willem van Oranje kwam met godsdienst vrijheid
Calvinisme had een sterke positie, de rest werd gedoogd.
Schuilkerken uit angst
Trekt vluchtelingen, wetenschappers, filosofen, schrijvers en kooplieden
,Positie van de vrouw
Mannen zijn vaak van huis, vrouwen nemen dan de taken over
Ze mochten ook koopvrouw worden, dit waren vaak ongetrouwde vrouwen + weduwen
Getrouwde vrouwen waren wettelijk handelingsonbekwaam
Wel hadden ze mindervrijheid dan mannelijke zakenlieden
Uniek in Europa
Overzeese handel
Belangen van de republiek waren overzees
De VOC:
o bewapende compagnie, concurrentie met Portugal,
o mag oorlog voeren ten oosten van Kaap de Goede Hoop, forten bouwen, soldaten in
dienst nemen en handel drijven.
De WIC: 1300-1500, meer focus op slavernij, smokkelhandel en kaapvaart
17e eeuw: veel geld verdiend, Amsterdam was het financiële centrum Europa, producten kwamen
uit andere landen
Leven op zee: hard werken, gevaarlijk, ongezond
Slaven
Mensen met Afrikaanse afkomst naar Republiek
Slaven waren in de republiek verboden. Werden regelmatig veroordeeld. Wel was er was een
Afrikaanse gemeenschap in de Amsterdam ontstaan.
Vaak een bijfiguur op de kunstwerken
Tweedeling Spaanse Nederlanden: veel pracht en praal, en Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden:
meer sobere stijl.
Door de handel met andere landen word lakwerk, porselein, specerijen, stoffen en fruit erg populair. Ook
komen mensen met aan andere cultuur naar de republiek.
Einde gouden eeuw
Republiek werd in 1672 aangevallen door Frankrijk, Engeland en Keulen/Münster
Johan de Witt en Cornelis worden vermoord door orangisten
Hoofdstuk 2: Cultuur en wetenschap
, Door de gouden eeuw kwam er vraag naar kunst voor de bouw van gedachtenpanden en vervaardiging
van schilderijen en meubels. Kunstenaars kwamen samen in gilden, als ze slaagde voor de meesterproef
mochten ze in een eigen atelier aan de gang.
Calvinistische kijk op kunst
Pas op voor aarts genot barok word niet gewaardeerd.
Schoonheid van de natuur: schepping van God. Maar hecht je er niet aan.
Kerk is geen opdrachtgever: geen schilderijen/beelden/muziek.
De calvinistische burger is opdrachtgever.
Het woord staat centraal, de rest is afleiding, kunst is vermaak
Calvinisten willen op sobere manier hun status laten zien door kunst. zwarte kleding van
fluweel en witte molensteenkragen.
Verzamelingen en rariteitenkabinetten
Curiosa uit overzeese gebieden, studieobject van een kunstenaar
Status verhogend
Manier van beleggen
Verzameling mocht van de calvinisten: manier om Gods scheppend vermogen te tonen in al zijn
verscheidenheid
Naturalia: bijzondere voortbrengselen van de natuur, onderdelen van planten/dieren/stenen
artificialia: producten van menselijke handigheid
Tulpen mania: bijzonder verzamel object, kwam veel voor in de kunst. Tulpenhandel stort uiteindelijk in
maar interesse in tulpen levert veel bloemstillevens op.
Persvrijheid
Iedereen dient de bijbel te kunnen lezen, hoge geletterdheid in Nederland
Welvaart + persvrijheid positieve invloed op de wetenschap veel publicaties
Geen strenge censuur
Bezit van gebonden boeken was statusverhogend.
Door de zeereizen heeft de republiek een belangrijke rol in de ontwikkeling van cartografie
Boekdrukkunst: boeken, liedbundels
Ook kaarten voor handelscompagnieën cartografie
Emblemata verbeelding van een spreuk
Pictura, motto, subscriptio
Pictura: afbeelding waarop allerlei voorwerpen, planten, dieren en mensen kunnen staan of
waarop handelingen, gebeurtenissen, historische of mythologische scènes worden uitgebeeld.
Motto: korte tekst die boven de pictura of subscriptio staat, kern van embleem
Subscriptio: tekst met nadere uitleg. Een of meer teksten in poëzie of proza. En Bijbelcitaten of
citaten van beroemde schrijvers.
Wetenschap
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller annewolf1. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.96. You're not tied to anything after your purchase.