Gezinnen Van Nu – Probleem 4
Literatuur: Van der Horst, Van IJzendoorn, Blokland, Koops + artikelen
Welke opvoedstijlen bestaan er?
Na een bepaalde tijd ontwikkelen ouders een vast patroon, een kenmerkende manier van
reageren op het gedrag van hun kind in uiteenlopende situaties. Een opvoedstijl is de
algemene manier waarop een ouder zich gedraagt tegenover een kind in verschillende
opvoedsituaties. Twee belangrijke punten hierbij:
1) Opvoedingsstijl beschrijft normale variaties in opvoeding. Zo moet niet worden
gekeken naar afwijkend opvoedgedrag, zoals belediging of verwaarlozing.
2) Normaal opvoedgedrag heeft betrekking op controle. Veel ouders verschillen in de
mate waarin ze hun kinderen proberen te controleren of socialiseren, maar de
primaire rol van ouders is om hun kinderen te beïnvloeden, leren, en controleren.
De kwaliteit van opvoeding wordt bepaald door twee belangrijke pijlers:
Ondersteunen (warmte): heeft betrekking op de affectieve band tussen ouders en
kinderen, de mate waarin ouders betrokken zijn, de emotionele ondersteuning die zij
hun kind bieden en de ruimte om eigen initiatieven te ontplooien.
Structureren (controle): betreft het belang van het bieden van structuur en houvast
en de noodzaak om ongewenst gedrag tijdig te corrigeren. Hierbij gaat het om het
stellen van regels en grenzen aan het gedrag van kinderen en toezicht houden op wat
ze doen. Belangrijk is dat ouders grenzen stellen op een effectieve manier die geen
schade zal toebrengen aan het kind.
De beste opvoedingsaanpak is dat ouders hun kind sturen door duidelijke instructies
en een kalme en consequente aanpak bij regelovertreding. Zo moeten ouders een
kind wijzen op de gevolgen van zijn gedrag en uitleg geven over het waarom van
regels, wat ook wel inductie wordt genoemd.
Op basis van deze twee pijlers kunnen ouders worden
gecategoriseerd volgens vier opvoedstijlen:
1) Autoritaire stijl: zijn zeer controlerend, maar niet
responsief. Ze zijn georiënteerd op gehoorzaamheid en
status, en verwachten dat hun bevelen worden
gehoorzaamd zonder verklaring. Deze ouders bieden
een gestructureerde omgeving met duidelijke regels,
maar geven weinig betrokkenheid en emotionele
ondersteuning aan hun kinderen. Dit tekort aan steun
en warmte kan nadelig zijn voor de ontwikkeling van
het kind.
2) Permissieve stijl: zijn meer responsief en minder controlerend. Kinderen krijgen
weinig structuur en regels aangeboden, maar daarentegen wel warmte en affectie.
Een nadeel hiervan is dat kinderen weinig sturing krijgen, waardoor zij minder de
kans krijgen om zelfcontrole te ontwikkelen.
1
, 3) Afwezige stijl: scoren laag op zowel responsiviteit als controle. Ouders zijn fysiek en
emotioneel niet beschikbaar, waardoor hun kinderen vaak aan hun lot worden
overgelaten. Dit is een vorm van pedagogische verwaarlozing.
4) Autoritatieve stijl: zijn zowel controlerend als responsief. Duidelijke regels en een
sensitieve vorm van disciplineren worden gecombineerd met adequate emotionele
ondersteuning en betrokkenheid. Deze stijl voldoet aan de criteria van een goede
opvoeding die kinderen de kans geeft zich optimaal te ontwikkelen.
De autoritatieve en autoritaire opvoedstijlen kunnen verder worden onderscheiden
in de mate van psychologische controle. Dit is een tactiek waarbij de ouder het kind
onder druk zet en gebruikmaakt van manipulatie door in te spelen op gevoelens van
schaamte en schuld, en door de relatie in te zetten als machtsmiddel. Dit wordt ook
wel love withdrawal genoemd. Autoritaire ouders verwachten dat hun kinderen hun
waarden en doelen accepteren zonder deze te betwijfelen, wat hen hoog laat scoren
op psychologische controle. Autoritatieve ouders zijn daarentegen meer open en
maken gebruik van verklaringen, waardoor ze hier juist laag op scoren.
Opvoedingsstijl blijkt een voorspeller te zijn van welzijn van kinderen in verschillende
domeinen. Uit onderzoek zijn de volgende effecten van opvoedstijl gebleken:
Kinderen en adolescenten met autoritatieve ouders beoordelen zichzelf als meer
sociaal en competent dan kinderen met non-autoritatieve ouders. Zij presteren beter
op school, hebben sterker ontwikkelde sociale vaardigheden, en ontwikkelen zich tot
onafhankelijke en assertieve kinderen met een gevoel van eigenwaarde.
Kinderen en adolescenten met afwezige of verwaarlozende ouders presteren
slechter op alle domeinen van sociale competentie, academische prestatie,
psychosociale ontwikkeling, en probleemgedrag.
Kinderen en adolescenten met autoritaire ouders neigen gemiddeld te presteren op
school en geen probleemgedrag te vertonen, maar hebben slechtere sociale
vaardigheden, lager zelfvertrouwen en hogere mate van depressie.
Kinderen en adolescenten van permissieve ouders neigen juist meer betrokken te zijn
in probleemgedrag en presteren minder goed op school, maar hebben hoger
zelfvertrouwen, betere sociale skills, en lagere mate van depressie.
Ouderlijke responsiviteit blijkt dus gerelateerd aan sociale competentie en
psychosociaal functioneren, terwijl veeleisendheid geassocieerd is met instrumentele
competentie en gedragsmatige controle.
Een overeenkomst tussen kinderen van autoritaire en permissieve ouders is dat ze
niet leren omgaan met teleurstelling of frustratie.
Er is echter ook sprake van kritiek op deze beoordeling van opvoedingsgedrag. De indeling
van ouders in een bepaalde categorie gaat uit van eenzijdige beïnvloeding van de opvoeder
naar het kind. De manier waarop ouders hun kinderen opvoeden wordt echter door allerlei
factoren beïnvloed, zoals kenmerken van de ouder, de gezinssituatie en het kind zelf.
Daarnaast kunnen de wijdere context en praktische leefomstandigheden invloed hebben op
de opvoedingsstijl. Zo kunnen moeilijke omstandigheden leiden tot hoge mate van stress bij
ouders, waardoor zij eerder een autoritaire stijl gebruiken.
2
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller juliaslab. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.22. You're not tied to anything after your purchase.