Sociale Psychologie Hoorcollege 1 Hoofdstuk 3 en 4
Sociale cognitie; hoe mensen denken over zichzelf en over de sociale wereld; hoe mensen
sociale informatie selecteren, interpreteren, herinneren en gebruiken om oordelen te vormen
en beslissingen te nemen.
Twee typen sociale cognitie;
Automatische sociale cognitie; een manier van denken die snel en automatisch is.
Gecontroleerde sociale cognitie; een manier van goed en lang denken over iets.
In veel gevallen werken de automatische en de gecontroleerde modus van sociale cognitie
uitstekend samen.
Mensen hebben een ‘automatische piloot’ die hun omgeving in de gaten houdt, conclusies
trekt en hun gedrag stuurt. Maar we kunnen deze automatische manier van denken ook opzij
zetten en de situatie rustig en weloverwogen analyseren.
Op de automatische piloot; denken zonder inspanning
Automatisch denken is een onbewust, onopzettelijk, onwillekeurig proces dat geen
inspanning kost.
Beleving wat bij ieder persoon anders is, omdat iedereen een eigen werkelijkheid heeft.
Automatisch denken Schema’s;
- Mentale structuur om kennis en informatie te verzamelen op basis van thema’s
- Woorden en beelden activeren schema’s
- Ze sturen zo onze interpretatie van hier en nu en sturen ons gevoel en gedrag
- Schema is ontstaan door eigen kennis en ervaringen
We weten dat als we in een nieuwe fastfoodketen, we niet aan een tafeltje moeten gaan
zitten en wachten tot de ober komt.
Script; een schema over een gebeurtenis. (de beschrijving van hoe zo’n gebeurtenis
verloopt)
Bijv. wat er gewoonlijk gebeurt als mensen uit eten gaan.
Stoornis Korsakov; mensen verliezen het vermogen om nieuwe herinneringen te vormen,
waardoor ze elke nieuwe situatie moeten benaderen alsof ze die voor het eerst meemaken.
Schema wordt in volledigheid geactiveerd het stuurt je gedrag
Dus, als je het schema activeert van biologisch eten ‘zoals in het filmpje over
mcdonanlds’ dan zorgt het activeren ván dat schema ervoor dat het ook zo ervaren zal
worden. Dat is de kracht van schema’s activeren. Het gaat automatisch en is daarmee heel
moeilijk te overrulen
We gebruiken bestaande schema’s wanneer we nieuwe situaties moeten begrijpen.
Gevolgen schema’s:
- Gebaseerd op persoonlijke ervaringen, indrukken en kennis van een onderwerp
- Dus schema’s kunnen hetzelfde onderwerp hebben bij mensen, maar een andere
inhoud
- De inhoud van de schema’s die actief worden bepalen dus de beleving van een
persoon
Dus wat is beleving?
1
,Beleving wordt bepaald door de inhoud van de schema’s die worden geactiveerd bij een
persoon door cues uit de omgeving.
Beleving zit in de gedachtes wat een centrale situatie oproept.
Toegankelijkheid; mate waarin schema’s en concepten zich op de voorgrond van ons
bewustzijn bevinden waardoor het waarschijnlijker is dat we ze gebruiken bij onze oordelen
over de wereld.
Twee soorten toegankelijkheid;
- Sommige schema’s kunnen blijvend toegankelijk zijn door eerdere ervaringen.
Bijv. als in jouw omgeving veel alcoholisme voorkomt, kunnen bepaalde kenmerken
die op alcoholisme wijzen constant toegankelijk voor je zijn, waardoor de kans groter
is dat deze kenmerken je te binnen schieten als de man in de bus. (voorbeeld blz. 60)
- Een schema kan tijdelijk toegankelijk zijn, omdat het bijvoorbeeld is gerelateerd aan
een doel dat we op dat moment hebben.
Bijv. leren voor een toets over alcoholisme.
Een schema kan ook tijdelijk toegankelijk worden door recente ervaringen. Dit
betekent dat een specifiek schema of kenmerk op een bepaald moment op de
voorgrond staat door iets waarover je hebt nagedacht of wat je vlak voor de
gebeurtenis hebt gedaan. Priming
Priming; tijdelijk toegankelijk maken van een specifiek schema, de interpretatie sturen.
(wat van te voren wordt aangegeven) activeren van een schema.
Andere kenmerken gebruiken om een nieuwe gebeurtenis te interpreteren.
Een gedachte kan pas als primer fungeren (invloed uitoefenen op onze indruk van de sociale
wereld), als die zowel toepasselijk als toegankelijk is.
Maar ook het gevoel van ontvankelijkheid (gevoelig voor, vatbaar). Uit ander onderzoek
bleek dat priming niet alleen het oordeel kan beïnvloeden, maar ook het gedrag van mensen
die worden beoordeeld. (voorbeeld sollicitanten blz. 63)
Perseveratie- effect; de bevinding dat de opvattingen die mensen hebben over zichzelf en
de sociale wereld aanhouden, ondanks bewijzen van het tegendeel.
Bestraffingseffect; bevinding dat positieve opvattingen over de sociale wereld waarvan
bewezen wordt dat ze onjuist zijn, kunnen omslaan naar zeer negatieve opvattingen.
Cultuur en schema’s
Cultuur is bepalend voor het internaliseren van bepaalde schema’s
Wij vormen kinderen volgens onze culturele standaarden door ze onze ‘culturele schema’s
te laten internaliseren.
Schema’s zorgen voor interpretatie. Inhoud is cultuur en maatschappelijk afhankelijk.
Schema’s scheppen een verwachting hoe een persoon of situatie kan zijn. Maar de
verwachting die het schept daar gaan wij WEL van uit, tot het tegendeel bewezen is. Dit
betekent dat wij veelvuldig ons laten leiden in ons gedrag door wat wij verwachten hoe iets
gaat lopen. Voordeel is dat wij ons kunnen beschermen tegen bedreigingen, nadeel is dat
wij zo resultaten in gang zetten die onze verwachting uit laat komen. Dus onze
verwachtingen die ontstaan door onze schema’s kunnen zo sterk zijn dat ons gedrag er
enorm door wordt beïnvloed en onze verwachting ook uitkomt.
2
, Selffulfilling prophecy; negatief zichzelf waarmakende voorspelling (werkingsmechanisme
achter vicieuze cirkel).
Dus SFP wordt altijd in een negatieve context en met negatieve voorbeelden uitgelegd!
Werkt als volgt; mensen (1) hebben een verwachting over hoe iemand anders is, die (2)
verwachting beïnvloedt de manier waarop ze zich tegenover diegene gedragen, waardoor (3)
diegene zich consistent met de verwachting gaat gedragen, zodat de verwachting uitkomt
(4). (figuur 3.4 blz. 66)
Bijvoorbeeld
1. Stel je denkt dat je toets agogiek2 sociologie1- psychologie2 niet gaat halen WANT
de eerste kennistoets haalde je ook niet EN theorie is nooit je sterke kant geweest
2. Deze verwachting KAN ertoe leiden dat je kiest om MEER energie te steken in de rlc
en dus MINDER in de theorie-toets.
3. Door de keus die je bij 2 maakt verklein je ZELF de kansen dat je een hoog cijfer gaat
halen voor de theorietoets.
4. De kans is dus nu groot dat je, minder goed voorbereid voor de theorie toets, een
onvoldoende haalt
5. De onvoldoende bevestigt je initiële beeld en je verwachting terwijl je dit ZELF
gestuurd hebt door je gedrag.
Positieve selfulfilling prophecy Pygmalion effect
Als je positieve verwachtingen ervaart/ krijgt van anderen over JOUW gedrag zal dit je
harder laten werken aan iets. Hierdoor vergroot de kans dat je een goed resultaat haalt en
dus dat die verwachting klopt. Als er positieve verwachtingen zijn van mensen, gaan zij beter
presteren.
Dus als verwachtingen ons gedrag sturen is de kans groter dat de resultaten overeenkomen
met onze verwachtingen SFP
3
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller melissalutgens. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.35. You're not tied to anything after your purchase.