Een samenvatting van hoofdstuk 9 uit het geschiedenis boek Werkplaats. Het hoofdstuk gaat over de wereldoorlogen. Zelf gebruikt in HAVO 5 en daardoor automatisch voor mijn examens! Per paragraaf een samenvatting, met belangrijke woorden onderstreept of dikgedrukt. Ook de jaartallen zijn er in verwe...
9.1 De eerste wereldoorlog
Kenmerkende aspecten: 1. Het voeren van twee wereldoorlogen
2. Verwoestingen door massavernietigingswapens en de betrokkenheid van de
burgers bij de oorlog
Oorzaken Eerste Wereldoorlog:
-modern imperialisme —> vanaf 1880 strijd om kolonies, sterk nationalisme speelde
hier een grote rol in ( voor tussen Frankrijk en Duitsland). Weltpolitiek door Duitsland (
agressieve manier / buitenlandse politiek om als Duitsland grote rol in de wereld te
krijgen)
- Macht (groot Brittsanie werd ingehaald door Duitsland als grootste/sterkte
industrieland)
- Bewapening/grondstoffen , door industrieel revolutie was de vernietigingskracht van
de wapens enorm toegenomen —> wapenwedloop
- Militarisme/beschavingsoffensief —> hoge militairen zagen de oorlog als
beschikt middel om de nationale belangen te dienen ( bijbrengen
beschaving,geloof,idealen als een soort ‘’excuus’’) jonge mannen droomden ervan
om heldenmoed te tonen
Duitsland en Oostenrijk-Hongarije tegen Frankrijk, Rusland en Groot- Brittanie
Aanleiding WO1:
In Oostenrijk-Hongarije werd de kroonprins ( frans Ferdinand) vermoord. De dader was
een servier omdat hij onafhankelijk wilde worden. Het hele Servische volk werd
schuldig gesteld. Duitsland ging OH steunen. Servië kreeg steun van Rusland en
Frankrijk
—> al die bondgenootschappen leidde dit tot de Eerste Wereldoorlog
De geallieerden: Groot-Brittanie, Frankrijk, en Rusland
De Centralen: Duitsland en Oostenrijk-Hongarije
—> op een gegeven moment gingen alle Europese landen meedoen. In 1917
verklaarden de VS Duitsland de oorlog —> echte wereldoorlog
Duitsland bedacht het Von Schliefen-Plan : via Belgie/Luxemburg Frankrijk binnen
vallen (ondank dat België en Luxemburg neutraal waren, vielen de Duitsers binnen. Nl
was ook neutraal, maar de Duitsers hadden de vracht hiervandaan nodig)
—-> mislukte. Duitsland moest door België en dus door de Ardennen. Dit kostte veel
tijd en moeite door de gebergte. England ging zich bemoeien met de oorlog en viel
Duitsland in Belgie aan. Rusland mobiliseerde sneller dan gedacht.
De fransen witte Parijs te beschermen door een 200 km lange loopgravenstelsel
(vanaf Zwitserse grens tot Belgische kust) —> westelijk front / niemandsland
Oostelijk front—> Duitsland vs. Rusland
In 1917 trad in rusland de Tsaar af—> Lenin grensde macht. Zijn regering sloot vrede
met Duitsland in maart 1918
1914—> geallieerden, mét Amerikanen in aanval tegen Duitsers. —> Oostenrijk-
Hongarije stortte in en Duitsers kwamen in opstand—> Duitse keizer vluchtte naar
neutrale Nederland —> 11 november 1918 : wapenstilstand
Duitsland werd een democratie. In 1919 moest zij een vernederend vredes verdrag
ondertekenen.
—> Vrede van Versailles:
- Duitsland werd schuldig gesteld voor oorzaken van de oorlog. Zelfrespect
ontnomen.
, - Hoge herstelbetalingen ( 132 mrd) (70 jaar)
- Gebieden/kolonies inleveren die vooral van economisch belang waren
- Leger ontwapenen —> klein en zwak bewapend leger
Er werd een volkerenorganisatie opgericht, de Volkenbond, die de vrede moest
bewaren. Duitsland mocht geen lid worden.
1916—> Duitsers werden op brute manieren verzwakt in 5 maanden vielen aan de
Somme meer meer dan 1 miljoen doden.
Slag bij Verdaan —> 700,000 doden en gewonden. De Duitsers zetten gifgas in. Als
snel beschikten de geallieerden ook over dit massavernietigingswapen —> in totaal
kwamen er 9 miljoen militairen en 1 miljoen burgers om
Burgers: economie werd volledig afgestemd op de oorlog. Dienstplichtigen werden het
leger in gestuurd. De achterblijvers, vrouwen en ouderen, hielden de productie van
wapens op gang.
Duitsland werd getroffen door een blokkade van de geallieerden-> half miljoen kwam
om van de honger.
Burgers in frontgebieden—> steden werden aan puingeschoten
België leed 4 jaar onder een harde bezetten, zij werden opgesloten in eigen land om te
voorkomen dat ze bij de geallieerden zouden aansluiten.
9.2 De economische wereldcrisis
1. De crisis van het wereldkapitalisme
Totalitaire systemen/ideologieen
- 1 leider
- 1 ideologie —> afwijkende meningen worden vervolgd
- Iedereen moet hetzelfde denken en doen —> gelijkschakeling
- Geheime politie ( verraad) —> angst + vervolging
- Nationalisme - racisme
- Propoganda, maakte de boel mooier/ herkenbaar
Amerika—> rijk land met vele ontwikkelingen als auto’s, koelkasten, wasmachines en
bioscopen —> consumptiemaatschappij. Na 1924 kwam ook in Europa de welvaart op
gang.
—> optimisme -> ‘’gay and roaring twenties’’, drooglegging, opkomende maffia
Mensen kochten aandelen in de verwachting dat deze nog meer waard zouden worden
—> op 1929 24 oktober, Zwarte Donderdag: de koersen op Wallstreet gingen hard
omlaag
—> ‘’Wallstreetcrash’’ -> banken, industrieel bedrijven en boeren gingen massaal
failliet.
De productie kromp en de werkloosheid steeg. Heel veel armoede volgde, door de
dalende koopkracht en overtollige voorraden
——> Grote Depressie
oorzaken:
- ‘’live now, pay later ‘’ Om aandelen, huizen en auto’s te kunnen kopen, werden deze
massaal op afbetaling gekocht.
- Bedrijven bleven met voorraden zitten en ontsloegen mesen—> koopkracht daalde
nog meer
- Crisis sloeg over naar andere landen, veel kolonies leverden grondstoffen voor de
Amerikaanse industrie
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller mmr123. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.27. You're not tied to anything after your purchase.
