Samenvatting week 1 – verzekeringsrecht
Inleiding, verzekeringsrecht en algemene voorwaarden
Hoofdstuk 1 - Inleiding. De overeenkomst van verzekering.
1.2 Geschiedenis en totstandkoming
De verzekeringsovereenkomst heeft een belangrijke sociale functie gekregen: de verzekering biedt
zekerheid aan het individu door risico’s die hij in het maatschappelijk verkeer loopt en die hij zelf niet
kan dragen, af te wentelen op een collectiviteit.
1.3 Plaats van de Nederlandse wettelijke regeling in het BW
Krachten titel 7.17 BW vormt de verzekeringsovereenkomst een bijzondere overeenkomst, naast vele
andere bijzondere overeenkomsten als koop, opdracht, borgtocht, etc. Omdat Boek 7 voortborduurt op
de Boeken 3, 5 en 6 van het BW zijn de algemene bepalingen uit deze Boeken ook van belang voor de
totstandkoming van, de geldigheid van en de uitvoering van de verzekeringsovereenkomst, voor zover
daarvan in titel 7.17 BW niet wordt afgeweken (gelaagde structuur).
Verzekering is een kansovereenkomst. Zij is wel een bijzondere kansovereenkomst: het
vertrouwensbeginsel speelt bij de verzekeringsovereenkomst een grote rol. De
verzekeringsovereenkomst wordt om deze reden aangeduid als overeenkomst uberrimae fidae.
1.4 Indeling
Titel 7.17 is overzichtelijk ingedeeld: afdeling 1 betreft de algemene bepalingen, afdeling 2 bevat de
bepalingen over de schadeverzekering en afdeling 3 de bepalingen over de sommenverzekering. Deze
laatste afdeling kent een onderverdeling in bepalingen die gelden voor levensverzekeringen. Het is aan
de praktijk overgelaten om de nadere regelingen te treffen over specifieke verzekeringen, zoals de
brandverzekering of de transportverzekering.
Niet alle civielrechtelijke bepalingen die betrekking hebben op de verzekeringsovereenkomst zijn
opgenomen in titel 7.17 BW. Zo hebben ook enkele artikelen in de Wet op het financieel toezicht
(Wft) privaatrechtelijke werking, evenals bepalingen ten aanzien van de sommenverzekering in
Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering, de Faillissementswet en de erfrechtwetgeving.
Voorts is mogelijk dat in andere regelgeving een of meer bepalingen uit titel 7.17 BW buiten
toepassing worden gesteld. Zo bepaald de Zorgverzekeringswet in art. 15 lid 1 dat art. 7:941
9mededelingsplicht en art. 7:957 (bereddingsplicht) niet van toepassing zijn op de
zorgverzekeringsovereenkomst. Ook in de Pensioen- en spaarfondsenwet, de Wet betreffende
verplichte deelneming in een beroepspensioenregeling en de Wet verplichte beroepspensioenregeling
worden nieuwe artikelen opgenomen, waarin meerdere bepalingen uit titel 7.17 BW niet van
toepassing worden verklaard.
1.5 Dwingend recht
De wetgever is niet erg duidelijk over de vraag of van de dwingendrechtelijke
consumentbeschermende bepalingen reflexwerking kan uitgaan ten aanzien van de kleine ondernemer.
Hij merkt op dat het beschermingsstelsel van titel 7.17 BW grosso modo overeenkomst met afdeling
6.5.3 (AV): beide regelingen beschermen de kleine ondernemer en, in nog iets verdergaande mate de
consument. En, zegt de wetgever, bij de algemene voorwaardenregeling brengt de reflexwerking van
de consumentbeschermende art. 6:236 en art. 6:237 BW (zwarte en grijze lijst) mee dat zij ook ter
bescherming van anderen dan consumenten kunnen strekken. Het lijkt erop dat de wetgever niet
zonder meer reflexwerking aan de consumentbeschermende bepalingen in titel 7.17 BW wil
toekennen, maar hij heeft het in ieder geval ook niet verboden.
Art. 221 Overgangswet Nieuw Burgerlijk Wetboek (Ow) regelt in beginsel het overgangsrecht met
betrekking tot 7.17 BW: deze bepaling geeft aan waar en in hoeverre aangaande titel 7.17 BW is
afgeweken van de hoofdregel van onmiddellijke werking ex art. 68a Ow. De wetgever heeft
waarschijnlijk over het hoofd gezien dat art.79 Ow eveneens een belangrijke invloed heeft op de
werking van enkele bepalingen van titel 7.17 BW.
1
, 1.6 De elementen van de verzekeringsovereenkomst
1.6.1 Inleiding
Uit de omschrijving van art. 7:925 BW blijken vier essentiële kenmerken die overeenkomsten met de
kenmerken van de verzekeringsovereenkomst zoals deze was omschreven in art. 246 WvK:
- Er moet sprake zijn van een overeenkomst;
- Daarbij dient premie betaalt te worden;
- De overeenkomst verbindt tot het doen van uitkeringen
- Maar of, wanneer en hoeveel is onzeker.
Daarnaast geldt nog een extra vereiste, afhankelijk van de vraag of de verzekering een
schadeverzekering of een sommenverzekering is:
- De verzekering strekt tot vergoeding van vermogensschade;
- Het is onverschillig of en in hoeverre schade wordt vergoed en het betreft een
persoonsverzekering.
Indien een overeenkomst aan de eerste vier eisen voldoet, maar niet strekt tot vergoeding van
vermogensschade en geen persoonsverzekering is, dan is het toch geen verzekeringsovereenkomst.
1.6.5 Onzekerheid
Subjectieve of objectieve onzekerheid
De onzekerheid die aanwezig moet zijn bij het aangaan van de verzekeringsovereenkomst, dus die van
art. 7:925 lid 1 BW, moet bestaan bij de betreffende partijen. Dit wordt aangeduid met de term
subjectieve onzekerheid. Partijen mogen wel overeenkomsten dat de verzekering met terugwerkende
kracht wordt aangegaan, maar de HR aanvaardt niet dat de verzekering ook schade dekt die het gevolg
is van verwezenlijking van het risico voordat de verzekering tot stand is gekomen indien de
verzekeringsnemer en/of verzekerde daarvan toen reeds kennis droeg/droegen. Daarnaast geldt dat
‘voor de vraag of een bepaald evenement als onzeker voorval kan worden aangemerkt, het gehele
gebeuren in aanmerking moet worden genomen en dat het niet geoorloofd is daarbij een wezenlijk
element (..) ter zijde te laten’. In geval van retroactieve dekking, waarbij een risico verwezenlijkt blijkt
te zijn vóór het sluiten van de overeenkomst, is bepalend wat de verzekerde daadwerkelijk wist en iet
wat hij behoorde te weten.
Een meer objectieve benadering geldt voor de onzekerheid die van belang is voor de vraag of sprake is
van het zich voordoen van een verzekerd risico als bedoeld in de dekkingsomschrijving. Maar hoe
precies geobjectiveerd moet worden, daarover is men het niet eens. Verschillende criteria worden
genoemd: of voor een doorsnee verzekerde onzekerheid bestond, of de schade voorzienbaar was, en of
het ontstaan van een schade naar de normale loop van omstandigheden onzeker was. De tekst van art.
7:925 lid 1 BW heeft de discussie bovendien weer doen oplaaien, aangezien hierin gesproken wordt
van geen zekerheid ‘voor partijen’ hetgeen geïnterpreteerd kan worden als een subjectief criterium. Op
de vraag of sprake is van onzekerheid valt in zijn algemeenheid niet te antwoorden; gekeken moet
worden naar hetgeen in de concrete polisvoorwaarden is overgenomen over het verzekerde risico
(voorval, tijdstip, omvang schade). Die omschrijving bepaalt of een subjectief of objectief criterium
gehanteerd moet worden. Bij een ziektekostenverzekering past een meer subjectieve benadering: het
valt wel te verwachten dat de verzekeringsnemer/verzekerde op enig moment ziek wordt en een
beroep zal doen op de polis, maar de verzekeringsnemer weet niet wanneer en in welke mate. De
objectieve benadering voor de meeste (aansprakelijkheids)verzekeringen. In de polisvoorwaarden
daarvan is in het algemeen opgenomen dat een niet als normaal te verwachten gebeurtenis beschouwd
moet worden als onzeker voorval.
Wat verzekerde behoorde te weten, dus objectief bezien, is blijkens de tekst van art. 7:928 in ieder
geval relevant voor de mededelingsplicht van de verzekeringsnemer en de belanghebbende derde.
1.6.6 Schadeverzekering: vergoeding van vermogensschade
2
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller im6. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.22. You're not tied to anything after your purchase.