Dit zijn de uitgewerkte leerdoelen over filosofie die horen bij het vak Mens Zijn. Dit vak wordt in de 2e periode van het eerste jaar Social Work op Viaa gegeven.
9.1 Je kunt de centrale vraag van het boek ten aanzien van de relatie van de ‘ik’ tot ‘de ander’
formuleren.
Hoe en hoe diep is een mens innerlijk met de ander verbonden? Wat is het ‘ik’ en hoe verhoud ‘ik’
mij tot de ander?
9.2 Je kunt globaal aangeven wat de betekenis is van een mensvisie en de implicaties daarvan voor
het denken over de mens.
Een mensbeeld is een doordachte en samenhangende voorstelling van wat het betekent mens te
zijn. Mensbeelden zijn verbonden met (historische bepaalde) filosofische, levensbeschouwelijke of
religieuze overtuigingen. Mensbeelden worden ook gebruikt om historische perioden te typeren. Zo
kan er generaliserend gesproken worden over het mensbeeld van de Middeleeuwen (religieus), de
Renaissance (individualistisch) of de Verlichting (rationalistisch).
9.3 Je kunt aangeven wat de betekenis is van het woordpaar van Blaise Pascal: grandeur en misère
t.a.v. de mens.
Onze identiteit hangt direct samen met onze eigenheid en beperktheid. Een samenstel van
eigenschappen maakt ons tot wie we zijn. Wat is het ‘ik’ van de mens in diens grandeur et
misère(grootheid en ellende)? De vraag naar de kern van de mens is een vraag van alle eeuwen,
wereldwijd.
9.4 Je kunt aangeven wat de implicaties van het mensbeeld voor b.v. solidariteit en zorg zijn.
9.5 Je kent de betekenis van de begrenzing van het menselijk bestaan door tijd en ruimte.
De dood zet de klem erop; het voortschrijden van de tijd en de zekerheid van de dood maken dat
onze beslissingen ertoe doen. Veel vergissingen kunnen niet worden hersteld. Wij zijn niet alleen
ruimtelijk beperkt en eindig, maar ook tijdelijk eindig en sterfelijk.
9.6 Je kunt invulling geven aan de begrippen van Heidegger ‘Sein zum Tode’ en ‘Geworfenheit’.
- Volgens Martin Heidegger kan de confrontatie met de dood de mens tot de kern van het
eigen bestaan brengen omdat ze ons met de uniekheid van ons leven confronteert en tot
evaluatie dwingt.
Zonder de dood zal het leven geen echte zin hebben, want het zekere einde maakt het
noodzakelijk om het eigen leven serieus te nemen; als ik nu niet handel ben ik te laat. We zijn
sterfelijk. Neem verantwoordelijkheid voor wat je doet. Wees authentiek. (Sein zum Tode).
- Een andere kant van onze eindigheid is onze lichamelijkheid. Ze is niet alleen de oorzaak van
de dood, ze bepaald ons bestaan lokaal; we leven ergens (en dat bepaald wie we zijn). Deze
lichamelijke bepaaldheid is geestelijk. Dit wordt door Heidegger ‘Geworfenheit’ genoemd. De
mens is in deze tijd geworpen. Je wordt in alles beïnvloed door de geschiedenis. Je bent
hierin geworpen, en niet in de middeleeuwen, als uniek mens. Ook hier moet je authentiek
zijn.
9.7 Je kunt de zeven aspecten van het menselijke bestaan, zoals Vroom die onderscheidt, noemen
en er ook invulling aan geven: tijd –lichaam –context –biologisch –psychische –relationele –
feilbaarheid.
- Het eerste aspect is dat we leven in een eigenwettelijke (auto-nome) wereld die we voor een
deel wel en voor een deel niet kunnen beïnvloeden. (de natuur heeft een schoonheid en een
hardheid)
, - Het tweede aspect is we zijn niet alleen ruimtelijk beperkt en eindig, maar ook tijdelijk eindig
en sterfelijk.
- Het derde aspect van de eindigheid is dat we lokaal en contextueel leven. We kunnen ons
alleen ontwikkelen vanuit de cultuur waarin we beginnen. Als een breuk zich voordoet, blijft
het voorafgaande ons verleden.
- Een vierde aspect is dat ons lichaam onderworpen is aan biologische wetmatigheden. De
wetmatigheden van de natuur doortrekken ook ons eigen lichaam. We nemen ruimte in. In
die ruimte is geen plaats voor andere lichamen; andere lichamen laten geen ruimte voor het
onze. Dat is de oorzaak van botsingen die verwondingen veroorzaken en eventueel de dood.
Het is een biologische noodzaak om te eten, te drinken te rusten en te slapen. Hiervoor heb
je ook een biologisch ritme gekregen. Dit komt voort uit onze verwevenheid met de natuur.
We kunnen maar op 1 plek tegelijk zijn, naar 1 plek tegelijk kijken etc.
- Een vijfde aspect is de ‘geestelijke’ helft van het vorige; de onderworpenheid aan psychische
wetmatigheden en oorzaken. Hier spelen nature en nurture een rol en vrijheid en
verantwoordelijkheid. In elke cultuur wordt er verschillend gereageerd op een gelijksoortige
situatie.
- Het zesde aspect is onze afhankelijkheid van andere mensen. Een mens alleen kan niet veel.
Cultuur is opgebouwd in samenwerking. Een gemeenschappelijke taal. De onderlinge
afhankelijkheid van mensen krijgt een vorm in uiteenlopende sociaal-culturele patronen. De
beperktheid van de mens en diens afhankelijkheid van de ander leiden steeds weer tot
conflicten. Mensen bouwen samen op en breken samen af.
- Het zevende aspect van de eindigheid en beperktheid van de mens is dat mensen fouten
maken en elkaar schade kunnen berokkenen.
9.8 Je kunt aangeven wat eindigheid betekent voor een humane samenleving.
- Mens maakt deel uit van de natuur met zijn natuurwetten
- Men leeft in de tijd en is sterfelijk: Heidegger – Sein zun Tode: zijn tot je dood (letterlijk) we
zijn sterfelijk. De dood is dichtbij, een dunne grens. Wees authentiek
- Mens is lichamelijk en leeft ‘ergens’: Heidegger – geworfenheit. Je leeft nu en hier.
- Mens is een levend wezen dat wordt bepaald door biologische principes
- Mens is ‘geestelijk’ en gebonden aan psychische wetmatigheden
- Mens leeft met andere mensen en is afhankelijk van sociaal-culturele patronen
- Mens heeft een moreel besef, geweten
9.9 Je kunt aangeven wat de term ambiguïteit betekent voor het mens-zijn gedurende de
geschiedenis en de mens als persoon.
Ambigu betekent ‘dubbelzinnig’. Een voorbeeld van ambiguïteit in het leven is de regen. Het zorgt
ervoor dat het land vruchtbaar wordt maar kan er ook voor zorgen dat de oogsten en huizen
meegesleurd worden.
Ontwikkeling is vaak alleen dat iets anders wordt, maar niet persé beter. Ontwikkelingen kunnen ook
fout aflopen, denk hierbij aan de tweede wereldoorlog. Enkele jaren van armoede kunnen
‘beschaafde’ mensen veranderen, niet alleen individueel maar ook collectief. Solidariteit kan
ontaarden in ‘eigen volk eerst’ of uitlopen op ‘ieder voor zich’. In het verleden behaalde goede
resultaten zijn geen garantie voor de toekomst. In de dynamiek van de moderne wereld gaan
ontwikkelingen snel en zijn ze ongewis. De ontwikkelingen kunnen ook makkelijk weer verdwenen
zijn na een paar jaar.
De grootste problemen van ontwikkelingslanden liggen niet in tekort aan financiele hulp, maar in een
gebrek aan sociaal-culturele ontwikkeling en corruptie. Ook de ontwikkelingen in samenleving en
cultuur zijn ambigu. We worden bepaald door de materiële werkelijkheid. Verbeteringen vereisen
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller tessaborgonjen. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.96. You're not tied to anything after your purchase.
