Samenvatting van CNA jaar 3 blok A/C over Degeneratieve CNA voor de opleiding Fysiotherapie. Bevat uitgewerkte leerdoelen van colleges en vaardigheidslessen over Alzheimer, Parkinson en MS. Wederom genoeg informatie om een voldoende te halen voor je kennistoets! (TGW ook inbegrepen).
Inhoud
TOEGEPASTE GEDRAGSWETENSCHAPPEN.............................................................................................2
TGW.V.1 Dementie (Jaar 2)................................................................................................................2
TGW.CO.1 WGBO: zelfbeschikking van de patiënt...........................................................................13
CENTRAAL NEUROLOGISCHE AANDOENINGEN....................................................................................15
CNA.CO.1 Inleiding neurodegeneratieve aandoeningen..................................................................15
CNA.CO.2 Fysiotherapie bij dementie...............................................................................................28
CNA.CO.3 Fysiotherapie bij Parkinson..............................................................................................33
CNA.CO.4 Fysiotherapie bij MS.........................................................................................................36
CNA.BFO.1 Alzheimer.......................................................................................................................43
CNA.BFO.2 Parkinson in ADL............................................................................................................45
CNA.BFO.3 Parkinson, activiteiten....................................................................................................46
CNA.BFO.4 MS onderzoek casus Kees..............................................................................................47
CNA.BFO.5 MS behandelen..............................................................................................................49
CNA.KFO.2 Parkinson........................................................................................................................50
CNA.CAS.1 MDO- Parkinson behandeldoelen & CNA.CASP.1 Behandeling Parkinson: eerste lijn en
mantelzorg........................................................................................................................................52
CNA.CAS.2 MDO- MS onderzoeksgegevens & CNA.CASP.2 MS: overdracht uitvoeren vanuit MDO
gegevens...........................................................................................................................................55
CNA.PGOL.2 Optimale multidisciplinaire behandelprogramma’s bij patiënten met M. Parkinson...57
CNA.PGOL.3 Valrisico bij Alzheimer, Parkinson en MS.....................................................................58
CNA.V.1 Dementie: PDL - ADL en transfers.......................................................................................59
CNA.V.2 M. Parkinson: onderzoek....................................................................................................63
CNA.V.3 M. Parkinson: behandeling.................................................................................................71
CNA.V.4 MS onderzoek.....................................................................................................................73
CNA.V.5 MS behandeling..................................................................................................................75
CNA.V.6 Groepstraining: inactiviteit & valrisico................................................................................76
EXTRA INFO..........................................................................................................................................78
Multidisciplinaire richtlijn.................................................................................................................78
Samenwerkingsmodel Parkinson......................................................................................................80
1
, TOEGEPASTE GEDRAGSWETENSCHAPPEN
TGW.V.1 Dementie (Jaar 2)
In 2014 overleden zo'n 12.500 duizend mensen aan dementie. Dementie was daarmee in
2014 voor het eerst in de geschiedenis de belangrijkste specifieke doodsoorzaak, met meer
sterfgevallen dan longkanker en hartinfarcten. Daarnaast verbleven er in 2014, 73.000
mensen met dementie in verpleeg- en verzorgingshuizen. Dit aantal is de laatste jaren,
ondanks de bezuinigingen, zelfs sneller gestegen dan de voorspellingen. In 2040 zal het
aantal ouderen zoals gezegd verdubbelen ten opzichte van nu. De onderzoeken, ook die
waar de Lancet naar verwijst, zien meestal een relatief kleine afname van het percentage
ouderen met dementie. Deze afnames variërend van 0% tot 20%. De afname in het
percentage ouderen met dementie kan niet compenseren voor de verdubbeling van het
aantal ouderen. Daardoor zal naar verwachting, als er geen medicatie of effectievere
preventie van dementie mogelijk is, de komende jaren het aantal mensen met dementie
(ongeveer) verdubbelen.
Een groot deel van deze patiënten is opgenomen in psychogeriatrische verpleeghuizen,
waar fysiotherapie een belangrijke vorm van therapie is. Tegenwoordig is het beleid om
ouderen zo lang mogelijk m.b.v. thuis- en mantelzorg thuis te laten wonen en dus zul je ook
in de eerste lijn en in het ziekenhuis te maken krijgen met patiënten ( en hun
mantelzorgers) /met een (milde) vorm van dementie. Elke fase van dementie vraagt een
andere benaderingswijze.
VALIDATION
Grondbeginselen van validation
De validation is gebaseerd op een aantal uitgangspunten die te vinden zijn in de theorieën
van de psycholoog Erikson. Deze onderscheidt 8 levensstadia met de daaraan gekoppelde
levenstaken. Naomi Feil geeft hierbij een 9e stadium: hoge ouderdom.
De levenstaken kunnen vervuld worden of niet. Blijven essentiële levenstaken onvervuld en
worden de daarbij behorende emoties verdrongen, dan kunnen deze gevoelens op zeer
hoge leeftijd weer terug komen om dan als nog verwerkt te worden. Ieder mens maakt aan
het eind van zijn leven de balans op en vraag of het leven zinvol is geweest. Als iemands
leven naar eigen inzicht zinvol is geweest kan er sprake zijn van aanvaarding van het leven
zoals het is geweest. Indien er niet-vervulde levenstaken zijn kan de behoefte aan integriteit
ernstig worden verstoord en kunnen gevoelens van wanhoop ontstaan.
Naomi Feil stelt dat op dat moment de mens kan "kiezen" voor desoriëntatie. Hierdoor
vermijden deze mensen de wanhoop door gedesoriënteerd gedrag te uiten. Dit zou volgens
Naomi Feil een natuurlijke fase zijn in het leven voor diegenen die geen innerlijke rust
gevonden hebben. Zij noemt deze fase aan het eind van het leven:
Verwerken of vegeteren
Naomi Feil is van mening dat oudere mensen geheel verschillend reageren op het proces
van ouder worden en dat het denkvermogen van de oudere mens zelden de enige factor is
die van invloed is op het gedrag van de oude mens. Zij stelt dat er in geen enkele levensfase
een dergelijke combinatie van invloeden van lichamelijke, maatschappelijke en individuele
factoren is als juist in deze laatste levensfase. Sommige mensen zijn in staat in de realiteit te
blijven en georiënteerd te zijn ondanks ernstige degeneratieve veranderingen in de
hersenen. Anderen echter vertonen, met geringe hersenbeschadigingen, een ernstig
gedesoriënteerd gedrag. Naomi Feil stelt op grond van eigen observatie dat de leeftijd van
2
,doorslaggevend belang is voor de wijze waarop iemand met een degeneratie van de
hersenen zich gedraagt.
Uitgangspunten van validation
- Ieder mens verdient respect en is uniek.
- Alle gedrag heeft betekenis.
- Communicatie is een basisbehoefte.
o Communicatie is: taal, non-verbaal gedrag, emoties, symbolen
- De gedesoriënteerde ouderen bepalen het tempo, de inhoud en de richting van het
gesprek.
- Gedesoriënteerde ouderen keren terug naar het verleden om:
o onverwerkte conflicten alsnog te verwerken
o voorbije prettige gebeurtenissen opnieuw te beleven
o gevoelsherinneringen op te roepen om verveling te verdrijven
o psychische druk en pijn te verminderen
o zich terug te trekken uit het gevoel van nutteloosheid
- Oorzaken van verwarring en desoriëntatie zijn meervoudig. Onder meer t.g.v verliezen
can fysiek, sociaal en emotioneel gebied
Stadia van desoriëntatie
Naomi fell onderscheidt 4 stadia in de desoriëntatie:
- STADIUM I: Oriëntatieproblemen
- STADIUM II: Verwarring in tijd en ruimte
- STADIUM III: Repeterende bewegingen
- STADIUM IV: Vegeteren
Het hoeft perse niet zo te zijn dat een patiënt zich gedurende de hele dag in hetzelfde
stadium bevindt. Het kan best zo zijn dat een patiënt 's morgens in stadium I is en 's avonds
als hij of zij moe is in stadium II komt.
Doelen van validation
- Herstel van gevoel van eigenwaarde
- Spanningen opheffen of verminderen
- Rechtvaardigen van de manier van leven
- Geluk en blijheid laten voelen
- Vooruitgang bewerkstelligen in o.a.:
o gedrag
o spreekvermogen
o bewustzijn
o activiteit
o vermindering van angst
- Ruimte geven (oplossen) van onafgemaakte gevoelens
3
, Onderscheid tussen ROT en validation
ROT = Realiteit oriënterende training
Waar binnen de ROT getracht wordt de dementerende te oriënteren op zijn omgeving, staat
Validation hier volkomen haaks op; De omgeving wordt georiënteerd op de dementerende.
Validation is, grotendeels intuïtief en gevoelsmatig, ontwikkeld door Naomi Feil,
maatschappelijk werkster en vroegere actrice, afkomstig uit Amerika. Haar uitgangspunt was
dat men zich moet verplaatsen in de belevingswereld van de dementerende. In plaats van
confronteren met fouten, tracht men de dementerende te begrijpen door op zoek te gaan
naar de betekenis achter diens gedrag. Men accepteert dus de dementerende zoals hij is en
verplaatst zich in de ander, gaat mee in zijn belevingswereld.
Validation wil zeggen: iemand in zijn/haar waarde laten, zijn waarde als mens bevestigen
(overigens dezelfde doelstelling als binnen ROT, de wijze waarop verschilt).
Feil formuleerde de volgende doelstellingen voor Validation:
- het herstellen van het gevoel van eigenwaarde
- het verminderen van angst en spanning
- het rechtvaardigen van het eigen verleden: balans opmaken van het leven
- het verwerken van onverwerkte problemen en crisissen uit het verleden
- zich gelukkiger voelen
Toepassing validation
Om uit te leggen hoe Validation toegepast moet worden kan het beste gedaan worden met
een aantal voorbeelden uit de praktijk (ontleend aan Dementie, Buyssen/Razenberg, 1987):
- Een verzorgende merkt op dat een demente vrouw wanneer ze in de spiegel kijkt telkens
haar zus meent te zien in haar eigen spiegelbeeld. Hij zegt dan niet dat ze zich vergist
maar vraagt: 'Vindt u het leuk dat u niet alleen bent maar dat uw zus bij u is?' Een oudere
demente vrouw die zojuist bezoek heeft gehad van twee van haar kinderen doet bij een
verzorgende haar beklag dat ze haar kinderen nooit ziet. De verzorgende zegt niets van
het bezoek dat mevrouw even tevoren nog heeft gehad maar antwoordt: 'U mist uw
kinderen hè, u bent geloof ik erg op hen gesteld'.
- Een hoogbejaarde vrouw verblijft al vier jaar in een verpleeghuis. Iedereen kent haar
daar als de mevrouw die steeds een pop met zich meesleept die ze vertroetelt en als
haar baby beschouwt. Ze spreekt de pop aan met de naam van haar dochter.
Herhaaldelijk laat ze het verzorgend personeel en haar medebewoners weten dat ze
naar huis moet om voor haar baby te gaan zorgen. Haar dochter is reeds op jeugdige
leeftijd aan een hersenvliesontsteking overleden. De verzorgende besluit in deze situatie
om haar niet te confronteren met het overlijden van haar dochter om haar zo de realiteit
onder ogen te doen zien, maar nodigt haar uit om over de jeugd van haar dochter te
praten, wat haar favoriete spelletjes waren, wat ze graag at, wat voor kleren ze droeg
enzovoort. Mevrouw wordt rustiger en geeft minder aan het verpleeghuis te willen
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller fysiotherapeutje99. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.99. You're not tied to anything after your purchase.
