Chronologie Romeinse Rijk IP
West-Romeinse Rijk
Oost-Romeinse Rijk
Les 2: De ondergang van het West-Romeinse Rijk en herschikking van West-Europa
1. De nadagen van het Romeinse keizerrijk
Crisis in de 3de eeuw (limieten op vlak van grensverdeling, economische achteruitgang) =>
Diocletianus en Constantijn (verantwoordelijk voor de omslag van de crisis en zorgden voor
veiligheid en zekerheid)
- Tijdelijke introductie Tetrarchie en versterking keizerschap
o Alles rond de keizer was sanctus, heilig.
o Indien niet met zijn leger op campagne, werd de keizer permanent omgeven
door een zwerm vrouwen, vrienden, eunuchen en andere leden van het
sacrum cubiculum
- Organisatie: 2 helften (sinds 293: oost en west)
o Oosten: Diocletanius en Galerius
o Westen: Maximianus en Constantius Chlorus
o 4 prefecturen (bv. Gallia)
o 14 diocesen (bv. Egypte)
o 114 provincies (bv. Afrika)
o Civitates/districten = bestonden uit een stedelijk centrum en het platteland
daaromheen
- Grondige belastinghervorming
o Iugatio, grondbelasting
o Captatio, hoofdelijke belasting
- Van Romeinse staatsgoden naar tolerantie van het christendom
o Onder Diocletianus: christenvervolgingen en staatsgodsdienst sterk
gehanteerd
o Onder Constantijn: tolerantie van christendom, later ook staatsgodsdienst
- Bureaucratie gebaseerd op omvangrijke senatorenstand (tot ca. 2000 in 378)
- Belang van het centrale bestuur
‘Filadelfion’
= Toont de tetrarchie en de hechte, maar toch hiërarchische
onderlinge relatie
- De caeseren zijn duidelijk als jongelingen afgebeeld
- Alle 4 lijken op elkaar, en die doelbewuste gelijkenis
onderstreept nog eens de eenheid en
eensgezindheid, de kracht en de vastberadenheid die
Diocletianus’ keizerlijke junta wilde uitstralen.
Stedelijke centra in civitates
- Rol van de ‘curia’/stadsraad => inning staatsbelastingen, rechtspraak, publieke
infrastructuur en onderhouden publieke leven (badhuizen, theaters… Steden als
handels- en productiecentra)
, Achteruitgang rol van curiae vanaf 5de eeuw
- Door christendom?
- Verminderde aantrekkelijkheid van functie van ‘curiales’ in ‘civitates’ door opkomst
nieuwe rijksbureaucratie sinds Tetrarchie
- Belang nieuwe bestuurlijke ambtenaren afgevaardigd door regionale
grootgrondbezitters, vaak i.s.m. bisschoppen (Christendom)
- Barbaren
- Belang van lokaal bestuur
Leger en grensverdediging
- Belang belastingsysteem
o De gehele fiscaliteit (belastingen + leger) waren de steunpilaren van het rijk
- Vanaf eind 3de eeuw: gelimiteerde grenstroepen, uitvalbasissen en mobiele legers in
garnizoensplaatsen verder weg van de eigenlijke ‘limes’ (grens)
- Menselijke bufferzones via gecontroleerde immigratie (Kleine volkeren gaan deel
uitmaken van de grenspolitiek van het WRR, met hen allianties aangaan)
- Vanaf 4de eeuw: foedera en huurlingendiensten (kregen geen vaste soldij),
“nieuwkomers” die doorgroeien tot in de legertop
- Barbarisering Romeinse legers
2. Instorting van de Romeinse orde in het Westen
(Visi-)Goten
- Leven langs het gebied van de Zwarte Zee.
- Komen sterk onder druk te staan door het nomadische (Mongoolse) volk van de
Hunnen
- Goten gaan Rijk binnenvallen met toestemming van Romeinse machthebbers
- Steken Donau over en gaan zich vestigen als ‘foederati’ in Balkangebied
o Niet tevreden en gaan verder migreren
- 410: beroemde tocht van Alarik en plundert Rome
o Augustinus schreef in die periode zijn werk ‘De Civitate Dei’ over de inval: ‘de
eeuwige stad blijkt toch niet zo eeuwig te zijn’
- Gaan dan verder immigreren naar Aquitanië en Iberisch Schiereiland
- Einde 5de eeuw: groot conflict met Franken, die duwen hen tot zuiden Pyreneeën
- Vroege 8ste eeuw: Vestiging op Iberisch Schiereiland (vanaf dan Visigoten)
- 711: Arabische overrompeling
3. Latere migraties
Alanen = Iraans volk, Vandalen en Sueben
- Trekken in vroege 5de eeuw alle drie in confederatie over de Rijn
- Ze gaan verder zuidwaarts tot over Iberisch Schiereiland en Sueben blijven daar
- Vandalen en Alanen steken de straat van Gibraltar over en trekken naar Noord-Afrika
waar ze Carthago veroveren (koninkrijk van de Vandalen)
- 533: Oost-Romeinse campagne tegen Vandalen, want Noord-Afrika belangrijk voor
graantoevoer
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller irenepattyn204. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.94. You're not tied to anything after your purchase.