Summary
Samenvatting - Psychologie en rechtspsychologie 2024
- Course
- Institution
Deze samenvatting bevat alles wat er in de les is gezegd (lesnotities) + aanvullingen van het boek.
[Show more]
Seller
Follow
louisethys
Content preview
DEEL 1: INLEIDING (1 Wat is psychologie?
Psychologie is een combinatie van de twee termen: ‘psyche’ en ‘logos’ (oud Grieks).
Het verwijst naar de studie van oorspronkelijk de ziel en later ook de geest.
De psychologie als wetenschap heeft een ruimer voorwerp dan alleen maar de studie van de
geest. Doorheen de tijd is dat ook wel opengetrokken naar niet alleen de mentale processen,
maar ook het waarneembare gedrag. Het gaat niet alleen over datgene dat binnenin zit
(gedachten, gevoelens, opvatting), maar het gaat dus ook om het gedrag dat we kunnen
waarnemen, zoals uitspraken die mensen doen, manier waarop ze communiceren, handelingen
die ze stellen, …
Zowel de mentale processen als het waarneembare gedrag vormen het voorwerp van de studie
van de psychologie als wetenschap.
Er moet sprake zijn van objectieve gegevens die we kunnen verifiëren alvorens er sprake kan zijn
van een wetenschap.
Psychologie is een heel breed domein en er zijn dan ook heel wat deelgebieden of specialisaties.
Binnen deze deelgebieden zien we dat er een bepaalde focus is op een bepaald onderdeel van
menselijk gedrag; bijvoorbeeld gedrag in een onderwijs of beroepssetting.
Let op: psychologie ≠ psychiatrie
Slechts een klein deel van de psychologie vertoont een overlap met de psychiatrie, namelijk het
deelgebied van de klinische psychologie. Enkel dat stuk van de psychologie kent een sterke
aansluiting met de psychiatrie.
Psychiaters houden zich bezig met de diagnostiek en de behandeling van geestelijke of
psychische stoornissen. Dat is wat klinische psychologen ook doen. Zij gaan ook aan diagnostiek
doen (= het vaststellen van wat er aan de hand is) en de stoornis zo goed mogelijk proberen te
behandelden om het individuele welzijn van de client te verhogen.
De activiteit is hetzelfde bij beiden. Alleen de achtergrond van waaruit daarnaar gekeken wordt is
verschillend. Een psychiater heeft een medische achtergrond en dat houdt in dat hij een
psychische stoornis ook eerder als een ziekte gaat bestempelen en dit maakt dat de behandeling
vaak door middel van medicatie gebeurt.
Psychologen zijn geen artsen (geen medische achtergrond), maar zijn gedragsdeskundigen en
zij zullen dus niet met medicatie werken. Ze zullen eerder streven naar het vergroten van het
welzijn van het individu door te werken naar gedragsverandering. Psychologen zullen vooral
inspelen in de behandeling op het aanpassen van gedrag.
Lang verleden, korte geschiedenis
De pseudopsychologie of huis-, tuin- en keukenpsychologie kent een lange geschiedenis. Het
gaat om intuïtieve kennis (iets wat we aanvoelen) of het ‘gezond verstand’. Om van psychologie
als wetenschap te kunnen spreken is er meer nodig. In het verleden is tot uiting gekomen dat
intuïtieve kennis vaak verkeerde inzichten opgeleverd.
Dat heeft ervoor gezorgd dat er een nood is ontstaan aan het verwerven van meer objectieve
inzichten over het menselijk gedrag en de nood aan wetenschappelijke gegevens over menselijk
gedrag.
De psychologie als wetenschap kent een kortere geschiedenis.
1
,Het is maar in 1879 wanneer er het eerste labo voor experimentele psychologie werd opgericht
dat we eigenlijk spreken van de officiële start van de psychologie als wetenschap.
Als we spreken over experimentele psychologie dan bedoelen we eigenlijk de groep van
psychologen die onderzoek doen.
Kritisch denken is vereist om een onderscheid te maken tussen pseudopsychologie en intuïtieve
kennis enerzijds en psychologie als wetenschap en wetenschappelijke kennis anderzijds.
Er zijn zes kernelementen of vaardigheden van het kritisch denken. We moeten onszelf een
aantal vragen stellen om erachter te komen met wat voor soort kennis of inzicht we te maken
hebben.
- Eerste vraag: wat is de bron waar de informatie vandaan komt? Wie heeft deze uitspraak
gedaan en heeft deze persoon hier iets bij te winnen om deze uitspraak te doen?
- Tweede vraag: om wat voor uitspraak of bewering gaat het?
- Derde vraag: is er wetenschappelijk bewijs voor deze uitspraak of ondervinding?
- Vierde vraag: Is er mogelijks sprake van biases?
Biases zijn vertekeningen of denkfouten die mensen maken. Het feit dat we mens zijn, maakt dat
we allemaal denkfouten maken. Dit kan ook bij onderzoekers spelen.
Confirmation bias of bevestigingsbias = informatie die ons idee bevestigt, onthouden we beter en
daar gaan we ook actief naar op zoek. Informatie die tegen ons idee ingaat, negeren we of daar
hechten we minder waarde aan. Deze bias is één van de sterkste mechanismen die tot
tunnelvisie lijden.
Bij onderzoekers speelt ook wel de expectation bias. Als je als onderzoeker bepaalde
verwachtingen hebt dan is het ook wie zoekt die vindt. Je gaat opzoek naar datgene wat je
eigenlijk al verwacht te vinden.
- Vijfde vraag: zijn er meerdere standpunten, invalshoeken of disciplines nodig om tot dit inzicht
te komen of om die vraag te kunnen antwoorden?
- Zesde vraag: Is het een redelijk of extreem standpunt?
‘De eerste indruk’ is een voorbeeld om aan te tonen hoe je een onderscheid kan maken hoe
waardevol, hoe wetenschappelijk bepaalde informatie is.
Binnen 0,2 seconden heb je al een eerste indruk van de fysieke aantrekkelijkheid. Binnen 2
seconden heb je een idee of een persoon een bedreiging vormt of niet. Een volledige eerste
indruk heb je binnen 30 seconden.
Op basis waarvan wordt een eerste indruk gevormd? Op basis van thin-slicing = kleine schijfjes
of stukjes informatie van een persoon. Dat kan zijn hoe iemand eruitziet, hoe iemand spreekt,
iemand zijn houding, gebaren.
1.1 Verschillende manieren om psychologie te bedrijven
We kennen experimentele en toegepaste psychologie en psychologie kan ook gedoceerd
worden.
1.3 Bekende voorbeelden uit het dagelijkse leven
2
, Déjà vu: alle informatie wordt meteen opgeslagen zonder contextinformatie en je denkt
daardoor dat je iets kent, maar je kan geen context geven want je hebt het nog niet
meegemaakt en dus nog niet opgeslagen.
Goede voornemens met nieuwjaar hebben weinig slaagkans want we houden vast aan onze
gewoontes. Onze hersenen bieden weerstand tegen verandering. We blijven makkelijk
vasthouden aan een routine.
Bestaat vrije wil echt of worden we louter gestuurd door onze hersenen?
Hechting en relaties: de eerste ervaringen met personen die voor ons zorgen (vaak onze
ouders), bepalen mee hoe we ons later zullen gedragen in intieme relaties.
Onze hersenen zijn in staat om woorden te begrijpen indien de eerste en de laatste letter op
de juiste plaats staan, onze hersenen kunnen dus van losse en onvolledige indrukken een
kloppend en begrijpelijk geheel maken.
1.4 Recent onderzoek
Het gebruik van marihuana op jonge leeftijd kan op lange termijn een invloed hebben op de
ontwikkeling van de hersenen en dus is er sprake van invloed op het gedrag dat we stellen.
Hebben vrouwen meer autobiografische herinneringen (= herinneringen over het eigen
leven)? Neen, maar vrouwen leggen wel een andere focus en dus is er sprake van een
andere soort herinneringen.
Is reisziekte bij het bekijken van 3D-films te wijten aan de zwakte van de persoon? Neen,
maar het bekijken van 3D-films is wel een belasting voor de ogen en wanneer je moe bent,
kan je eerder last hebben van reisziekte.
Bij een stabiel slaappatroon verbeteren de resultaten van studenten significant. Significant wil
zeggen dat er een betekenisvol verschil is dat niet te wijten is aan toeval.
Leugens om bestwil kunnen een opstap zijn naar het makkelijker vertellen van meer kleine
leugens, maar ze kunnen ook een opstap zijn naar grote leugens. De leugens kunnen dus
frequenter en groter worden.
2 Perspectieven en stromingen
Het officiële startpunt van psychologie als wetenschap situeert zich in 1879, wanneer het eerste
laboratorium voor experimenteel onderzoek werd opgericht. Men gaat gebruik maken van een
wetenschappelijke methode om tot kennis en inzicht te komen over menselijk gedrag.
Er zijn zes belangrijke perspectieven binnen de psychologie en elk perspectief kijkt door een
andere bril naar de psychologie. Elk perspectief heeft dus een eigen idee en benaderingswijze
van mentale processen en/of gedragingen
Er kan dus gefocust worden op de mentale processen of op het waarneembaar bedrag, maar
een combinatie van beide is ook mogelijk.
Vaak is een perspectief een kritiek of een reactie op een voorgaand perspectief.
2.1 Biologisch perspectief
Biologisch perspectief = het lichaam kan apart van de geest worden bestudeerd.
2.1.1 Vroeg biologisch perspectief (Descartes)
3
, Het gaat om de scheiding van lichaam en geest en om het rationalisme.
Rationalisme = men denkt na en door na te denken komen we tot inzicht. Denken is met andere
woorden het enige middel om aan wetenschap te doen.
Kritiek door de empiristen: je kan maar tot wetenschappelijk inzicht komen door te focussen op
waarneembaar gedrag of ervaringen. Denken als dusdanig kan niet volstaan om tot objectieve,
verifieerbare gegevens te komen.
Er is een mechanische benadering: het lichaam wordt als deel van een machine gezien.
Waar richten de onderzoeken zich op? Men gaat onderzoek doen naar de hersenen, het
zenuwstelsel, het hormoonstelsel, de genen.
2.1.2 Modern biologisch perspectief
Er is geen sprake meer van een scheiding tussen lichaam en geest. Het menselijk gedrag wordt
gezien als iets dat voorkomt uit de lichamelijke context. Psychologische processen ontwikkelen
zich dus tegen de lichamelijke achtergrond.
Voorbeeld: de levels van serotonine (stemmingsstabilisator) en dopamine (gelukhormoon)
hebben een invloed op hoe we ons gedragen.
Dit is dan ook wat men onderzoekt in dit perspectief: hoe je eigenlijk ziet hoe menselijke
gedragingen voortkomen vanuit lichamelijke standpunten.
2.2 Cognitief perspectief
Cognitief perspectief = de wetenschappelijke methode kan worden gebruikt om de menselijke
geest te bestuderen.
2.2.1 Vroeg cognitief perspectief
Oorsprong in de chemie: structureren van de eigenschappen van chemische elementen.
Wilhelm Wundt gaat in zijn laboratorium een aantal testen doen met mensen. Hij stelt de
deelnemers bloot aan een aantal prikkels waarbij hij dan aan hen gaat vragen om hun
sensorische en emotionele ervaringen die volgen op de gegeven prikkels te beschrijven volgens
een bepaald classificatieschema. Hij hanteert hiertoe de methode van introspectie.
Methode van introspectie = dit houdt in dat je gaat kijken naar het innerlijke proces. Je gaat bij
jezelf kijken wat er zich voordoet, welke ervaring je hebt en die ga je vervolgens beschrijven.
Baanbrekend inzicht: gebruik van een wetenschappelijke methode (introspectie) voor de studie
van lichaam en geest.
De insteek van Wilhelm Wundt was het structureren van de menselijke geest en daarmee legt hij
de basis voor het structuralisme (stroming binnen het cognitieve perspectief) = nagaan welke
delen van de hersenen samen horen met een bepaald gedrag.
Een reactie hierop was het functionalisme = niet de structuur van de menselijk geest, maar de
functie van de menselijke geest is van belang. Psychische processen kunnen maar begrepen
worden in het licht van hun adaptieve nut en functie.
2.2.2 Modern cognitief perspectief
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller louisethys. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $8.27. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
56326 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now