Summary
Samenvatting - Pedagogische basisbegrippen en contexten (H002077A)
- Course
- Institution
Samenvatting van boek en lessen Met deze samenvatting heb ik een 15/20 gehaald.
[Show more]
Seller
Follow
gyselinckmanon
Content preview
PEDAGOGISCHE BASISBEGRIPPEN EN CONTEXTENHOOFDSTUK 1: EEN BEELD VAN EEN KIND
1.1PEDAGOGIEK ALS MAATSCHAPPELIJKE KWESTIE
Pedagogiek is nauw verbonden met de ideeën en opvattingen in een
samenleving over bijvoorbeeld burgerschap, ouderschap, verantwoordelijkheid
en democratie
1.2DE ONVOORSPELBARE AARD VAN DE PEDAGOGIEK
Opvoeding en onderwijs hebben een inherent onvoorspelbaar &
onbeheersbaar karakter. De pedagogische kennis probeert een antwoord te
vinden op ‘hoe’ we moeten handelen en ‘wat’ we moeten doen grote druk om
antwoord te vinden op ‘wat werkt’ maar minder ruimte om na te denken over
wat we nu eigenlijk met ‘werken’ bedoelen
Je hebt allerlei ambities, verwachtingen en idealen. Het is ook belangrijk om
de andere kant te zien. Vader droomt over iets anders dan de zoon, ze hebben
andere verwachtingen.
Er komt ook steeds meer kritiek op de manier waarop de functie van de
onderwijsinstellingen in toenemende mate gevat wordt in cijfers (=
quantocratie)
Bv: internationale onderzoeken zoals PISA & TALIS bepalen in grote mate
het onderwijsbeleid, maar gaan voorbij aan de vraag waarover dat
onderwijs moet gaan en wat er wezenlijk telt.
Meest recente tak aan testenboom: IELS, dit test 5-jarigen om zo te
bepalen welke voorschoolse voorzieningen het best voorbereiden op lagere
school, zonder te vragen of dit wel de essentiële missie van de
kleuterschool is.
Men gaat ervan uit dat de ideologische discussie uitgesloten wordt
wanneer het beleid steunt op evidentie. Dit heeft te maken met het feit dat
wetenschap vooral gezien wordt als een kwaliteitslabel dat garant staat
voor de juiste/ beste keuze. (evidenced based)
o Idee dat kennis leidt tot een meer voorspelbare en beheersbare
wereld
o M.a.w opvatting dat wetenschappelijk onderzoek leidt tot eenduidige
en algemeen toepasbare antwoorden
‘Het probleem is eerder het gebrek aan ideologie of beter nog aan
ideologieën, in het meervoud. Want dan vervalt de pedagogiek in een
techniek en verliest ze haar ethiek en haar capaciteit om te dromen; ze
wordt dan een marketinginstrument’
1.3DE PEDAGOGIEK ONDER DRUK?
Hedendaagse drang naar eenduidige antwoorden zo zwaar dat er weinig
ruimte overblijft om andere vragen te stellen voor pedagogiek
1
,PEDAGOGISCHE BASISBEGRIPPEN EN CONTEXTEN
problematisch, want er wordt voorbijgegaan aan de aard en complexiteit van de
discipline
Sinds het ontstaan van de pedagogiek is er heel wat discussie over wat nu
precies het vakgebied van de pedagogiek is of zou moeten zijn.
We botsen daarom ook op een verzameling van allerlei pedagogische
stromingen en onderzoeksmethoden wanneer we de geschiedenis van de
pedagogiek als wetenschappelijke discipline bekijken.
Daarom spreken we vandaag eerder van pedagogische wetenschappen
dan van pedagogiek. Dit meervoud verwijst naar de verschillende
subdisciplines, maar ook naar een pedagogische reflectie die niet vanuit
éénzelfde theoretisch kader en onderzoeksmethode moet gebeuren.
Waar evidence-based onderzoek interessant is om invullingen te geven en
vertalingen van pedagogiek naar het werkveld, is de historische &
fundamentele pedagogiek er niet op gericht om algemene wetmatigheden
te ontdekken
o De zoektocht naar effectiviteit en efficiëntie
‘Trage’ of fundamentele pedagogische vraagstukken vragen echter een
heel andere wetenschapsbenadering
o Niet gericht op te veralgemenen wetmatigheden
o Wel zoektocht naar betekenis
Pedagogiek wordt in dit handboek gezien als een sociale en bij uitstek
normatieve wetenschap en verschilt daarom wezenlijk van academische
disciplines zoals de wiskunde en de fysica.
Waar we behoefte hebben aan actie en kennis over hoe we de dingen
kunnen aanpakken en wat ‘werkt’, hebben we evenveel behoefte aan
reflectie op het niveau van fundamenteel pedagogisch onderzoek.
Er zijn 2 tendensen die de evolutie/ drang naar een eenduidige
antwoorden mee hebben vormgegeven: reducerend denken &
individualiserend werken
1.3.1 risicoreducerend denken
Overheden, sociale dienstverleners en academici zijn vandaag heel erg gericht op
het identificeren, beoordelen en verminderen van elk (potentieel) gevaar voor
kinderen en jongeren. tools om risico’s in kaart te brengen en te beheersen vb:
camera’s in kinderdagverblijven
Groeiende drang naar het in kaart brengen en reduceren van risico’s
situeren we aan het begin van de 20e eeuw
o Kinderen en jongeren checken, labelen & diagnosticeren
o Goede ouders zijn dan vooral waakzaam en up-to-date
Er was een hoop dat alle opvoedingsproblemen op een dag opgelost
zouden zijn. Maar de risico’s zijn niet opgelost, er is net een expansie van
meer etiketten en nieuwe categorieën risicokinderen.
2
,PEDAGOGISCHE BASISBEGRIPPEN EN CONTEXTEN
1.3.2 Individualiserend werken
Beleid, praktijk en onderzoek richten hun aandacht vooral op
individualiserende interventies. Vb: anderstalige nieuwkomers die nog niet
direct baar het 1e leerjaar mogen, kinderen met autisme die niet langer regulier
onderwijs mogen volgen…
Kinderen, jongeren en ouders die risico lopen, worden bijgestuurd door
individuele remediëring, vorming of bijscholing en terug op de boot gezet.
Zonder veel reflectie over hoe het er ‘aan boord’ aan toe gaat.
Weinig aandacht voor de persoonlijke en maatschappelijke context. We
vragen ons zelden af waarom kinderen, jongeren of opvoeders uitvallen,
maar concentreren ons op ‘hoe’ we hen terug aan boord kunnen krijgen of
het uitvallen vermijden.
1.4DE WERELD IS PEDAGOGIEK, PEDAGOGIEK IS DE WERELD
Opvoeden is meer dan de ontwikkeling van kinderen stimuleren, het gaat om het
binnenbrengen van de wereld. Opvoeden vindt plaats tussen generaties. Hoe we
opvoeden zegt iets over hoe generaties met elkaar omgaan in relatie tot onze
gemeenschappelijke wereld.
Iedere keer opnieuw verhoudt de oude generatie zich tot een nieuwe
generatie. En omgekeerd, de nieuwe generatie zoekt een wijze van
omgaan met wat vorige generaties haar heeft voorgedaan.
Belang van het denken van Hannah Arendt:
Opvoeden betekent kinderen initiëren in de wereld
Opvoeden als een plek waar we met kinderen en jongeren kunnen spreken,
waar we hen laten spreken, en waar we zelf ook spreken
Opvoeden betekent ook zorg dragen voor het nieuwe in elk kind
Opvoeding gaat zo om twee dingen: de voortzetting en de vernieuwing
van de wereld.
Vb: klimaatmarsen van jongeren
1.5OVER KINDEREN, DE KINDERTIJD EN KINDBEELDEN
Kindbeelden vertellen ons veel over hoe we als samenleving naar kinderen en
jongeren kijken en welke kindertijd we wel en niet wenselijk vinden. Maar
kindbeelden vertellen evenveel over welke rol we ouders toebedelen en wat de
functie van leerkrachten en opvoeders is of hoort te zijn. En van welke wereld we
dromen.
1.5.1 De ‘ontdekking’ van het kind
De fameuze studie van Ariès waarin een pleidooi gehouden wordt voor de
ontdekking van het kind L’enfant et la vie familiale sous l’Ancien (1960)
Gaf aanzet tot discussie over de plaats van kinderen in de samenleving
Beschouwde zichzelf als een zondagshistoricus
Vanaf de 17de eeuw wordt kindzijn sociaal zichtbaar
3
,PEDAGOGISCHE BASISBEGRIPPEN EN CONTEXTEN
Onderscheid tussen kinderen en volwassenen wordt sterk beklemtoond
Zware kritieken
Aanvankelijk nauwelijks interesse in wetenschappelijke kringen
Eerste interesse in Angelsaksische landen (o.m voor de sociale aspecten
van het gezin)
Later ook in Frankrijk en onze contreien (het jaar van het kind)
De stellingen van Ariès
Traditionele samenleving heeft weinig oog voor kinderen
o Kind als arbeidskracht
o Het kind als een aapje zonder schaamte
o Het gezin kent geen affectieve functie
Vanaf de 17de eeuw: ontdekking van het kind
o Spelen met en knuffelen van kinderen
o Erkennen van de eigenheid van kinderen
o De schoolse opvoeding en het geprivatiseerde gezinsleven
resulteerden in een infantilisering van het kind
Voornamelijk door het naar school gaan tot een bepaalde leeftijd
splitsten de wereld van het kind en de volwassene zich automatisch
Kinderen verdwenen uit de productiesfeer en kregen een duidelijke plek
binnen de ‘sentimentele, vrouwelijke sfeer van het gezin’.
Deze ontwikkeling was wel zeer klassengebonden.
Pas aan het eind van de 19e eeuw verwierf het kind in de lagere klasse
eenzelfde plek, dit gebeurde door sociale veranderingen en de sociale
kwestie. Voornamelijk de arbeidersklasse in de steden kwam in opstand.
Ariès: the two concepts of childhood
Het vertroetelen van kinderen: kinderen worden als een plezier binnen de
huiselijke kring ervaren
Het morele perspectief op kindzijn: Kinderen zijn breekbaar en dienen
beschermd en gekneed te worden
Beide constructies erkennen de speciale aard van kindzijn
Ariès vindt steun bij auteurs als Stone, Shorter & deMause, maar...
Scherpe kritiek van Pollock:
o Zijn onderzoek op basis van dagboeken van 1500 tot 1800 van
hogere klasse
o Kinderen waren gewild, wetgeving rond kinderen, eerste medicatie
voor kinderen, weinig brutaliteiten tegen kinderen
De kindertijd werd een aanwezige levensfase vanaf de 18 e eeuw, er ontstonden 2
afzonderlijke staten van het menselijk leven: de onvolwassenheid en de
volwassenheid
1.5.2 De vondst van de kindertijd
4
, PEDAGOGISCHE BASISBEGRIPPEN EN CONTEXTEN
De kindertijd is geen vaststaand gegeven. Met de term kindertijd
verwijzen we niet naar een biologische indeling, maar wel naar een
sociaal geconstrueerde periode.
Ideeën over het kind worden dus niet alleen sterk beïnvloed door biologische
kenmerken maar ook door de ruimere maatschappelijke context.
Zo wordt de kindertijd in een juridische context begrensd aan de hand van
een leeftijd
In de sociologie wordt de kindertijd gedefinieerd via de begrippen
afhankelijkheid en onafhankelijkheid. Belangrijke mijlpalen of grote
veranderingen vormen daarbij een manier om sociale groepen te
onderscheiden.
De grens tussen volwassenheid en onvolwassenheid wordt steeds anders
getrokken, het is een veranderlijke grens.
Maatschappelijke ontwikkelingen die de idee van de gelukkige
kindertijd gefaciliteerd hebben
Rol van de commerciële industrie
Opvoeden als ‘making the child as happy as possible’
Sterke daling van het sterftecijfer van kinderen
Impact commerciële industrie
Commerciële artikelen worden aan een gezonde ontwikkeling van het kind
gekoppeld
Wetenschap en marketing gaan hand in hand (adviesliteratuur en
advertenties gelijken sterk op elkaar)
Veel aandacht voor de relatie tussen moeder en kind
‘Kinderen zijn geen kinderen meer’
‘Kinderen kijken, praten en gedragen zich alsof ze volwassenen zijn.’
‘De media indoctrineren kinderen in de geheime wereld van volwassenen.’
‘Onafhankelijk van waar kinderen naar kijken, onthoudt televisie kinderen
van het echte spelen en van een gezond samenspel.’
1.5.3 Het denken in kindbeelden
Begripsbepaling kindbeeld
Met deze term wordt verwezen naar de ideologische basis die ten
grondslag ligt aan elke manier van denken, spreken en handelen ten
aanzien van kinderen en jongeren.
Manieren, ideeën of denkmodellen waarop (een groep) volwassenen kijkt
naar en denkt over kinderen
Sterk verbonden met de maatschappelijke context en moeten we rekening
houden met de sociale, economische en culturele contexten waarbinnen
beelden van kinderen vandaag vorm krijgen
In een kindbeeld zitten altijd ideeën vervat over hoe een kind is en hoe de
kindertijd er hóórt uit te zien
5
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller gyselinckmanon. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.35. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
75323 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now