Volledige samenvatting van de module Arts & Maatschappij I, gebaseerd op college slides en eigen lesnotities.
Bevat alle 4 de onderdelen: ethiek, diversiteit, medische psychologie en medische sociologie.
Wat is bio-ethiek
= ethiek van het leven (medische vragen, gezondheid, verhouding tegenover milieu en omgeving)
= discipline binnen toegepaste ethiek, die zelf een discipline is binnen ethiek (vakgebied binnen filosofie)
Onora O’Neill
“Bio-ethiek is geen discipline, het is een ontmoetingsruimte geworden voor een aantal disciplines, dialogen en
organisaties die zich bezighouden met ethische, juridische en sociale vragen die worden opgeroepen door
vooruitgang in geneeskunde, wetenschap en biotechnologie”
Wat is filosofie
theoretische filosofie: vraag naar theoretische kennis van de mens/wereld
● wijsgerige antropologie
● wetenschapsfilosofie
● metafysica
→ bv. snaartheorie (kosmologie) zijn niet empirisch bewijsbaar
praktische filosofie → centrale vraag: hoe moet de mens leven
● ethiek
● politieke filosofie
● sociale filosofie
doordenken op heldere en consistente manier, niets als vanzelfsprekend beschouwen
● filosofie reflecteert over de betekenis van concepten
○ wat is ziekte, wat betekent het om een identiteit te hebben?
● filosofie stelt algemeen aanvaarde veronderstellingen in vraag
○ wat uiteindelijk aanvaard wordt als wetenschap hangt niet louter af van wat wetenschappers
vinden, maar ook van wat de maatschappij er over te zeggen heeft
● filosofen ontwikkelen theorieën in plaats van experimenten uit te voeren
○ wel: gedachtenexperimenten
○ vernieuwing: experimentele filosofie
, Wat is ethiek
niet-normatieve takken
● moraalwetenschap of descriptieve ethiek
○ moraal beschreven vanuit menswetenschappen (sociologie, psychologie …)
● meta-ethiek
○ waarom en hoe zijn mensen moreel? is de mens moreel van nature of wordt het opgelegd?
○ bv. wat is informed consent? wat zijn patiëntenrechten?
normatieve takken
● algemene normatieve ethiek
○ basisprincipes van moraal op rationele gronden formuleren
○ samenhang tussen de idee van goed & kwaad en specifieke morele waarden & normen
verantwoorden
● toegepaste ethiek
○ medische ethiek, bio-ethiek, zakelijke ethiek
○ analyse en opheldering van concrete morele dilemma’s en kwesties
Waarom zijn we ontvankelijk voor moraliteit (meta-ethiek)
Thomas Hobbes (1588-1679)
● notie van egoistic prudence (egoïstische voorzichtigheid)
○ ethiek enkel van toepassing op menselijke wezens die in een samenleving leven
● verhaal van Hobbes: invloed van concurrentie op moraliteit
○ vroeger: weinig mensen, veel bestaansmiddelen
○ later: toename van bevolking, strijd over middelen
○ sociale contract: het is in het voordeel van elk individu om zich te schikken naar ethische regels
en normen
Frans De Waal (1948)
● fairness (eerlijkheid) en altruïsme
○ biologische basis
○ voorwaarden voor moraliteit
● menselijke moraliteit ≠ niet-menselijke moraliteit
○ rol van religie en het concept ‘taboe’
● onderzoek met aapjes
Morele theorieën
Dilemma van het treinspoor
keuze afhankelijk van
● het relationele (zorgethiek)
○ ken je de mensen, zijn het criminelen, de leeftijd
● rechtvaardigheid
○ wie verdient het om te sterven
● deontologie
○ niets doen stelt je ook verantwoordelijk
● gevolgen (consequentialisme)
● utilitarisme
○ de hendel omdraaien, zodat minder mensen nadelige gevolgen ondervinden
● deugdethiek
, Utilitarisme
“Het grootste goed voor het grootst aantal mensen”
● vorm van consequentialisme = morele theorie die acties evalueert op basis van de gevolgen die er
waarschijnlijk uit voortvloeien
● hedonisme = het idee dat goed in verband staat met plezier
○ Jeremy Bentham (1748-1832)
■ plezier/pijn kan worden beoordeeld in termen van factoren zoals intensiteit, duur, mate
van zekerheid en of het wordt gevolgd door sensaties van de tegenovergestelde soort
● John Stuart Mill (1806-1873)
○ kwalitatieve verschillen
■ plezier van geest > plezier van het lichaam
○ "Handelingen zijn goed in verhouding tot het bevorderen van geluk, verkeerd omdat ze het
omgekeerde van geluk veroorzaken”
● Robert Nozick (1974)
○ The experience machine: illusie van ervaring die genot schaft is evenwaardig aan het stellen
van handelingen die genot verschaffen
20ste eeuw
● prefentieutilitarisme
○ goed = voorkeuren van zoveel mogelijk mensen respecteren
● handelingsutilitarmise vs. regelutilitarisme
● handelingsutilitarisme: nadenken over individuele handelingen om geluksmaximalisatie te
bereiken
● regelutiliatarisme: algemene maatschappij gelukkig stellen door regels te volgen
Voordelen en nadelen
voordelen
● ethisch progressief (dieren, vrouwen)
○ Jeremy Bentham/Peter Singer
■ speciësisme = moreel onderscheid maken tussen menselijke en niet-menselijk dieren
○ iedereen die geluk kan ervaren wordt beschouwd als relevant voor morele afwegingen
● gebaseerd op gezond verstand
● interessant voor beleid
nadelen
● opofferen van minderheden
● speculatief
○ hoe kunnen we lijden meten? wie zou het meest lijden?
○ afhankelijk van gevolgen die in de toekomst liggen
● gedane beloftes
● belang van persoonlijke relaties
● supererogatorische conclusies
○ heilige conclusies, meer dan de standaard moraliteit verlangt van de mens
Deontologie
deon = plicht; logos = studie → plichtenleer en rechtsleer
● sommige daden zijn slecht, ongeacht de goede gevolgen
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller katovandenbroucke. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $16.59. You're not tied to anything after your purchase.
