Summary
Samenvatting geschiedenis van de middeleeuwen
- Course
- Institution
Samenvatting lessen en notities geschiedenis van de middeleeuwen Perfecte voorbereiding voor het examen
[Show more]
Seller
Follow
irenepattyn204
Content preview
Geschiedenis van de Middeleeuwen IP1. De middeleeuwen: begripsbepaling
1.1. Het begrip “middeleeuwen”
2 termen:
- De periode voor ‘De Klassieke Oudheid’
- De periode na de middeleeuwen, de Renaissance (teruggaan naar de klassieke
periode)
- De tijd ertussen werd gezien als minder, een ‘tussenperiode’
Petrarca (14de eeuw)
- Een humanistische schrijver
- Schreef heel veel mijmeringen over zijn eigen tijd en zijn positie in de geschiedenis.
- Hij zou de Mont Ventoux opgeklommen hebben in de 14de eeuw om daar te gaan
nadenken over zijn eigen tijd.
- Tenebrae = de mist van de geschiedenis, wil ontsnappen uit de duistere/donkere
periode
o Dat is een beeld dat tekenend is geworden de middeleeuwen
Media tempestas (de middentijd)
Media aetas
Medium aevum (terug te vinden in grote werken, zoals encyclopedieën)
- Kreeg haar officiële status door het Glossarium van Du Cange, taalkundige 1678.
Humanisten als Petrarca begonnen vanaf de 14de eeuw voor de negatieve beeldvorming over
de middeleeuwen. Ze zagen het als een betreurenswaardige en oninteressante periode van
verval.
- Middeleeuwen is dus een constructie van de humanistische geleerden
- Werd in stand gehouden door het systeem van de Latijnse scholen en athenea voor
middelbaar onderwijs (de studie van de klassieke talen was een hoofdbestanddeel
van het curriculum)
1.2. De ambivalente perceptie van het begrip vandaag
a) De “Duistere middeleeuwen”
- “Primitief”
- Hedendaags taalgebruik
- Bronnensituatie
o Grote schaarste aan bronnen voor de periode t.e.m. de 11de eeuw (orale
samenleving waarbij schrift wel bestaat, maar niet standaard werd gebruikt)
o Archeologie belangrijk
- Mondiaal perspectief
1
,Afbeeldingen rechts: boeken, werken over de ‘Dark Age’
Cartoon linksboven: samenzweringstheorieën over klimaatontkenners gelinkt aan de
ontkenning dat de aarde rond was. In de middeleeuwen wisten ze dat de wereld niet plat
was (tonen het als irrationeel denken, zogezegd typisch voor de middeleeuwen).
b) Een geïdealiseerde “andere” tijd
Later werd deze periode geïdealiseerd, teruggrijpen naar de middeleeuwen als de periode
van kastelen, ridders, één geloof, hoofse cultuur, eenvoud en authenticiteit.
Het populariseren van die tijd.
Afbeelding rechts: De Bourgondiërs, bijbrengen van geschiedenis aan de mensen (geen
academisch werk, maar populariserend)
c) “Medievalism”: middeleeuwen in de moderne cultuur
Medievalism = aspecten uit de middeleeuwen die recent worden gebruikt. Teruggrijpen naar
de middeleeuwen in de moderne cultuur
- Zoals architectuur, restauratie gebouwen en middeleeuwser maken
- Literatuur en films
- City-marketing en toerisme: middeleeuwen tentoongesteld en gepolitiseerd
- City-marketing en toerisme: middeleeuwen vermarkt en verbeeld bv. Gravensteen
(niemand hechte belang aan de burcht, het was een ruïne. Mensen zijn het gaan
herwaarderen en hebben het gerestaureerd)
- De middeleeuwen misbruikt in politiek extremisme (Christelijk ‘blank’ Europa, Europa
als wereld van witte christelijke mensen => klopt niet, veel migratie tijdens de
middeleeuwen) bv. 2083, een soort van traktaat, geschreven door terrorist uit
Noorwegen (2011) om extremisme goed te praten
1.3. Appreciatie van de middeleeuwen sinds het humanisme
Gereformeerde wereld vanaf de 16de eeuw:
- Gereformeerde wereld: negatieve kijk op de middeleeuwen, want zij zien die tijd als
de tijd van het katholicisme
De katholieke wereld vanaf de 16de eeuw:
- De opkomst van de contrareformatie, een argumentatie tegen de reformatie
(intellectueel antwoord uit de oudheid). Terug naar de klassieke oudheid door de
contrareformatie (klassieke scholing)
- Vanaf de 17de eeuw: bestudering door de Mauritsen en Bollandisten
Herontdekking sinds de 19de-eeuwse romantiek
- Conservatieve, nostalgische appreciatie na maatschappelijke veranderingen en
revoluties
- Verwetenschappelijking
2
, 1.4. Afbakening
5de-15de eeuw
Begindata
- 410: visigoot Alarik plundert Rome (WRR valt uit elkaar)
- 476: generaal Odavakar wordt ‘rex gentium’ (einde keizerrijk)
Einddata
- Boekdrukkunst (1450)
- Val van Constantinopel (1453)
- Ontdekking van Amerika door Columbus (1492)
- Luther (1517)
- Symbolische data vs. grenszones
1.5. Kritieken en alternatieve cesuren
Alternatieve beginperiode
- Islam en Europa (H. Pirenne)
- Late Antiquity (400-600 als apart tijdvak)
Een Nieuwe Tijd? Ontdekkingen? Reformatie? …
Middeleeuwen tot… 12de eeuw? 18de eeuw?
Opdeling:
- Vroege agrarische periode (tot 10de eeuw)
o Vroeg middeleeuwen
- Omslagfase (10de tot 13de eeuw)
o Volle middeleeuwen
- Late geurbaniseerde en commerciële middeleeuwen (13de tot 15de eeuw)
o Late middeleeuwen
1.6. Een West-Europees verhaal
- Begrip “middeleeuwen” slechts toepasselijk op de expanderende Latijnse wereld
- Confrontatie en synergieën met Byzantijnse en Islamitische wereld cruciaal, eerste
contacten met China en Zuidoost-Azië
- Het kunnen omgaan met een grote verdeeldheid van Europa en terwijl is er ook
samenhang.
- Van een achterstandsregio naar een wereldspeler (fundamenten worden daarvoor
gelegd in de middeleeuwen)
- Van schaarste naar hegemonie?
o Niemand omstreeks 1400 zou hebben gedacht dat in de toekomst Europa zou
gaan domineren in de wereld. Mensen dachten veeleer de Turks-Mongoolse
groot-emir (maar hij kon niet op tegen het Chinese keizerrijk).
o Het belangrijkste verschil tussen Europa, China en alle andere
hoogontwikkelde imperia schuilt in het feit dat in Europa een unitaire
gezagsstructuur ontbrak.
3
, o Geen enkele Europese instantie beschikte echter over de mogelijkheid om
zulke reusachtige concentraties van middelen te organiseren in functie van
politieke beslissingen, of om commerciële initiatieven algeheel te
onderdrukken. Steeds zou er wel een andere machthebber bereid zijn om een
experiment te wagen.
o In China kende in de periode van de Europese middeleeuwen in hoofdzaak
gericht op het handhaven van hun interne stabiliteit. In Europa daarentegen
raakten de religieuze en de politieke sferen in de latere middeleeuwen juist
duidelijk gescheiden. Op die manier heeft de segmentatie van de macht over
een veelheid van politieke eenheden en een onafhankelijke kerk de unieke
situatie doen ontstaan waaruit het kapitalisme is voortgekomen.
Grondslagen voor de geschiedenis van West-Europa: antieke, joods-christelijke en
Germaanse pijlers:
- Urbanisatie en staatsvorming
- Koningschap en parlement
- Handelskapitalisme en bankwezen
- Scheiding kerk en staat
o Daarover waren reeds discussies in de 12de eeuw.
- Religie en “geweten”
o De rol van religie in de samenleving is heel belangrijk, maar ook ‘geweten’.
o Dit is een concept heel typisch voor de christelijke cultuur en is sterk
gecultiveerd via allerlei beslissingen die zich hebben voorgedaan in de
middeleeuwse periode
- Universiteiten en rationeel-empirisch denken
- Taalgebieden en literatuur …
1.7. De mediëvist en zijn/haar bronnen
- Kanaal: orale vs schriftelijke bronnen
- Dragers: tablet, papyrus, perkament, papier
- Verspreiding: handschrift, druk
- Verschriftelijking: geen gelijkmatig proces
- Nieuwe genres en types van teksten
- Taal: Latijn, volkstaal
- Redactiemilieus: klerikaal, adellijk, stedelijk…
- Doeleinden: religie, geschiedenis, administratie…
o Alle teksten over de Noormannen zijn geschreven in klerikale milieus en zij
waren de grootste slachtoffers van de Noormannen
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller irenepattyn204. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $9.96. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
79373 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now