Volledige samenvatting rechtsgeschiedenis. Prof. Bram Van Hofstraeten. Geslaagd eerste zittijd -> top 10% van studenten.
Aangezien de prof zijn lessen als belangrijker acht en het boek enkel als aanvullen materiaal ziet is dit enkel een samenvatting van lesnotities.
Dit was voldoende om te sla...
HOOFDSTUK I: HET ROMEINSE RECHT IN DE OUDHEID
Verschil interne en externe rechtsgeschiedenis
- Intern: materiële rechtsregels, inhoud van het gerecht
- Extern: alles daarrond, wie? Hoe? Hoe afdwingen? Waarom? -> actoren rondom de inhoud
Romeinse periode opdelen in 3 periodes
- Koninkrijk: 8ste eeuw – 509 v.C.
- Republiek
o Vroege republiek: 509 v.C. – 264 v.C.
o Late republiek: 264 v.C. – 27 v.C.
- Keizerrijk
o Principaat: 27 v.C. – 284 n.C.
o Dominaat: 284n.C. – 565 n.C.
I.1. Ontstaan van Rome
Ontstaan volgens legende:
- Romulus en Remus
- Moord Remus
- Romulus eerste koning
Ontstaan volgens Etrusken:
- Rome gesticht door Etrusken die in Noord-Italië woonden
- Gevestigd om te handelen met Griekse vestigingen in zuiden
- Elke handelsstad van Etrusken had een Etruskische koning
- Probleem theorie:
o Chronologie: gebeurde in 7e eeuw -> dateert werkelijk terug tot 8 e eeuw
o Koningen: eerste koning was geen Etrusk -> 3e eerste Etruskische koning
Ontstaan volgens Archeologische vondsten:
- Ligging aan Tiber (strategisch)
- 7 heuvels met archaïsche gemeenschappen
- Samensmelting gemeenschappen -> overschot verhandelen -> actief binnen andere sectoren
- Stedelijke nederzetting
- 8ste eeuw v.C.
I.2. Het Romeinse rijk
I.2.1. HET KONINKRIJK
4 centrale thema’s
- Bestuur: hoe kunnen rechtsregels tot stand komen?
- Rechtspraak: hoe wordt dit georganiseerd? (rechtbanken en procedures)
- Rechtsbronnen: rechtbanken moeten oordelen op basis van rechtsbronnen
- Rechtsleer: wetenschapsbeoefening waarbij het recht bestudeert wordt
1
,Sociaal:
- Kleine bevolking (1000-5000)
- Latijnen en Sabijnen onderverdeelt in clans o.l.v. clanleider
- Gelijkheid: collectief eigendom
o Veranderd naar standenmaatschappij (9 e eeuw)
o Patriciërs en Plebejers
Bestuur:
Koning
- Verkozen door comitia curiata
- Koningschap vanaf Etrusken erfelijk
- Bezit alle macht
o Rechterlijk
o Bestuurlijk
o Militair
o Religieus
- Verantwoordelijk voor het goede verloop van rechtspraak
o Fas: regels met betrekking tot de verhouding tussen mensen en goden
o Ius: regels met betrekking tot de verhouding van mensen onderling
- Moet de orde van de samenleving bewaren die door de goden is ingesteld (geen
wetgever)
Senaat Comitia curiata Priesters
- Clanleiders - Volksvergadering - Religieuze rol
- Advies gevend orgaan - Alle vrij, - De kenners van het
bij bestuur geëmancipeerde recht
- Later uitgebreid tot mannen - Rol binnen de
meer families - Plebejers mogen enkel procedure
deelnamen aan debat Quaestores parricidii
- Patriciërs hebben - Ad hoc aangesteld
stemrecht voor het onderzoeken
een misdrijf waaraan
een doodsstraf is
gelinkt
Rechtsbronnen vs kenbronnen
- Rechtsbronnen = officiële rechtsbronnen die aangewend kunnen worden in de rechtbank
- Kenbronnen = historische bronnen waarvan we het recht kunnen kennen
Romeinse recht = ius civile
- Burgerlijk recht
- Personaliteitsbeginsel: geldt enkel voor de romeinse burger
- Rechtsbron = mos maiorum (gewoonte recht)
o Fas en ius
2
,I.2.2. DE VROEGE REPUBLIEK: BESTUUR
509 v.C. – 494 v.C.
2 consuls
-
Koning verdreven alle macht bij consuls
o Bestuurlijk
o Rechterlijk
o Militair
Senaat
- Moet wetten van volksvergaderingen goedkeuren
- Gedomineerd door Patriciërs
- Gaat overwicht nemen van het bestuur -> klein en efficiënt werkende senaat
- Gewezen magistraten na hun ambt
- Heeft de macht om in geval van nood een dictatuur in te stellen (bv Julius Caesar)
Comitia centuriata Priesters o.l.v. Pontifex Maximus
- Verkiest de 2 consuls - Neemt religieuze macht van consuls
- Verdeelt in 193 centuriën over
- 98 van 193 uit hoogste bezitsklasse
- Kunnen wetten produceren (leges)
Comitia tributa
- Verkiest lagere magistraten
- Gelijker ingedeeld
- Iedereen stemrecht
Problemen vroege republiek:
- Alle belangrijke bestuur instellingen gedomineerd door patriciërs
- Plebejers willen meer politieke rechten/emancipatie
494 v.C. – 471 v.C.
gevolgen conflict 1:
- Erkenning van volkstribunen
- Erkenning van volksvergadering voor Plebejers
2 consuls
Volkstribunen Senaat
- Steeds met 2
- Machtige personen omwille van
vetorecht
o Beiden overeenkomen voor een
veto
o Moeten steun van Plebejers
hebben behouden -> geen
willekeurige veto’s
Concilium plebis Comitia: leges Priesters
- Bestonden eerder,
maar niet erkent
- Recht om zelf wetten
te maken
- Plebiscieten gelden
enkel voor Plebejers
3
, 367 v.C.
gevolgen conflict 2:
- Goedkeuring leges liciniae sextiae
2 consuls Praetor
- Consulaat open voor Plebejers - Collega minor (rechterhand consul)
- 342v.C.: minstens 1 consul Plebejer - Werkdruk consuls te veel ->
verantwoordelijk voor rechtspraak
- Vanaf 337 v.C. ook Plebejers
Volkstribunen Senaat
Concilium plebis Comitia Priesters Censor Quaestores
aerarii
287 v.C.: Lex Hortensia: gelijkschakeling Patriciërs en Plebejers
264 v.C.: cursus honor = doorlopen van elke functie, ideale traject
- Quaestor
- Aediel
- Praetor
- Consul
- Censor
2 consuls Praetor
Volkstribunen Senaat
Concilium plebis Comitia Priester Censor Quaestores aerarii
- 449 v.C.: s - Ex-consuls - Belastingen
plebiscieten - Census: lijst - Schatkist
op wie tot welke verantwoordelijke
goedkeuring stand behoord
van de senaat - Naleven van
ook geldend een goede
voor moraal binnen
Patriciërs stad ->
- 287 v.C.: mogelijkheid
plebiscieten tot censureren
geldig voor
Patriciërs
Op elke instelling zijn remmen (nooit
iemand te machtig)
Pijlen: wie houdt wat onder controle
Collegialiteit = functies bestaand uit
meerdere personen
Annaliteit = ambt uitoefenen voor 1
a 2 jaar
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller RechtenStudent5. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $11.59. You're not tied to anything after your purchase.
