L. Janssen (2015) Basisboek recht: Hoofdstuk 1 t/m 3
Hoofdstuk 1 Wat is recht?
Recht is het geheel van overheidsregels dat in de samenleving geldt. Het doel van recht is
het ordenen van de samenleving en het zorgen voor een rechtvaardige oplossing bij
conflicten.
Kenmerkend voor rechtsregels is dat ze gemaakt worden door de overheid, dat ze algemeen
geldend zijn en dat de rechter de naleving van deze regels beoordeelt.
Rechtsgebieden
Het recht is opgedeeld in 5 rechtsgebieden:
1. Staatsrecht (publiekrecht)
2. Bestuursrecht (publiekrecht)
3. Strafrecht (publiekrecht)
4. Burgerlijk recht (privaatrecht)
5. Internationaal recht
Staatsrecht: het staatsrecht beschrijft de organisatie van de overheid. Je vindt er de
bevoegdheden van de verschillende overheidsorganen en regels over de positie van de
burger in Staat. De basisregels van het staatsrecht staan in de Grondwet.
Bestuursrecht: besturen is het ordenen van de samenleving. Dit is een typische
overheidstaak. Bijvoorbeeld: voorgunning voor bouwen huis, milieu, belastingaanslag. In het
bestuursrecht staan de regels waaraan de overheid zich moet houden als zij het land
bestuurt. Geregeld in bijv. Algemene wet bestuursrecht (Awb, belangrijkste) en Woningwet.
Strafrecht: hier gaat het om verboden waarop de overheid straf heeft gesteld: diefstal,
doodslag, vernieling, moord, mishandeling en dergelijke. De rechter beslist over de
strafoplegging. Strafrecht speelt zich dus af tussen dader en overheid. Een belangrijk
wetboek op het gebeid van het strafrecht is het Wetboek van Strafrecht (Sr). Het Wetboek
van Strafvordering (Sv) geeft aan wat er gebeurt met iemand die een strafbaar feit heeft
gepleegd.
Burgerlijk recht: worden de juridische relaties tussen burgers onderling geregeld. Dit kan
gaan over geld, zoals koop, eigendom, pand maar ook over persoonlijke zaken zoals
huwelijk, minderjarige kinderen, scheiding. Het zijn zaken waar we dagelijks mee te maken
hebben; wonen, werken, trouwen, scheiden. De belangrijkste regels van het burgerlijk recht
staan in het Burgerlijk Wetboek (WB). Daarin staan regels over het personen- en
familierecht, erfrecht, eigendom, overeenkomsten zoals huur-, koop etc. In het Wetboek van
Burgerlijke Rechtsvordering (Rv) staat hoe een rechtszaak in het burgerlijk recht verloopt.
Internationaal recht: regelt de verhouding met andere landen en de positie van ons land in
allerlei internationale organisaties, zoals de Verenigde Naties en de Europese Unie.
,Privaatrecht en publiekrecht
Het recht kan worden verdeeld in privaatrecht en publieksrecht.
Het privaatrecht regelt de juridische relaties tussen burgers onderling en tussen burgers en
bedrijven. Te denken aan koopovereenkomst of een huurovereenkomst. Het burgerlijk recht
behoort tot het privaatrecht.
Het publieksrecht geeft regels voor de juridische verhouding tussen burgers en bedrijven
enerzijds en de overheid anderzijds.
Tot het publieksrecht behoren staatsrecht, het bestuursrecht, en het strafrecht.
Materieel en formeel recht
Nog een manier om het recht in te delen is in materieel recht en formeel recht.
Het materieel recht beschrijft de rechten en plichten van mensen, zoals de werknemer die
zijn werk moet doen en de werkgever die op tijd loon moet betalen.
Het formele recht beschrijft hoe je je materieel recht kunt halen. Of iets juridischer
geformuleerd: hoe de rechten en plichten uit het materieel recht gehandhaafd worden.
In het formeel recht vind je antwoord op vragen zoals; wat moet een werknemer doen als hij
zijn loon niet op tijd krijgt? Wat moeten echtgenoten doen als ze willen scheiden?
Formeel recht wordt ook wel procesrecht genoemd, want je vindt in het formele recht
procedures en beschrijvingen van rechtszaken.
Drie rechtsgebieden kennen een formeel en materieel deel. Zo is er:
Materieel en formeel burgerlijk recht
Materieel en formeel strafrecht
Materieel en formeel bestuursrecht
Het materieel deel van het burgerlijke recht staat in het Burgerlijk Wetboek. Het formeel
deel in het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering (Rv).
Het materieel deel van het strafrecht staat in het Wetboek van Strafrecht (Sr). Het formeel
deel in het Wetboek van Strafvordering (Sv).
Het formeel deel van het bestuursrecht staat in de Algemene wet bestuursrecht (Awb).
, Hoofdstuk 2 Bronnen van het recht
De bronnen van het recht zijn de vindplaatsen van het recht. Er zijn vier rechtsbronnen:
1. De wet
2. De jurisprudentie
3. De gewoonte
4. Het internationaal verdrag
De wet: de wet is de belangrijkste rechtsbron. Wettelijke regels vind je in wetboeken. Er zijn
verschillende soorten wetboeken zoals Wetboek Sr, Burgerlijk Wetboek.
Burgerlijk Wetboek (BW): In het Burgerlijk Wetboek vind je onder andere regels over
familiezaken, ondernemingen, erfrecht, overeenkomsten die mensen en bedrijven met
elkaar sluiten en over eigendom.
Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering (Rv): dit wetboek beschrijft hoe een rechtszaak
verloopt in het burgerlijk recht.
Wetboek van Strafrecht (Sr): hier vind je de strafbare gedragingen zoals diefstal, oplichting,
aanranding en doodslag. Er staan hier ook de maximale straffen in.
Wetboek van Strafvordering (Sv): in dit wetboek staan de regels en de procedures als er een
strafbaar feit is gepleegd. Wat mag de politie dan doen? Hoe verloopt de rechtzaak etc.
Wetboeken zijn verzamelingen van wettelijke bepalingen over één onderwerp. Naast
wetboeken kennen we ook veel ‘losse’ wetten zoals de Wegenverkeerswet, Opiumwet, Wet
wapens en munitie.
Jurisprudentie: Dat is de verzameling van uitspraken van rechters waarin ze rechtsregels
toepassen op concrete gevallen.
Gewoonte: de gewoonte is vooral van belang in het staatsrecht en in veel mindere mate in
het burgerlijk recht. In het strafrecht is de gewoonte geen rechtsbron.
Internationale verdragen: dit wordt een steeds belangrijkere vindplaats van het recht omdat
internationale regels, zoals de regels van de Europese Unie, veel invloed hebben op ons
nationale recht. Verdragen zijn overeenkomsten tussen landen. Bijvoorbeeld over de vraag
waar precies de grens loopt tussen de landen.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller alexandersweep. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.09. You're not tied to anything after your purchase.