Leerdoelen week 1 Verbintenissenrecht (H. 1 (t/m 1.10), H.2 (m.u.v.
2.3, 2.4 en 2.6) en H.3, alleen paragraaf 3.12)
De student kan:
aangeven wat de begrippen: rechtshandeling, feitelijke handeling, bloot
rechtsfeit en verbintenis inhouden;
aangeven wat een eenzijdige of meerzijdige rechtshandeling is;
de bronnen van verbintenissen uit het Burgerlijk Wetboek noemen;
de verschillende rechtssubjecten in het Nederlandse recht herkennen;
uitleggen of een rechtshandeling nietig, vernietigbaar of geldig is.
,Hoofstuk 1 Verbintenissenrecht: plaatsbepaling
1.1 Inleiding
Een verbintenis kun je omschrijven als: iets wat je volgens het recht verplicht
bent om te doen of te laten. Deze verplichting tot een doen of laten noemen we
een prestatie. We spreken alleen van verbintenissen als het gaat om een
verplichting tot prestaties die ‘geld waard zijn’. De vaste uitdrukking hiervoor is
dat de prestatie op geld waardeerbaar moet zijn.
Bij een verbintenis zijn altijd minimaal twee partijen betrokken. De ene partij
heeft recht op iets, waartoe de andere partij verplicht is. Verbintenissen moeten
worden nagekomen. Kom je de verbintenis niet na, dan ben je aansprakelijk voor
de gevolgen.
Verbintenissen kunnen op twee manieren ontstaan: uit de wet of uit
overeenkomst.
1.2 Verbintenissen uit overeenkomst
Een overeenkomst is eigenlijk niets anders dan een afspraak tussen twee
partijen. Een overeenkomst komt tot stand door een aanbod en een
aanvaarding. Uit het aanbod en de aanvaarding moet blijken dat de wil van de
twee partijen overeenstemt. Er moet sprake zijn van wilsovereenstemming. Bij
verbintenissen die uit de wet ontstaan is de wil van partijen niet van belang.
Bij de meeste overeenkomsten ontstaan twee verbintenissen. Als een verbintenis
wordt nagekomen, houdt zij op te bestaan. We noemen dit tenietgaan van een
verbintenis.
Schuldeiser en schuldenaar
De prestatie is het object van de verbintenis. Rechtssubjecten zijn dragers van
rechten en plichten. De partij die recht heeft op een prestatie wordt de
schuldeiser (crediteur) genoemd. De partij die de prestatie moet verrichten is de
schuldenaar (debiteur). Door het sluiten van één overeenkomst kun je zowel
schuldeiser als schuldenaar worden, voor verschillende verbintenissen.
Tekortkoming in de nakoming
Verbintenissen worden meestal zonder problemen door partijen nagekomen,
maar niet altijd. Als de verbintenis niet goed zou worden nagekomen, noemen
we dit wanprestatie. Wanprestatie is een tekortkoming in de nakoming van een
verbintenis. Een belangrijk onderdeel van het verbintenissenrecht is wat er kan
gebeuren bij een tekortkoming in de nakoming. Het verbintenissenrecht regelt
wie er aansprakelijk is voor de schade die geleden wordt door een tekortkoming
in de nakoming.
Nalaten
Een verbintenis kan ook een verplichting inhouden om iets te laten. De prestatie
bestaat dan niet uit een doen, maar uit een nalaten. Bij arbeidsovereenkomsten
wordt regelmatig een zogeheten concurrentiebeding gesloten. Dit houdt in dat je
na je dienstverband niet, gedurende een bepaalde periode, bij een concurrerend
bedrijf mag gaan werken.
,1.3 Verbintenissen uit de wet: onrechtmatige daad
Verbintenissen kunnen ontstaan uit overeenkomst. Voor de totstandkoming van
een overeenkomst is wilsovereenstemming vereist. Beide partijen willen dat ze
een plicht op zich nemen waar, in de meeste gevallen, tegelijkertijd een recht
tegenover staat. Hun wil moet overeenstemmen. Verbintenissen ontstaan echter
niet alleen in gevallen waarin er sprake is van een afspraak. De belangrijkste
bron van verbintenissen – na overeenkomsten – is de onrechtmatige daad.
Anders dan bij een overeenkomst ontstaat er bij een onrechtmatige daad,
normaal gesproken, slechts één verbintenis.
Het belangrijkste verschil tussen de onrechtmatige daad en een overeenkomst is
dat bij een onrechtmatige daad een verbintenis ontstaat door een gebeurtenis,
terwijl er bij een overeenkomst wilsovereenstemming moet bestaan. Bij een
onrechtmatige daad ontstaat de aansprakelijkheid onafhankelijk van de wil. De
wil van de pleger van de daad speelt geen rol. De verbintenis ontstaat
rechtstreeks uit de wet. Het is de feitelijke handeling die, in combinatie met de
wettelijke bepaling, de verbintenis doet ontstaan.
WA-verzekering
Voor aansprakelijkheid uit onrechtmatige daad kun je een WA-verzekering
sluiten; een verzekering tegen wettelijke aansprakelijkheid. In bepaalde gevallen
ben je hiertoe zelfs wettelijk verplicht, bijvoorbeeld iedereen met een
gemotoriseerd voertuig dat aan het verkeer deelneemt.
Opzettelijk of onopzettelijk
Een WA-verzekering biedt geen dekking wanneer je expres of opzettelijk een
onrechtmatige daad pleegt. De verzekeraar bepaalt in de algemene voorwaarden
van de verzekeringsovereenkomst ie hij met klanten sluit dat hij alleen uitbetaalt
als de schade onopzettelijk wordt veroorzaakt.
1.4 Andere verbintenissen uit de wet: rechtmatige daad
Onverschuldigde betaling
Er zijn nog meer situaties waarin een verbintenis ontstaat zonder dat er een
overeenkomst voor nodig is. Een voorbeeld is onverschuldigde betaling. Als
iemand per ongeluk een bedrag van 2 miljard euro op je rekening stort, ben je
verplicht dit terug te storten, of je dit nu wilt of niet. Deze persoon heeft jou dit
onverschuldigd betaald (hij had immers geen verbintenis om jou dit bedrag te
betalen) en de wet bepaalt dat er voor jou een verbintenis ontstaat om dit
bedrag terug te geven, ook al wil je dit – waarschijnlijk – niet.
Ongerechtvaardigde verrijking
In de periode dat de twee miljard euro op je bankrekening heeft gestaan heb je
hierover rente ontvangen. Deze rente is, door de persoon die het bedrag per
ongeluk op je bankrekening stortte, niet onverschuldigd betaald. Alleen de twee
miljard euro werd betaald. Als het geld, zoals de bedoeling was, op de juiste
bankrekening had gestaan, had je de rente nooit gehad. Jij bent door het
ontvangen van de rente over het onverschuldigd betaalde bedrag verrijkt. De
verrijking was ongerechtvaardigd. De wet bepaalt nu dat je niet alleen het
onverschuldigd betaalde bedrag moet terugbetalen, maar ook de rente. Er
ontstaat een verbintenis tot terugbetaling op grond van ongerechtvaardigde
verrijking.
, Zaakwaarneming
Stel dat je op vakantie bent en het stormt waardoor er een tak tegen het raam
van je huis waait, waardoor het raam in stukken uiteenvalt. De buurman is
glaszetter en merkt het gebroken raam op en repareert het vakkundig. Bij
terugkeer van je vakantie ben je nu verplicht je buurman de kosten te vergoeden
die hij heeft gemaakt voor het zetten van het raam. De verbintenis ontstond uit
de wet, nadat je buurman de kosten maakte, toen jij er niet van op de hoogte
was en dit dus al helemaal niet kon willen.
1.5 Verbintenissenrecht: onderdeel van het privaatrecht
Privaatrecht
Het verbintenissenrecht is onderdeel van het privaatrecht. Het privaatrecht, ook
burgerlijk recht of civiel recht genaamd, is het recht dat de betrekkingen tussen
burgers onderling regelt, alsmede de verhouding van burgers tot hun vermogen.
Onder burgers wordt in deze definitie ook bedrijven verstaan.
Publiek- en privaatrecht
Het publiekrecht regelt de betrekkingen tussen de overheid en burgers. Onder
het publiekrecht vallen onder meer het strafrecht en het bestuursrecht. Het
bestuursrecht omvat onder andere het socialezekerheidsrecht (de verstrekking
van uitkeringen), het belastingrecht, het onderwijsrecht en het milieurecht.
Bestuursrecht is dus een verzamelnaam voor alle terreinen waarin de overheid,
door middel van het recht, regelend optreedt in het maatschappelijk verkeer.
Ook de regels rond de organisatie en inrichting van de overheid zelf en de wijze
waarop de overheid wet- en regelgeving tot stand brengt, behoren tot het
publiekrecht. Dit is het staatsrecht. Het internationaal recht, dat o.a. de
verhoudingen tussen Nederland en andere staten regelt, en het Europees recht,
de regelgeving van de Europese Unie, zijn ook rechtsgebieden waarin de
overheid centraal staat.
1.6 Privaatrecht: vermogensrecht en personenrecht
Personenrecht
Het privaatrecht kan worden onderverdeeld in het vermogensrecht en het
personenrecht. Het personenrecht regelt in de eerste plaats wie er in het
privaatrecht dragen kunnen zijn van rechten en plichten. Het kan worden
onderverdeeld in het personen- en familierecht en het rechtspersonenrecht. Het
personen- en familierecht bevat de regels die gelden voor natuurlijke personen.
Het rechtspersonenrecht bevat de regels die gelden voor rechtspersonen.
Rechtspersonen
Nv’s, bv’s, stichtingen en verenigingen zijn rechtspersonen. Er zijn nog
verschillende andere rechtspersonen. Rechtspersonen kunnen, net zoals
natuurlijke personen, eigenaar zijn van zaken, gebouwen kopen, mensen in
dienst nemen etc. Omdat een rechtspersoon niet, zoals een natuurlijk persoon,
kan overlijden, biedt deze in het handelsverkeer meer continuïteit en daarmee
meer zekerheid voor klanten die met dit bedrijf overeenkomsten willen sluiten.
Omdat rechtspersonen juridische constructies zijn, moeten er wel altijd
natuurlijke personen namens de rechtspersoon handelen. Zij vertegenwoordigen
in die situaties dan de rechtspersoon.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller rbjhs. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.28. You're not tied to anything after your purchase.