Een samenvatting van "Basismethodiek psychosociale hulpverlening" van Sjef de Vries. Hoofdstukken 1, 2, 3, 4, 5, 6 en 14 komen aan bod in deze samenvatting. Groot deel van de begrippen is uitgelegd in de samenvatting.
1. Psychosociale hulpverlening: de maatschappelijke
context
Maatschappelijk werk volgt de behoeften en problemen van de maatschappij. Het maatschappelijk
werk is net als de individuele cliënt contextgevoelig.
Centrale begrippen in de huidige maatschappij zijn:
Individualisering
Mensen ontlenen steeds minder hun identiteit en sociale steun aan traditionele leef- en
werkverbanden. Ze hebben zelf de verantwoordelijkheid om een sociaal netwerk te creëren.
Maar niet iedereen heeft daar de competenties voor. Door de individualisering krimpen
sociale netwerken van mensen die bijvoorbeeld onder de armoedegrens leven of voor
ouderen.
Digitalisering
Internet zorgt ervoor dat cliënten veel zelf op kunnen zoeken en regelen en maakt contact
met een hulpverlener in sommige gevallen laagdrempeliger. Daarnaast kan contact met het
sociaal netwerk onderhouden worden via het internet. Voor mensen die hier geen geld of
vaardigheden voor hebben kan digitalisering problemen opleveren. Ze kunnen niet
deelnemen aan deze manier van communiceren, of kunnen het tempo niet bijhouden en zijn
daardoor minder in staat om voor hun eigen welzijn te zorgen.
Globalisering
Globalisering zorgt ervoor dat de economie veranderd en een groter beroep doet op de
flexibiliteit van werknemers. Jongeren kunnen hier vaak goed mee omgaan, voor ouderen en
lager geschoolden is dit meestal wat lastiger. Het kan grote onzekerheden qua werk en
inkomen met zich meebrengen, dit kan gevaarlijk zijn wanneer je een gezin of hypotheek
hebt.
Interculturalisatie
Migrantenstromen zorgen voor interculturaliteit. Dat is wanneer verschillende culturen naast
elkaar kunnen bestaan en elkaar wederzijds kunnen beïnvloeden. Waarden en normen
kunnen botsen, sociale verbanden in wijken veranderen en er ontstaat discriminatie, sociale
uitsluiting en marginalisatie op grond van ras, geloof, cultuur en er is minder tolerantie voor
migranten.
Terugtredende overheid en optredende overheid
Het huidige niveau van de verzorgingstaat lijkt moeilijk te handhaven. Het lijkt dat de politiek
minder bereid is om voor de zwakkere in de samenleving op te komen. Dat betekent dat van
mensen wordt verwacht dat zij hun eigen zorg realiseren. Hierbij kan de Wmo helpen. Aan de
andere kant wil de overheid dat er vaker wordt ingegrepen, er wordt gesproken over een
beschavingsoffensief voor de maatschappelijke onderklasse. Het optreden wordt overgelaten
aan het maatschappelijk middenveld.
Marktwerking en verzakelijking van de zorg zijn maatschappelijke veranderingen die met het beleid
te maken hebben en veel invloed uitoefenen op de hulpverlener. Dat heeft effecten op de
organisatie van de hulp en het methodisch handelen zelf. Dit is ontstaan door de decentralisatie van
de overheid. Lokale overheden (gemeenten) moeten zelf het beleid en de financiering van het
maatschappelijk werk ontwikkelen. Zij zouden meer contact hebben met de burgers en beter op de
hoogte zijn van lokale problemen.
Door in te gaan op lokale problemen moeten hulpverleningsorganisaties vraaggericht gaan werken,
in plaats van aanbodgericht. Daarnaast richt het maatschappelijk werk zich op kwetsbare groepen en
1
, wijken waardoor ze nauw moeten samenwerken met andere hulpverleningsinstanties. Dat zorgt
ervoor dat traditionele werkwijzen en samenwerkingsverbanden veranderen.
Maatschappelijk werk wordt nu steeds vaker ingezet voor specifieke doeleinden, deze worden
omgezet in projecten waar meerdere welzijnsinstellingen aan mee kunnen werken. De Wmo heeft
het proces van marktwerking versneld en geïntensiveerd.
Daarnaast moet het maatschappelijke werk steeds meer verantwoorden tegenover haar financiers.
Efficiënt gebruik van geld en resultaten spelen daarbij een belangrijke rol. Hiermee is de
verzakelijking van het maatschappelijk werk begonnen. Cliënten die langdurig zorg nodig hebben
kosten vaak veel geld en tijd.
Effecten van verzakelijking:
Positieve effecten
Doordat hulpverleners meer verantwoording moesten af gaan leggen, dachten zij opnieuw
na over de manier waarop zij hun taken uitvoerden. Dit gelde niet alleen voor individuele
hulpverleners, maar ook voor instelling.
Twee cliënten
Door de marktwerking heeft het maatschappelijk werk twee cliënten; de subsidiegever en de
hulpvrager. Dat zorgt ervoor dat het biet altijd even duidelijk was voor wie er gewerkt moest
worden, en of er vraag- of opdrachtgericht moest worden gewerkt.
(Ongelijke) concurrentie
De marktwerking creëert concurrentie met andere voorzieningen waarmee samenwerking
meer voor de hand ligt of zelfs nodig is. Wanneer er niet samengewerkt wordt kunnen
verschillende projecten door elkaar heen gaan lopen.
Bureaucratisering
De verantwoording tegenover financiers zorgt voor veel papierwerk. Veel instellingen
fuseerden om een betere positie op de markt te krijgen. Zij werden onderdeel van een grote
instelling, deze werden vaak op afstand bestuurd. In grote organisaties wordt met meer
protocollen, loketten en overleggen gewerkt, deze zorgen allemaal voor meer bureaucratie.
Standaardisering
Voor meer inzicht en controle in de werk- en hulpverleningsprocessen worden deze steeds
meer gestandaardiseerd en geprotocolleerd. Vooral bij intake- en proces-vervolgsystemen
zoals het NIZW-model en RegiPro. Dit soort registratieproblemen zijn nodig om een HKZ-
certificering te krijgen. Het doel van de standaardisering is het hulpverleningsproces te
ontdoen van (te) subjectieve elementen. Het kan echter de vertrouwensband en de
persoonlijkheid tussen cliënt en hulpverlener aantasten.
Aan het eind van de 20 e eeuw ontstond er een discussie over vraaggericht werken. Vraaggerichte
zorg werd omschreven als een gezamenlijke inspanning van cliënt en hulpverlener, die erin resulteert
dat de cliënt hulp ontvangt die tegemoetkomt aan zijn wensen en verwachtingen en die tevens
voldoet aan professionele standaarden. De cliënt en zijn hulpvraag moeten centraal staan. Deze
discussie was in dezelfde tijd dat er aandacht was voor de emancipatie en empowerment van de
cliënt als partner in het hulpverleningsproces. Er wordt ook wel gesproken over een
paradigmaverschuiving. Een paradigma is een samenstelling van overtuigingen, waarden en
manieren van handelen die in een bepaalde periode als waar worden gezien. Niet de hulpverlener,
maar de cliënt is expert. Niet langer staat het probleem, de stoornis of de behandeling centraal, maar
de kracht van mensen om hun eigen problemen op te lossen (zo nodig met behulp van mensen uit
hun context).
2
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller hoisimone. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.02. You're not tied to anything after your purchase.
