Geschiedenis hoofdstuk 7: Tijd van pruiken en revoluties
(1700-1800)
Paragraaf 7.1: De verlichting
Kenmerkend aspect: Rationeel optimisme en "verlicht denken;' dat werd toegepast op alle
terreinen van de samenleving: godsdienst, politiek, economie en sociale verhoudingen.
Rationalisme is het vertrouwen op het verstand.
Vanaf de 6e eeuw v. Chr. probeerde Griekse filosofen de wereld te verklaren door rationele
verklaringen. Vanaf de 15e eeuw probeerde humanisten uit de Renaissance te zorgen voor
een nieuwe wetenschappelijke belangstelling. In de 16e en 17e eeuw werd er door het
gebruik van het gezond verstand en een systematische manier van onderzoek een
wetenschappelijke revolutie ontstaan.
De verlichting is een stroming van geleerden die meende dat alles met behulp van verstand
kon worden verklaard. Dat zou bijdragen aan de vooruitgang van de samenleving. De drie
kenmerken zijn:
1. Grote vertrouwen in rationeel denken
2. De wetenschappelijke manier van onderzoek kon gebruikt worden voor alle terreinen
van de samenleving
3. Door de verlichting was grote maatschappelijke vooruitgang mogelijk.
Voorbeelden van verlichte denkers:
Religie: sommige verlichte denkers waren atheïst; ze geloofden niet in een god. Maar Voltaire
(verlichte denker) was een deist; hij nam aan dat God de wereld had gemaakt, maar zich er
niet mee bemoeide.
Politiek: John Locke stelde dat koningen en regeringen hun macht niet krijgen van God, maar
van de burgers. Bestuurders moesten mensenrechten beschermen. Hij was voor een
rechtsstaat waarin rechten en plichten van burgers en overheid zijn vastgelegd in wetten.
Rousseau vond dat er volkssoevereiniteit moest zijn; alle macht ligt bij het volk. Sociaal
contract: afspraken gelden voor de hele bevolking.
Montesquieu: Trias politica: scheiding van de machten voorkomt macht misbruik.
Voltaire: (verlichte) absoluut vorst is nodig om het 'domme' volk te regeren.
Sociale verhoudingen: Rousseau was tegen de standensamenleving van het ancien regime:
mensen zijn van natuurlijk gelijkwaardig aan elkaar.
Economie: Smith vond vooral dat er zoveel mogelijke economische vrijheid moest zijn en dat
de overheid er zich zo min mogelijk er mee moest bemoeien.
Verlichting werd verspreid via:
• Brieven
• Boeken
, • Encyclopedie
• Salon-bijeenkomsten
Paragraaf 7.2 Het ancien regime
Kenmerkend aspect: Voortbestaan van het ancien regime met pogingen om het vorstelijk
bestuur op eigentijdse verlichte wijze vorm te geven (verlichte absolutisme)
Ancien regime is een periode voor de democratische revolutie. Na Lodewijk XIV (Lodewijk de
14de) werd Frankrijk geregeerd door Lodewijk XV (Lodewijk de 15de) van 1715-1774 en
Lodewijk XVI (Lodewijk de 16de)
Verlichte absolutisme:
Regeringsvorm waarbij de vorst probeert om met verlichte ideeën zijn bestuur probeert te
verbeteren, maar wel alle macht blijft behouden.
Frederick de grote: was een absolute (verlichte) vorst van het gebied Pruisen. (Gebied
noorden van Duitsland).
Maatregelen Frederick de Grote:
1. Godsdienstige verdraagzaamheid
2. Introductie aardappel als volksvoedsel
3. Zorgt voor voldoende landbouwgrond
Andere absolute (verlichte) vorsten zijn:
• Catharina de Grote (Rusland)
• Jozef II (Oostenrijk)
Standenmaatschappij bleef bestaan:
EERSTE STAND: STAND VAN
EERSTE EN TWEEDE STAND DE GEESTELIJKHEID
HOEFDE NAUWELIJKS
BELASTING TE BETALEN TWEEDE STAND: STAND VAN
DE ADEL
OVERIGE STAND MOEST DERDE STAND: STAND VAN DE
HEEL VEEL BELASTING OVERIGE BEVOLING
BETALEN
Sociale mobiliteit is in de standenmaatschappij niet mogelijk. De bourgeoisie (sociale klassen
waarvan het inkomen bestaat uit de winst uit commerciële en industriële onderneming), de
rijke burgerij die zijn welvaart dankte aan handel en nijverheid, had niets te vertellen. De
meeste boeren waren straatarm.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller nmlr. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $11.40. You're not tied to anything after your purchase.