H6 beleving van natuur en techniek
6.1 natuurbeleving voor jong en oud
Natuur raakt mensen via hun zintuigen, hun hart en hun ziel. Dit gebeurt bij alle natuur, maar
voornamelijk bij dieren. Verschillen tussen volwassenen en kinderen zijn niet altijd aanwijsbaar.
Landschappen. De meeste West-Europeanen zijn niet rechtstreeks van de natuur afhankelijk.
Hierdoor tonen ze zich vooral gevoelig voor de esthetische of romantische beleving van de
natuur. Deze vormen komen in de pubertijd tot ontwikkeling. Doordat esthetische waarden
bij volwassenen meestal op de voorgrond staan, wordt natuurbeleving vaak te beperkt
geïnterpreteerd. Vaak gaan ze eerste de strijd aan, maar daarna komen ze tot rust. De
verklaring hiervoor ligt op psychologisch vlak. Mensen hebben van nature de behoefte om te
begrijpen als de nieuwsgierigheid en om te verkennen en uitdagingen aan te gaan. Een
gestructureerde omgeving biedt overzicht en inzicht, maar ze ervaren zo’n omgeving alleen
als zeer bevredigend als ze daar af en toe wat nieuws ontdekken of wat te beleven hebben.
natuurlijke landschappen maken vaak zo’n overzichtelijke indruk, terwijl ze gevarieerd zijn.
dit geldt ook voor cultuurlandschappen, zoals een tuis of sloot. Veel stadswijken zij
gestructureerd, maar er valt weinig te ontdekken: door gebrek aan variatie ontbreekt
uitdaging.
Planten. Mensen staan niet altijd stil dat planten ook gedachten en gevoelens kunnen
oproepen en een belevingswaarde hebben.
Groente en fruit maken in onze cultuur deel uit van het voedingspatroon, net zoals
graanproducten en plantaardige oliën of vetten. Dat niet iedereen de
voedingsadviezen opvolgt heeft te maken met verschil in waardering. Ook
genotsmiddelen hebben plantaardige oorsprong: van chocolade tot wijn en tabak
en koffie. De verleiding wordt in reclames gekoppeld aan beleving.
Veel mensen halen de natuur in vorm van planten in huis. Vooral ouderen. Een
bloemetje kan feestvreugde verhogen en een zieke opbeuren, ze waarderen als ze
een bloemetje krijgen.
Volwassenen kennen aan bepaalde bloemen en planten symbolische waarde toe.
Zoals de kerstboom.
Natuurverschijnselen. Deze laten jongen en oud evenmin onberoerd. Een regenboog,
zonsondergang, onweer, zomerse buien of het noorderlicht: je geniet ervan, en als je eraan
hinder ondervindt dan probeer je jezelf ertegen te beschermen.
Dieren. De beleving van dieren is voor veel mensen speciaal. Dat is het best te verklaren:
Het is boeiend om het levendige gedrag te volgen.
Mensen proberen zich in te leven in dieren, en geregeld krijgen dieren daardoor
menselijke eigenschappen toegedicht. Dat inleven kan ook een gevolg van het
afzetten tegen proefdieren tot gevolg hebben of de jacht en het fokken van dieren
voor consumptie.
Veel dieren worden als huisdier gehouden, vaak voor gezelschap, maar ook
voorsport en als voedselleverancier. Beleving en waardering nemen verschillende
vormen aan.
Dat (huis)dieren reageren maakt het extra interessant, maar omdat hun gedrag niet
altijd voorspelbaar is, kunnen ze ook angst inboezemen. Veel mensen moeten er
niets van hebben als dieren op het af komen: pijn doen, ziek maken, schrikken. Er zijn
genoeg soorten die je liever op afstand houdt. Veel mensen gaan een relatie aan met
dieren; ze leren dan beter hun gedrag en reacties te verstaan.
Volwassenen bewonderen de pracht van vlinders, koraaldieren of vissen. Andere
dieren oogsten de bewondering om kwaliteiten die ze geleerd hebben (worden voor
uiteenlopende doeleinde gebruikt). Dat er dieren voor kunstjes worden gebruikt kan
niet iedereen waarderen.
, De beleving en waardering verschilt soms per cultuur. De beleving veranderd met de
leeftijd. Ook kunnen vervelende ervaringen, en de houding of verhalen van anderen een
negatieve invloed hebben.
6.2 hoe beleven volwassenen mensen techniek?
Techniek is van, voor en gemaakt door mensen en is niet zo oud als de mensheid. We hebben er veel
nut van gehad en plezier van beleefd. Met verbazing kijken we naar vroeger. oude ambachten staan
opnieuw in de belangstelling. Techniek verandert de samenleving en het samen leven. Techniek heeft
ook veel problemen gebracht, toch vertrouwen we erop dat techniek kan bijdragen aan het oplossen
van zorgen. De ene geloofd in de maakbaarheid de andere is bang dat het ons leven steeds meer
gaat beheersen. Techniek veranderd ons leven voortdurend en we moeten leren ons daartegen
blijven leren verhouden. Hier een paar voorbeelden:
Techniek helpt bij de energietransitie en verlost ons van doemscenario’s over de opwarming
van de aarde.
Techniek kan helpen bij het terugdringen van milieuvervuiling en bij het oplossen van he
wereldvoedselvraagstuk.
Gelukkig met medische mogelijkheden om met beperkingen langer of gezonder te kunnen
leven.
Digitalisering van de maatschappij raakt allen. Het risico bestaat dat er een tweedeling in de
maatschappij komt, omdat niet iedereen kan meekomen. Zorgen om verlies privacy.
Vooral jongvolwassenen zijn gek op technische hebbedingetjes en spenderen veel tijd aan
gamen en sociale media. Techniek beïnvloed de omgang met elkaar.
Veel volwassenen hebben nog een betrekkelijk eenzijdig beeld van techniek. In hun
onderwijsloopbaan is er nauwelijks aandacht aan besteed. Vroeger dacht men techniek is iets waar je
vies van wordt, zwaar werk iets voor mannen. Beeld nu achterhaald. Tegenwoordig geen beroep
waarmee je er niet te maken mee krijgt. Geleidelijk krijgen mensen een genuanceerder beeld van
techniek, ook in en door het onderwijs.
6.3 hoe beleven kinderen natuur en techniek
Beleving van natuur en techniek is breder dan het ervaren van gevoelend die verbonden zijn met
zintuigelijke waarnemingen. Het gaat om betekenissen die natuur en techniek voor je hebben. gaat
samen met toekennen van waarden: materiële waarde (voedsel/kleding) of immateriële, subjectieve
waarden (vertedering bij het zien van een jong dier of verlangen naar een hebbeding). Het gaat om
persoonlijke relatie met elementen uit natuur en techniek.
Positieve gevoelens ontstaan vooral als kinderen zich op hun gemak voelen tijdens de kennismaking
en deze op eigen wijze tot stand brengen. Loopt de kennismaking niet prettig dan kunnen negatieve
gevoelens lang doorwerken. Uit onderzoek bij kinderen naar de beleving van natuur is gebleken:
Planten en dieren maken deel uit van de bonte achtergrond van de kinderwereld. De waarde
ligt vooral in de speelmogelijkheden. Schoonheidsbeleving ontstaat alleen bij geïsoleerde
objecten uit de natuur (mooie stenen of bloemen).
Jonge kinderen beschouwen de groene natuur niet als levend. Planten en bloemen bewegen
niet en dieren zijn voor hen geen anonieme vertegenwoordigers van een soort, maar
individuen met een naam, aard en speelmogelijkheid. De kennismaking met dieren verloopt
volgens een herkenbaar patroon: willen eerst overtuigd zijn dat het niets doet, voor ze het
aanraken of aaien. Daarna hebben ze pas belangstelling voor hoe het eet, waar het slaapt en
vooral de speelmogelijkheden.
Kinderen vanaf een jaar of 8 proberen vanuit hun eigen, kinderlijke perspectief het anders-
zijn van dieren te doorgronden. De wisselwerking dieren en omgeving en daar de
belangstelling in is er nauwelijks, tenzij het verhalen betreft. De natuur heeft voor 8 t/m 12
een waarde als uitdagend en gebruik. De gebruiksmogelijkheden zijn divers: spelen, eten,
geneesmiddelen vinden en bruikbare materialen zoeken (hut bouwen).
,In de vrije natuur zijn kinderen vooral ontdekkend bezig, ze kunnen zich buiten uitleven. Er komen
ook steeds meer groene ontwikkelingsruimtes, hier kunnen ze spelen zonder bepaalde soorten te
beschadigen. Steeds vaker zie je kinderen met digitale apparatuur natuurverschijnselen of objecten
vastleggen.
Veel kinderen beleven thuis plezier met techniek (bouwspeelgoed, stempels, spiegel, magneten of
een knikkerbaan). Knutselen lijken ze minder te doen, het gebruik van elektrische of digitale
apparatuur komt in de plaats van handgereedschap. Buiten zie je ze met producten van techniek in
de weer (zeepbellen, vliegers of bootjes). Er zijn buiten de deur speciale voorzieningen voor techniek:
technische hobbyclubs, kermis, speeltuin. Sommige kinderen zijn weer terughoudend, gebrek aan
ervaring kan zorgen voor gebrek aan vertrouwen of zelf gevoel van onveiligheid. Beleving natuur en
techniek hebben overeenkomsten. Vooral de waardering als het zorgt voor uitdaging of spanning en
als je deze zelf kunt gebruiken (spellen bedienen).
6.4 de waarde van beleving bij natuur en techniek
De beleving heeft waarde voor de leerling en de maatschappij. Beleving helpt kinderen geleidelijk
vertrouwd te raken met natuur en/of techniek. Een kind dat vertrouwd is met de natuur zal zich daar
veilig voelen, nieuwsgierig zijn en op onderzoek uitgaan. Betrokken leerlingen ontwikkelen zich
beter, doordat emoties invloed hebben op leerprocessen. Als je kinderen verwonderd zullen ze zich
openstellen. In betekenisvolle ontmoetingen activeren ze hun antennes: zintuigen op scherp. Dit zie
ja aan lichaamstaal, gedrag en stemming. Ze gaan helemaal op in de activiteiten. Dit geldt ook bij
ontwerpend leren. Als je kinderen oplossingen laat bedenken, ontstaan de creatiefste ideeën bij
kinderen die zich inleven in de situatie. De beleving gaat verder dan de betekenis die een activiteit of
situatie op dat moment heeft. terwijl ze bezig zijn kunnen gevoelens bovenkomen. Hierdoor heeft
(her)beleving een persoonlijk karakter. Persoonlijke indrukken en associaties zorgen voor een eigen
beeld van de werkelijkheid en eigen interpretaties. Het is boeiend om samen de natuur en techniek
te ondernemen. En verrijkend om te delen wat het losmaakt. Natuurbeleving heeft voor kinderen
ook maatschappelijke waarde. Mensen zijn afhankelijk van de natuur. Technologie en verstedelijking
maken dit minder zichtbaar, wat leidt tot vervreemding en veronachtzaming van natuurlijke
leefomgeving. Bij N&N gaat het ook om je houding. De houding wordt beïnvloed door het
natuurbeeld. Het beeld dat mensen van natuur hebben beïnvloed hun natuurbeleving en omgekeerd
beïnvloed de beleving het beeld.
6.5 stimuleren van beleving bij Natuur en techniek
Goed onderwijs in natuur en techniek speelt zich af in een klimaat waarin beleving ontstaat, ruimte is
voor weerstand en gevoel. Beleving is een vorm van leren. De omstandigheden beïnvloeden beleving
en leeropbrengst meer dan vragen.
Je eigen houding is essentieel. Die draag je bedoeld of niet over op je leerlingen. Leerlingen
waarderen niet alleen wat je doet, maar ook wie je bent. Over je rol als leerkracht en hoe je de
leerlingen benaderd kan hun positief beïnvloeden, aantal tips:
Beleving van natuur en techniek groeit vooral in een ontspannen sfeer, neem er de tijd voor.
Door stil te staan, kun je gewone dingen bijzonder maken. Dit herinneren de kinderen nog
voor lang.
Soms ontstaat zo’n moment spontaan, maar je kan er bewust naartoe werken. je
onderscheidt dan 4 fasen: enthousiasme wekken de aandacht richten (alle zintuigen op
scherp zetten indringende ervaringen laten opdoen direct aan de werkelijkheid (kinderen
laten zich meeslepen) de ervaring en beleving laten delen (verheldering, inspiratie en
bekrachtiging). Als je een flow ziet, houd als leerkracht afstand.
Vergroot de wowfactor van je lessen door afwisseling, spanningsopbouw, verassing en
uitdaging. Ontdekkend leren: voorspelling doen, proef met spanning bekijken, opgetogen de
resultaten omarmen als hun voorspelling juist is. Krijgen een kick van ontdekken.
Bij ontwerpend leren kunnen de leerlingen: zich inleven in een probleemsituatie en met het
maken van een ontwerp uitdaging aangaan, opgetogen zijn na een geslaagde test van hun
, proefmodel of een computermode goed hebben geprogrammeerd. Krijgen kick van een
uitvinding.
Voor de een geld ‘Onbekend maakt onbemind’, maar een ander geniet juist van een
uitdaging. Houd rekening met emoties zoals opwinding en onzekerheid die kunnen ontstaan.
Probeer de aandacht af te leiden van een kind dat worstelt met emoties gebeurt er niets
vervelends ondertussen dan is de lucht vaak opgeklaard.
Zorg voor vertrouwen bij de kinderen: blijf ze aankijken (laat duidelijk zien wat je doet, wees
rustig en voorspelbaard voorkomt onverwachte reacties), werk je met dieren laat het ze
een naam geven, geef bange kinderen genoeg de tijd om aan het dier te wennen, geef een
pluim als ze het goed hebben gedaan (drempel overgaan).
Houd met de keuze van onderwerpen rekening met de spanning die het teweeg brengt, verwondert,
uitdaagt of gebruikswaarde heeft. werk met de gevoelszintuigen. Zoals gevoel voor textuur, vorm,
temperatuur, gewicht, buigzaamheid of nattigheid. Dit kun je combineren met andere activiteiten tot
opdrachten in en met de natuur. Tijdens een aardewandeling laat je de natuur aan het woord, samen
met de natuur schep je een sfeer waarin kinderen ervaren. Waarnemingen komen tot hun recht, en
daarmee de wereld onder hun voeten of dingen boven hun hoofd. Schooltuinwerk maakt het
mogelijk het hele seizoen verbonden te blijven met natuur, onvervangbare belevenissen. Binnen het
klaslokaal zijn observatiekringen, kimspelen, tinkeren en de ontdekhoek geschikte werkvormen om
beleving te bieden. In een observatiekring kun je waarnemingsvragen stelen en de aandacht expliciet
richten op hun beleving en die dan laten verwoorden. Zo’n uitwisseling stimuleert betrokkenheid.
6.6 Natuur&Techniek en expressie
Er is een verband tussen waarnemen, beleven en handelen. Handelen kan gestalte krijgen in
expressieactiviteiten. Je kan materialen uit natuur en techniek toepassen/gebruiken. Waarnemen
kan leiden tot een heel verschillende vorm van expressie, niet alleen door gebruikte techniek, maar
nog meer door de intentie van de waarnemer. Je kan objectief of subjectief waarnemen.
Nauwkeurigheid en intensiteit kunnen bij beide optimaal zijn, maar de aard van betrokkenheid is
anders.
Objectief waarnemen Subjectief waarnemen
Vanuit nieuwsgierigheid Vanuit verwondering
Zakelijk, nauwkeurig, gericht op Toegespitst op het eigene van dit object
overeenkomsten en verschillen
Gericht op feiten Gericht op waarden
Resultaat: verklaring Resultaat: interpretatie
Bij wetenschap en techniek Bij kunst
In onze volwassenen no-nonsensmaatschappij zijn de genoemde uiterste vaak gescheiden. Ze
worden verschillend gewaardeerd, zakelijk heeft status en voor verwondering is er minder plaats.
Deze strikte scheiding is geen vanzelfsprekendheid. Alles beïnvloed elkaar. Zoals bij modeontwerpers
en designers of architecten. Kinderen zijn vaak op beide manier tegelijk bezig, met kunst verleid je ze
om anders te kijken naar de werkelijkheid.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller theduke2804. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.20. You're not tied to anything after your purchase.