Volledige samenvatting Cariëslaesies - Diagnose en behandeling van A.J.P. van Strijp, 6e druk
Hiermee kun je net als ikzelf, zeker die welverdiende voldoende halen :)
Inhoud
Hoofdstuk 1 Tandcariës..........................................................................................................................4
1.1 Terminologie en classificatie.........................................................................................................4
1.2 Niets.............................................................................................................................................4
1.3 Etiologie (oorzaken)......................................................................................................................5
1.4 Pathogene (ontstaanswijze).........................................................................................................6
Hoofdstuk 2 Detectie en diagnose..........................................................................................................8
2.1 Detectie........................................................................................................................................8
2.2 Diagnose.....................................................................................................................................10
Hoofdstuk 3 Indicatie en behandeling..................................................................................................12
3.1 preventieve behandelstrategie...................................................................................................13
3.2 Professioneel uitgevoerde maatregelen.....................................................................................14
3.3 Behandeling van de laesie of caviteit..........................................................................................14
3.4 Effecten van niet-restauratieve cariësbehandelings- en preventiestrategie (NOCTP)................14
3.5 Niet-restauratieve caviteitsbehandeling (NCR)...........................................................................15
3.6 Fissuurlakken (sealents)..............................................................................................................16
3.7 Hall-techniek...............................................................................................................................16
3.8 Restauratieve behandeling.........................................................................................................16
3.9 Excaveren: niets..........................................................................................................................16
3.10 Excaveren van gecaviteerde laesies..........................................................................................16
3.11 Criteria......................................................................................................................................17
3.12 Excaveren van de glazuur-dentinegrens...................................................................................18
3.13 Indirecte pulpa-overkapping.....................................................................................................18
3.14 Directe pulpa-overkapping.......................................................................................................19
3.15 Atraumatic Restorative Treatment (ART)..................................................................................19
3.16 Excaveertechnieken..................................................................................................................19
3.17 Prepareren................................................................................................................................20
3.18 Effect van prepareren op glazuur en dentine...........................................................................20
3.19 Effect van prepareren op de pulpa...........................................................................................20
Hoofdstuk 4 Prepareren voor composiet.............................................................................................21
4.1 Klasse V-preparatie (in gingivale derde deel van de vestibulaire of linguale vlakken)................21
4.2 Klasse III- en klasse IV-preparatie (approximale vlakken van een snij- of hoektand en wel of niet
verwijderen van incisale hoek).........................................................................................................22
4.3 Klasse I-preparatie (putjes of fissuren; alleen occlusaal)............................................................22
4.4 Klasse II-preparatie (approximaal pre- en molaren)...................................................................23
1
, 4.5 Algemene eisen aan de preparatie.............................................................................................25
Hoofdstuk 5 Beschermen van geëxponeerd dentine............................................................................25
5.1 Cementen...................................................................................................................................26
5.2 Tijdelijke restauraties..................................................................................................................27
Hoofdstuk 6 Hechting aan tandweefsel en restauratiematerialen.......................................................27
6.1 Inleiding van adhesiefsystemen..................................................................................................28
Tabel 6.1 Type, samenstelling en naamgeving adhesiefsystemen....................................................28
6.2 Keuze adhesiefsystemen............................................................................................................28
6.3 Onderzoek naar adhesiefsystemen.............................................................................................29
6.4 Hechting aan restauratiematerialen...........................................................................................33
6.5 Hechting overige tandkleurige restauratiematerialen aan tandweefsel.....................................33
Hoofdstuk 7 Composietrestauraties.....................................................................................................33
7.1 Materiaal, indicatiegebied..........................................................................................................34
7.2 Samenstelling.............................................................................................................................34
7.3 Slijtvastheid................................................................................................................................35
7.4 Breukweerstand.........................................................................................................................35
7.5 Polymerisatie..............................................................................................................................36
7.6 Polymerisatiekrimp, krimpkracht, krimpspanning, randspleten.................................................37
7.8 Hechting, retentie, resistentie....................................................................................................39
7.9 Restaureren................................................................................................................................40
7.10 Matrijzen..................................................................................................................................40
7.11 Inbrengen van de composiet....................................................................................................40
7.12 Afwerken en polijsten, nasealen, tekort aanvullen...................................................................40
7.13 Restaureren van sterk gemutileerde gebitselementen.............................................................41
7.14 Directe inlays............................................................................................................................41
7.15 Postoperatieve gevoeligheid....................................................................................................42
7.16 Invloed op de pulpa..................................................................................................................42
7.17 Invloed op de gingiva................................................................................................................43
7.18 Overgevoeligheid en irritatie....................................................................................................43
7.19 Antibacteriële eigenschappen..................................................................................................43
7.20 Kleurstabiliteit..........................................................................................................................43
7.21 Randaansluiting........................................................................................................................44
7.22 Aantasting door bleekmiddelen, zuur en andere stoffen..........................................................44
7.23 Secundaire cariës......................................................................................................................44
7.24 Röntgencontrast.......................................................................................................................44
7.25 Duurzaamheid..........................................................................................................................45
2
, 7.26 Vervangen, repareren, uitbreiden............................................................................................45
7.27 Hechten van een afgebroken tandfragment.............................................................................46
7.28 Casus.........................................................................................................................................46
Hoofdstuk 8 Verfraaien van frontelementen met composiet...............................................................46
8.1 Sterkte van de restauratie..........................................................................................................46
8.2 Kleur...........................................................................................................................................47
8.3 Materiaalkeuze...........................................................................................................................48
8.4 Opaquers....................................................................................................................................48
8.5 Tints............................................................................................................................................48
8.6 Incisale translucentie..................................................................................................................49
8.7 Vorm van de restauratie.............................................................................................................49
8.8 Bijzondere restauraties...............................................................................................................50
8.9 Composiet-etsbrug.....................................................................................................................51
Hoofdstuk 9 Fissuurlakbehandeling......................................................................................................51
9.1 Preventie van fissuurcariës.........................................................................................................51
9.2 Indicatiegebieden.......................................................................................................................51
9.3 Doeltreffendheid........................................................................................................................52
9.4 Fissuurlak over cariës..................................................................................................................52
9.5 Materialen..................................................................................................................................52
9.6 Het gebruik van adhesieven.......................................................................................................52
9.7 Voorbehandelen van het glazuur................................................................................................52
9.8 Behandelmethode......................................................................................................................53
9.9 Fissuurlak in combinatie met een restauratie.............................................................................53
9.10 Approximale sealents...............................................................................................................54
Hoofdstuk 10 Glasionomeercement en compomeer............................................................................54
10.2 Materiaaleigenschappen..........................................................................................................55
10.3 Prepareren................................................................................................................................56
10.4 Restaureren..............................................................................................................................56
10.5 Invloeden van het materiaal op de omgeving...........................................................................57
10.6 Invloeden van de omgeving op het materiaal...........................................................................57
Hoofdstuk 11 Amalgaan.......................................................................................................................58
11.1 Repareren en vervangen...........................................................................................................58
11.2 Bijwerkingen, gezondheidsrisico’s............................................................................................59
Hoofdstuk 12 Behandelen in een vochtvrije omgeving........................................................................59
12.1 Implicaties van vochtcontaminatie...........................................................................................59
12.2 Voorkomen van vochtcontaminatie.........................................................................................60
3
,Samenvatting Cariësleasies
Hoofdstuk 1 Tandcariës
Tandcariës of tandbederf: is een ziekte waarbij de harde tandweefsels worden gedemineraliseerd.
Caviteiten: zijn holtes die optreden bij veel mineraal verlies van de tandweefsels.
Cariësleasie: is het proces waarbij de demineralisatie de overhand heeft en er destructie van de
harde tandweefsels ontstaat.
1.1 Terminologie en classificatie
- Primaire cariës is cariës die voor het eerst in een element ontstaan.
& Wittevlekleasie/glazuurleasie/glazuurcariës is cariës wat in eerste instantie zichtbaar
wordt als een witte vlek.
& Wortelcariës is cariës in het wortelcement of in het worteldentine zit.
& Dentinecariës is cariës waarbij het dentine betrokken wordt, door uitbreiding van het
cariësproces vanuit een glazuurleasie.
- Secundaire cariës is cariës die gelokaliseerd is direct naast of onder een restauratie.
& Restcariës is cariës die is achtergebleven toen de restauratie werd gelegd.
& Recurrent caries is caries die is gevormd nadat de vulling werd gemaakt.
- Zuigflescariës (nursing caries of baby bottle caries)
- Verborgen cariës (hidden caries) is een cariësproces in de fissuren die zich in het dentine
uitbreidt zonder dat dit zichtbaar is in het glazuur.
- Actieve cariës is cariës waarbij op termijn progressie waarneembaar is.
- Bij inactieve cariës is het proces tot stilstand gekomen (bedwongen).
- DMFT-getal of DMFS-getal:
& D: decayed – gecaviteerd
D1: niet-gecaviteerde glazuurleasies
D2: gecaviteerde glazuurleasies
D3: dentineleasies
& M: missing – geëxtraheerd vanwege cariës
& F: filled – gerestaureerd
& T: teeth – aantal tanden
& S: surfaces – aantal vlakken
- Voorkeursplaatsen/predilectieplaatsen voor cariës zijn:
1. Fissuren en putjes
2. Approximale gebieden direct cervicaal van de contactpunten
3. Gebieden van de vestibulaire en linguale vlakken die dicht bij de tandvleesrand liggen
- Klassenindeling door G.V. Black (1908) is op basis van de predilectieplaatsen:
& Klasse I: in fissuren en putjes beginnen, ongeacht welk vlak van het element
& Klasse II: in approximale vlakken van premolaren en molaren beginnen
& Klasse III: in approximale vlakken van snij- en hoektanden beginnen waarbij het NIET
noodzakelijk is de incisale hoek te verwijderen en restaureren
& Klasse IV: in approximale vlakken van snij- en hoektanden beginnen waarbij het WEL
noodzakelijk is de incisale hoek te verwijderen en restaureren
& Klasse V: in de gingivale derde deel van de vestibulaire of linguale vlakken beginnen
1.2 Niets
4
,1.3 Etiologie (oorzaken)
- Demineralisatie van harde tandweefsels gebeurt onder invloed van zuren, die worden
geproduceerd door micro-organismen bij het vergisten van suikers.
- Keyes en Jordan (1963) ontwierpen een model met overlappende cirkels:
Tandplaque
- Cariogene tandplaque wordt getypeerd door:
& Relatief veel zuur productie
& Bacteriën zijn zelf goed bestand tegen zuur
& Overmaat aan suiker kan worden opgeslagen als reservevoedsel
& Plaquevolume wordt veel opgebouwd
- Mutans-streptokokken zijn vanaf het begin betrokken bij het cariësproces.
- Lactobacillen micro-organismen houden de carieuze omgeving in stand en dragen bij aan het
voortschrijden van cariës.
- Mutans-streptokokken en lactobacillen tellen in speeksel is makkelijker als in de tandplaque,
maar deze telling geeft geen informatie over de specifieke locatie en is een slechte voorspeller
voor cariësactiveit.
- Ondanks continu kolonisatie van de orale flora op de elementen, kost het meerdere dagen
voordat tandplaque genoeg acidogene bacteriën bevat om de pH na suikerinname te verlagen
tot het niveau waarbij demineralisatie optreedt.
- De ingewikkelde structuur van zo’n multibacteriële samenleving biedt bescherming tegen
invloeden van buitenaf.
Tanden
- Tanden bestaan uit hydroxylapatiet, een calciumfosfaatmineraal dat demineraliseert wanneer de
omgevings-pH lager wordt dan circa 5,5 wanneer geen fluoride wordt gebruikt, of 5,0 wanneer
dagelijks fluoride wordt gebruikt.
- Remineralisatie: bij herstel van de omgevings-pH kunnen opgeloste calcium en fosfaat weer
neerslaan op de overgebleven minerale kristallen.
- Remineralisatie gaat langzamer dan demineralisatie.
- Dentine is kwetsbaarder dan glazuur door de structurele verschillen (poreuzer van structuur en
een groter kristaloppervlak) en door verontreinigingen in het kristalrooster.
Dieet
- Het voedingsadvies ter preventie van cariës is:
1. De frequentie van de voedselinname is belangrijker dan de hoeveelheid
5
, 2. De verlaging van de pH duurt ongeveer 30 minuten
3. De plakkerigheid is een belangrijke factor voor de cariogeniciteit van voedsel
- Het praktische voedingsadvies: Maximaal 7 keer per dag iets eten/drinken dat suiker bevat.
- Voordat er voedingsadvies wordt gegeven, moet er eerst juiste gebruik van fluoride worden
geadviseerd. Fluoride staat voorop!
- De onzekerheid over de cariogeniciteit van voedsel maakt het onmogelijk stikte
voedingsadviezen op productniveau op te stellen. De enige zinvolle aanbeveling is om weinig
tussendoortjes te gebruiken (maximaal 4 per dag).
Tijd
- In feite kan het jaren duren voordat een caviteit ontstaat.
- Cariës is geen voortschrijdende aandoening. Er kan een halt worden toegeroepen als er genoeg
tijd is voor remineralisatie.
Fluoride
- Fluoride beschermt glazuur effectiever wanneer het tijdens en na de zuuraanvallen aanwezig is in
de omringende vloeistof, dan wanneer het in het glazuurrooster is ingebouwd.
- Het mechanisme waardoor fluoride de demineralisatie remt, is het doen precipiteren (neerslaan)
van het opgeloste calcium en fosfaat, waardoor wordt voorkomen dat deze bouwstoffen uit het
glazuur verdwijnen naar de plaque en het speeksel.
- Als de aanwezigheid van cariës zich beperkte tot bepaalde plaatsen in de mond, hangt dat
mogelijk samen met een onvoldoende spreiding van de gefluorideerde tandpasta door de
patiënt.
Speeksel
- De belangrijkste rol van speeksel wordt duidelijk aangetoond door de ongeremde cariës die kan
optreden bij personen met een verminderde speekselproductie.
- Belangrijkste eigenschappen van speeksel zijn de hoeveelheid en de buffercapaciteit. Beiden
bevorderen de neutralisatie en verwijderen zuren en koolhydraten uit de tandplaque.
- Reiniging treedt het langzaamst op bij de vestibulaire vlakken van de bovenincisieven en van de
ondermolaren.
Sociale en demografische factoren
- Cariës komt vaker voor in de lagere sociaaleconomische klassen, in de minder welgestelde
gebieden en onder sommige etnische minderheden.
- Het gebruik van sociale en demografische factoren voor het voorspellen van de ontwikkeling van
cariës kan succes hebben bij zeer jonge kinderen.
- Bij het oudere deel van de bevolking lijkt wortelcariës vaker voor te komen bij personen uit een
lager sociaaleconomisch milieu.
Het voorspellen van cariës
- Aanwijzingen voor cariës in het verleden vormen de beste voorspellende factor, vooral de status
van de laatst doorgebroken of bloot gekomen oppervlakken.
1.4 Pathogene (ontstaanswijze)
- Het glazuur is opgebouwd uit prismata die zich uitstrekken van het glazuuroppervlak tot aan de
glazuur-dentinegrens.
6
, - Tussen de prismata bevinden zich de interprismatische ruimten die gevuld zijn met water en
organisch materiaal. Hierlangs vindt diffusie plaats van zuren het glazuur ín, en van opgeloste
mineralen naar buiten. Een prisma is opgebouwd uit miljoenen apatietkristallieten.
- In het stadium van wittevlekleasie kan ook al de eerste reactie van het pulpodentinale complex
worden waargenomen, zichtbaar als de afzetting van peritubulair dentine en de vorming van
tertiaire dentine in de pulpaholte.
- Een wittevlekleasie dit alleen zichtbaar is nadat deze is doorgeblazen, bevindt zich nog in het
buitenste deel van het glazuur.
- Een wittevlekleasie die zichtbaar is in vochtige omstandigheden, heeft zich vaak al uitgebreid tot
buitenste derdedeel van het dentine.
- De infiltratie van bacteriën in het dentine leidt tot demineralisatie, waarbij het
demineralisatiefront de bacteriële infectie vooruitgaat (gedemineraliseerde laag).
- Door het oplossen van de minerale component zullen de collagene vezels bloot komen te liggen,
waardoor ze gevoeliger worden voor afbraak.
- Voor deze afbraak zijn specifieke eiwitsplitsende enzymen nodig. Deze kunnen van lichaamseigen
oorsprong zijn (matrixmetalloproteïnasen, MMP’s) of afkomstig zijn van plaque-bacteriën.
- MMP’s zitten ook in sulcusvloeistof en in speeksel.
- Tijdens de demineralisatie worden de MMP’s geactiveerd, waarna ze bij neutrale pH actief
worden en blootliggend collageen kunnen denatureren (= het proces waarbij een eiwit zijn
structuur verliest en inactief wordt).
- En ontstaat dan necrotisch dentine en deze schade is irreversibel.
- Afweerreactie van het pulpodentinale complex bij penetratie van bacteriën:
1. Vorming van peritubulair dentine
Odontoblasten zetten peritubulair dentine (sclerose) af, waardoor het lumen van
de tubuli verkleint en zelfs zodanig verstopt raakt dat daarmee de weg naar de
pulpa wordt afgesloten voor bacteriën en hun metabole producten. Penetratie
van calciumfosfaatkristallen, die na demineralisatie bij een minder zuur milieu
weer neerslaan helpen ook aan de sclerose van de tubuli.
Een voorwaarde voor de afzetting van peritubulair dentine is dat de
odontoblasten vitaal zijn. Als het cariësproces erg snel gaat, sterven de
odontoblasten af voordat ze tot mineraalafzetting zijn gekomen.
De buitenwaarts gerichte stroom pulpavloeistof belemmerd de bacteriën binnen
te dringen.
2. Vorming van tertiair dentine
Al bij wittevlekleasies zal een vitale pulpa tertiaire dentine aanmaken.
Odontoblasten of odontoblastische cellen zetten mineraal af tegen de wand van
de pulpa ter plaatse van tubuli die betrokken zijn bij het cariësproces.
De opbouw van tertiaire dentine kan regelmatig of onregelmatig zijn.
Onregelmatige opbouw wordt gevormd door tot odontoblasten
getransformeerde stamcellen. Deze opbouw ontstaat vooral bij een snel
vorderende laesie.
3. Ontstekingsreactie van pulpacellen
Pulpitis ontstaat doordat het cariësproces is doorgedrongen tot dicht bij de
pulpa, wat leidt tot sterke irritatie van het pulpaweefsel, omdat
stofwisselingsproducten van micro-organismen en later de micro-organismen
zelf via de tubuli de pulpa binnendringen.
De bloedvaten dilateren en ontstekingscellen verlaten de bloedbaan.
7
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller mgunduz3. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $8.58. You're not tied to anything after your purchase.
