Class notes
Hoorcolleges verdieping materieel strafrecht
- Course
- Institution
uitwerking van alle hoorcolleges van verdieping materieel strafrecht, Master Strafrecht
[Show more]
Seller
FollowChiaraa
Reviews received
Content preview
Hoorcolleges Materieel strafrechtA.vanVerseveld@uva.nl Mr. dr. Annemieke van Verseveld
Week 1: Grondslagen van strafrechtelijke aansprakelijkheid
Wat betekend strafrecht: de overheid heeft het recht om jou te straffen, opzettelijk leed toe te
voegen. De functie van het strafrecht is het voorkomen dat mensen strafbare feiten plegen. Een
andere functie is de burgers beschermen tegen een willekeurig optredende overheid. Aan de ene
kant staat rechtshandhaving, aan de andere kant rechtsbescherming.
Voorwaarden voor strafbaarstelling: wanneer is iets strafwaardig, wanneer moet je over gaan tot
strafbaarstelling, kan je al over gaan tot strafbaarstelling als iets geen schade oplevert, maar enkel
het gevaar (gevaarzettingsdelicten), is dat al genoeg. Of moet er ook echt schade zijn en is alleen de
aanwezigheid van schade genoeg om iets strafbaar te maken. Als je hebt besloten dat een gedraging,
of gevaar of schade strafbaar is (strafbaar feit) wat zijn dan de voorwaarde voor strafbaarheid.
Voorwaarden voor Strafbaarheid:
menselijke gedraging
die valt binnen een wettelijke delictsomschrijving
die wederrechtelijk is
en aan schuld te wijten.
Voorwaarden voor strafbaarheid in artikel 350 SV:
Menselijke gedraging Is bewezen dat het t.l.l. feit door de verdachte is begaan?
Die valt binnen de delictsomschrijving welk strafbaar feit levert dat volgens de wet op?
Wederrechtelijk is het feit strafbaar of is er een rechtvaardigingsgrond
En aan de schuld te wijten is de verdachte strafbaar of is er een
schulduitsluitingsgrond
oplegging van straf of maatregel
De klassieke richting ging uit van een gewilde spierbeweging. Dat uitgangspunt is nu niet meer
houdbaar, de meeste spierbewegingen zijn niet gewild/bewust. Er gaat geen bewust proces aan
vooraf om spieren aan te spannen. Als je alleen maar uitgaat van een gewilde spierbeweging als
voorwaarde voor strafbaarheid, dan zou je niet aansprakelijk kunnen zijn voor nalaten. Je zou ook
niet aansprakelijk kunnen zijn voor gewilde spierbewegingen van anderen. In het strafrecht kan je
wel degelijk aansprakelijk zijn voor de menselijke gedraging van iemand anders. Dit geldt ook voor de
aansprakelijkheid van een rechtspersoon (die heeft niet eens spieren). Deze voorwaarde is dus niet
houdbaar in de huidige visie van het strafrechtelijke aansprakelijkheid.
Waar het om gaat (blijkt ook uit Fletcher) is dat je alleen maar iemand aansprakelijk kan stellen als hij
ook verantwoordelijk is, dus het antwoord kan geven, en je kan alleen maar antwoord geven als je
autonomie heeft. Het verantwoordelijk stellen en verwijtbaar houden veronderstellen autonomie.
,Het uitgangspunt is dat elk mens verantwoordelijk is en autonomie heeft (zelf keuzes kan maken over
zijn gedragingen).
Strafrecht en vrije wil:
- Hard determinisme: je bent een soort van robot die invloeden van buitenaf je laat doen wat
die invloeden jou verteld, dan is er geen ruimte voor strafrechtelijke aansprakelijkheid, want
er is geen vrije wil Fletcher heeft dit weerlegd in A communicative Theory of Action, er is
een oneindige combinatie mogelijkheid met woorden en we bedenken steeds nieuwe
worden, als er een nieuw woord bedacht wordt, dan weet een native speaker van die taal
meteen wat er mee bedoeld wordt, dat is bij een computer niet zo. Taal hoort bij cultuur, als
jij bij die cultuur hoort weet je direct wat er met een (nieuw) woord bedoeld wordt. Wat je
met taal doet is hetzelfde bij gedragingen, als jij binnen jou eigen cultuur een gedraging
waarneemt in een bepaalde context begrijp je wat er met die gedraging bedoeld wordt.
Praten is, net als bewegingen, een bepaalde bedoeling overbrengen. Als je naar een
menselijke gedraging kijkt, het enige wat je daarvan hoeft te zeggen is dat je hoef niet perse
hoeft te weten wat er in het hoofd van de verdachte omging, om te begrijpen wat hij met
die gedraging bedoelde. Natuurlijk kunnen we ons vergissen. Het voorbeeld van een
slaapwandelaar: een slaapwandelaar weet echt niet wat hij doet en heeft geen bedoeling bij
die bewegingen. Uitgangspunt in het strafrecht is dat een gedraging zo is bedoeld als je hem
begrijpt, maar er zijn natuurlijk altijd uitzonderingen.
- Liberatisme: vrije wil is enige valide verklaring voor het menselijke gedrag
- Compatibilisme: accepteert dat er een natuurwetenschappelijke mechaniek in de hersenen is
dat een bepaalde activiteit in de hersenen teweeg brengt, maar die weten dat te rijmen met
wilsvrijheid en verantwoordelijkheid
Keiler/Roef: het strafrecht gaat niet uit van causaliteitscontrole maar van capaciteitscontrole
(verantwoordelijk als je het vermogen hebt om een andere beslissing te nemen). Hart zegt dat ook,
er moet een relatie zijn tussen aansprakelijkheid en verantwoordelijkheid. Je kan pas aansprakelijk
zijn als je in staat was om anders te handelen.
Wat je mee kunt nemen uit het voorgaande is: Het Nederlandse strafrecht is compatibilistisch. We
nemen als uitgangspunt de rationaliteit en autonomie van ieder individu. Maar door het twee
sporenstelsel en de toerekingsvatbaarheid wordt er ook aangenomen dat mensen gedetermineerd
zijn en dus niet strafrechtelijk aansprakelijk gehouden kunnen worden.
Als je naar de voorwaarden van strafbaarheid gaat het erom dat we daad strafrecht hebben en geen
daderstrafrecht, we gaan dus uit van de daad. De menselijke gedraging staat voorop. Hier valt
nalaten ook onder.
De structuur van het strafbare feit:
Alle rechtssystemen gaan uit van de voorwaarden harm (actus reus) en Fault (mens rea). Actus reus
houdt de gedraging in de delictsomschrijving in (beschrijvende vorm) je kan hem ook normatief
bedoelen (meestal niet het geval) is het verband tussen de persoon en de ontstane schade
(causaliteit). De mens rea is de subjectieve zijde van het delict, daarmee bedoel je beschrijvend, de
geestesgesteldheid zoals die in de delictsomschrijving staat (opzet/schuld) of als je hem normatief
gaat bekijken houdt het de verwijtbaarheid in.
,Je kan op twee manieren naar de opbouw van het strafbare feit kijken, dan zijn er twee systemen. De
ene gebruikt een tweeledige structuur en de andere een drieledige structuur.
Bipartite: (common law structuur)
- Actus reus
- Mens rea
Tripartite: (civil law structuur)
- Vervullen delictsomschrijving (actus reus, mens rea)
- Wederrechtelijk
- Schuld.
Als de delictsomschrijving is vervuld gaan we er van uit dat deze gedraging wederrechtelijk en
verwijtbaar is. Hier kan je strafuitsluitingsgronden tegen in brengen. In dit systeem hebben de
strafuitsluitingsgronden heel duidelijk hun eigen plek. Dit is niet zo in een bipartite structuur, daar zie
je de strafuitsluitingsgronden niet terug, en de uitkomst als je een grond aanvoert is de uitkomst
altijd ‘not guilty’. Bij ons zit daar nog een verschil in of de gedraging of de dader niet strafbaar is.
De ondergrens van strafwaardig gedrag: de gradaties:
Fletcher beschrijft: ongeluk (accident) – nalatigheid (negligence) – intention – bad motive.
Als het een ongeluk is heb je geen strafbaar verwijt, dan kan je de dader geen verwijt brengen. Kon je
er wel wat aan doen, dan heb je een culpoze gedraging, en dus wel een strafbare gedraging. Als je
het met opzet heb gedaan vinden we dat nog erger. In alle systemen zijn doleuze delicten zwaarder
gestraft dan culpoze delicten.
Fletcher geeft aandacht aan waarom doleus handelen strafbaarder is dan culpoos. Als je
aansprakelijkheid voor negligence heb, moet je een onderscheid maken tussen harmfull
consequences and harmful conduct. Het verschil tussen materieel (met het gevolg, voltooi je het
delict) en formeel (alleen al de gedraging op zich maakt dat je het delict hebt voltooid) omschreven
delicten.
Only crimes of harmul consequences can occur negligently je kan je niet per ongeluk strafbaar
gedragen.
Wat zijn bezwaren tegen aansprakelijkheid voor negligence (culpoos):
- Nalaten is geen mental state, als je met opzet handelt is het je bedoeling om een bepaald
gevolg teweeg te brengen, bij negligence is daar geen sprake van. Je bent je totaal niet
bewust van de risico’s (onbewuste schuld).
- Je hebt geen keuze gemaakt om de risico’s te aanvaarden, want je bent je niet bewust
geweest. Het hebben gemaakt van een keuze is volgens sommige auteurs een voorwaarde
- Als je zegt dat jij had moeten handelen en dat niet heb gedaan, dan is dat een objectieve
standaard, je legt het gedrag/nalaten naast de lat van de reasonable person.
Fletcher zegt hierop: het zou geen subjectieve standaard, maar een geïndividualiseerde standaard
moeten zijn. Daarmee plaats je de verdachte in dezelfde situatie en geef je de verdachte dezelfde
capaciteiten als een reasonable person. Daarbij laat je ook ruimte voor schulduitsluitingsgronden en
rechtvaardigingsgronden.
, Hij beschrijft ook wat voor een strafbare/verwijtbare intentions je kan hebben. Een uitgangspunt is
dat niet alleen de handeling is verricht maar dat deze handeling met opzet is verricht. De mens rea
en actus rea werken samen. En dan heb je purposely – willens en wetens- dat is gewoon opzet.
Er zijn ook moeilijkere situaties, die worden omschreven als knowingly. Als je knowingly handelt heb
je opzet, maar dan heb je gehandeld terwijl je zeker wist dat het gevolg zou intreden, het was niet je
primaire opzet, maar je wist als ik dit doe dan gebeurt dit ook (noodzakelijkheidsbewustzijn).
Knowingly betekend dus dat je het hebt geweten dat het gevolg zou intreden. Bij voorwaardelijk
opzet aanvaard je willens en wetens de aanmerkelijke kans. Het is niet alleen de aanmerkelijke kans
maar ook de aanvaarding. Volgens Fletcher heb je daarmee dichter in de buurt bij de vraag waarom
doleus handelen strafwaardiger is dan culpoos handelen. Dit omdat je dan ook kijkt naar wat er in
het hoofd van de verdachte om ging. Het component van de aanvaarding daarmee laat je zien dat bij
een doleus delict de verdachte eigenlijk veel van zijn persoonlijkheid laat zien. The actor invests
more of het personality in trying to reach the intended result.
Door de kern van het verwijt (strafbaarheid) te verplaatsen van strafbare intenties naar handelen (of
nalaten) in afwijking van wat van een reasonable person mag worden verwacht, toont fletcher aan
dat er geen conceptuele bezwaren tegen strafbaarheid wegens ‘negligence; bestaan.
Strafrechtelijke aansprakelijkheid van rechtspersonen:
Keiler/Roef: ratio is tweeledig. Het strafrecht is bedoeld dat de strafbare feiten niet worden gepleegd
(preventie) maar ook voor vergelding. Dit geldt voor rechtspersonen net zo goed als voor natuurlijke
personen.
Het aansprakelijk kunnen houden van rechtspersonen leidt tot het veel specifieker neer kunnen
leggen van het verwijt bij degene waartoe die behoort.
Er zijn twee manieren om dit te benaderen
- nominalistic or derivatice liability approach
- realistic
Hoorcollege 2.1: computer criminaliteit in enge zin
Het eerste onderdeel gaat over aanvallen die gericht zijn op gegevens.
Computercriminaliteit is ook de virusaanval op je computer. Is phishing computer criminaliteit? Als je
een mail krijgt van de ING, je klikt op de link en gaat naar de site om een nieuwe inlognaam op te
geven en geeft zo de gegevens aan degene achter de phishing mail, dan heb je oplichting. De
phishing mail is op zichzelf nog geen oplichting maar kan leiden tot de strafbare gedraging. Phishing
is kan ook op veel verschillende manieren en vormen aannemen, daar kunnen verschillende delicten
aangehangen worden. Kan het sturen van een mail gezien worden als poging? Poging is een begin
van uitvoering, aan die mail kan je zien wat er mee gepoogd wordt, dus kan het waarschijnlijk wel
gezien worden als begin van uitvoering. De mail kan een startpunt vormen voor nader onderzoek.
In de wet computercriminaliteit III is een nieuw artikel toegevoegd om online handelsfraude tegen te
gaan. Dit is het aanbieden van goederen en diensten die niet geleverd worden
marktplaatsoplichting te bestrijden. Makkelijker te bewijzen dan oplichting.
Aangehouden definitie: Strafbare feiten gepleegd door gebruikmaking van elektronische
communicatienetwerken en informatiesystemen of tegen dergelijke netwerken en systemen. In deze
definitie krijg je al heel snel te maken met cybercrime.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller Chiaraa. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.82. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
52510 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now