Scheikunde NOVA
VWO 5 Hoofdstuk 10 Organische verbindingen
Paragraaf 10.1 Klassen van organische verbindingen
Organische verbindingen = moleculaire stoffen waarvan moleculen zijn opgebouwd uit C-
en H-atomen
- tegenovergestelde: anorganische verbindingen (bijv. zouten, water en zwaveldioxide)
Koolwaterstoffen (C/H): alkanen, alkenen, cycloalkanen
hydrofoob + niet zo reactief
meestal 1 H-atoom vervangen door een atoom(groep) ontstaat karakteristieke groep
Carbonzuur = koolwaterstof + carboxygroep
- waterstofbruggen die door -COOH groep wordt gevormd
- H-atoom van carboxygroep kan worden afgestaan in een
zuur-basereactie (zuurrest: COO-)
- achtervoegsel: -zuur
- bij cyclische verbinding, kan C-atoom niet in hoofdketen,
achtervoegsel: -carbonzuur
Alkaan = enkele bindingen
- CnH2n+2
- achtervoegsel: -aan
Alkeen = dubbelen binding(en)
- CnH2n
- achtervoegsel: -een
Alkyn = drievoudige binding(en)
- achtervoegsel: -yn
Cycloalkaan = C-atoom in een ring
- tussenvoegsel: -cyclo-
Benzeen = om de beurt een dubbele/enkele binding
- dubbele binding kan verschuiven stabiel
- tussenvoegsel: -benzeen-
Halogeenalkaan = met F, Cl, Br, I als functionele groep
- tussenvoegsel: -fluor-, -chloor-, -broom-, -jood-
Alkanol / alcohol = –OH-groep
- achtervoegsel: -ol
- soms tussenvoegsel: -hydroxy-
(alkaan) amine = -NH2-groep
- achtervoegsel: -amine
- soms tussenvoegsel: -amino-
Aldehyde= koolstofverbinding met dubbelgebonden O-atoom, dat in
tegenstelling tot carbonzuren, niet vergezeld gaat van een
hydroxygroep
- minder reactief dan het zuur en zit aan het uiteinde van een
molecuul
- achtervoegsel: -al
Keton = dubbelgebonden O-atoom zit in het midden van de
koolstofketen
, - achtervoegsel: -on (hierbij wel de plaatsnaam ervoor aangeven)
Ether = klasse van koolstofverbindingen met een O-atoom dat
zich tussen twee koolstofatomen in bevindt
- kortste deel van de koolstofketen, samen met het O-
atoom, als een karakteristieke groep beschouwd
Ester = zuurrest ion van carbonzuur
- heeft vaak fruit/bloem geuren, slecht oplosbaar in water
- -COO-
Binas 66C: karakteristieke groepen
Stappenplan systematische naamgeving
1. Stamnaam
langste onvertakte koolstofketen met alle functionele groepen eraan
- bij cyclische binding ring is hoofdketen ( cyclo-)
- ester: stam begint bij C-atoom waar dubbelgebonden O-atoom aan vastzit
2. Achtervoegsel, voorvoegsel, numerieke voorvoegsels
belangrijkste karakteristieke groep komt achteraan. Voorvoegsel zijn de overige
functionele groepen
- als een groep meerdere keren voorkomt of er is een dubbele binding: nummer erbij
3. Nummering
C-atomen nummeren zodanig dat de functionele groep met hoogste prioriteit het
laagste plaatsnummer krijgt
- afnemende belangrijkheid = achtervoegsel – dubbele binding – drievoudige binding
– tak/halogeen
- cyclische verbindingen : nummering verloopt via kortste weg naar de volgende
functionele groep
5. Systematische naam
onderdelen in juiste volgorde: voorvoegsel (alfabetisch) – stamnaam – achtervoegsel
Paragraaf 10.2 Reacties van alkanen, alkenen en alkynen
Alkanen = hoe langer de alkaanketenlengte (en dus sterkere vanderwaalsbindingen), hoe
hoger kookpunt en smeltpunt
Substitutiereactie = reactie waarbij in een koolwaterstofmolecuul een atoom of atoomgroep
wordt vervangen door een ander atoom of een andere atoomgroep
- verloopt als er energie wordt toegevoegd
- 2 beginstoffen worden 2 producten
- alkanen
- Bij halogeenalkanen kan snel een substitutie ontstaan
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller jasmijnvdwielen. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.24. You're not tied to anything after your purchase.