Recht (het geheel aan regels) is een middel om te samenleving gaande te houden + te
ordenen
Je moet niet zelf grondige juridische problemen kunnen oplossen maar hebt wel de nodige
kennis nodig om cliënten te kunnen helpen.
Leerdoelen: kennis maken met juridische aspecten, basisbegrippen van juridische taal en
algemene juridische bouwstenen, juridisch redeneren.
Hoofdstuk 1: wat is recht
Lesinhoud:
Kenmerken en definitie van het recht
Soorten subjectieve rechten
Deelgebieden van recht
Bronnen van het recht
Waaraan denk je bij recht?
Regels regels ordenen de samenleving en geven grenzen aan (bv om leefloon te krijgen moet de
regels volgen)
Voorbeelden van regels:
Gebodsregels: wat je moet doen, bv belastingaangifte
Verbodsregels: wat je niet mag doen, bv je mag niet door het rood licht rijden
Men spreekt over rechtsregels wanneer de regel gepaard gaat met afdwingbare sancties die worden
opgelegd, opgesteld en bekrachtigd worden door de samenleving.
,Doel van recht
Ordenen van de samenleving om te (over)leven en handelen als mensen in een samenleving of in
groep heeft men regels nodig over wie wat mag doen, met welke middelen (goederen, geld, rechten)
en over welk gedrag dat wel en niet aanvaard wordt.
Opgelegd door de samenleving (recht)
Samenleven leidt tot conflicten, om deze op te lossen zijn regels nodig. Dit gebeurt via een wetgever
en dus met akkoord van de samenleving. wij geven dus ook ons akkoord want wij kiezen de
politiekers die wetten maken.
Samenleving veranderd continu, dus ook de wetgeving is een dynamisch proces wetten kunnen
gewijzigd worden zodat ze mee veranderen met de samenleving.
Voorbeeld recht als instrument tot verandering:
...................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................
Hoe beslist de samenleving hierover?
Rechtstreekse democratie of directe democratie via een referendum (niveau steden en
gemeenten): voorleggen van een vraag met betrekking tot wetgeving aan de
kiesgerechtigden van dat gebied. (= volksraadpleging)
Vertegenwoordigende democratie of indirecte democratie via volksvertegenwoordigers
(verkiezingen)
Regels worden dus pas rechtsregels wanneer deze worden opgesteld/ bekrachtigd door politieke
autoriteiten. Bijvoorbeeld:
…................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................
,Recht is afdwingbaar
In tegenstelling tot regels is een voorwaarden voor recht dat het afdwingbaar is. Het heeft een
verplichtend karakter, er zijn gevolgen bij niet-naleving en ze gaan gepaard met structuren,
instellingen en procedures.
Uitzondering: default-regels (contracten gaan voor op de aanvullende wet)
Aanvullend recht = er is nodige vrijheid waarin mensen zelf dingen kunnen regelen. Aanvullend recht
voorziet in bepaalde wetregels waar de partijen die een contract aangaan niet in hebben voorzien. Ze
gelden dus als er geen regels over het betreffende onderdeel staan in het zelfgemaakt contract.
Soorten regels
Er zijn verschillende categorieën van rechtsregels
Gedragsregels, door vastleggen subjectieve rechten = hun bevoegdheden om over middelen
te beschikken
Regels en structuren omkant gedragsregels toe te passen en deze af te dwingen
Instellingen en procedures voor het recht te wijzigen
Definitie recht
Geheel van rechtsregels met als doel de maatschappij te ordenen. De rechtsregels zijn opgelegd door
de samenleving via haar vertegenwoordigers en de niet-naleving ervan is afdwingbaar via een
wettelijk voorzien systeem van sancties.
Vrouwe Justitia
= personificatie van het recht --> vrouwe Justitia of godin
Themis
Blinddoek: rechtspraak gebeurt op basis van de rede,
zonder misleidende zintuigelijke waarneming, recht is
onpartijdig en objecties, iedereen is gelijk voor de wet.
Weegschaal: er is afweging van bewijzen,
getuigenissen…
Zwaard: vonnis
dura lex sed lex = the law is hard, but it is the law
, Kritiek op recht is blind:
De blinddoek van Vrouwe Justitia wijst erop dat recht blind is en dus iedereen gelijk is voor de wet
zonder onderscheid, op papier het geval maar hoe zit dat in het echt?
Sociaal rechtvaardig? NEE er wordt niet altijd rekening gehouden met de situatie. (als je
uit je huis gezet wordt krijg je een korte periode om iets nieuws te kunnen zoeken, vaak is
deze periode niet lang genoeg om effectief een goede woning te zoeken)
Klasse-blind? NEE justitie is minder toegankelijk voor arme mensen, dezelfde boete voor
een rijk persoon en een arm persoon zal voor de één een lachertje zijn en voor de andere een
streep door zijn rekening. (Sanda Dia: moord met maar een boete van $400 heeft dat iets te
maken met het feit dat het om de elite van België gaat?)
Kleuren-blind? NEE in de praktijk nog steeds onderscheidt
Resultaat: gelijke behandeling is er op papier maar stelt teleur in werkelijkheid
Objectief vs. Subjectief recht
Objectief recht: rechtsregels geformuleerd in het recht. Staat los van een concreet persoon of een
specifieke situatie.
Subjectief recht: rechten die wij putten uit deze objectieve rechtsregels. Recht om naar eigen
goeddunken bepaalde handelingen te stellen en als een objectieve rechtsregel toepassing vindt in
een concrete situatie.
Rechtssubject vs. Rechtsobject
Rechtssubject:
Titularis van subjectieve rechten
Drager van rechten en plichten
Natuurlijke personen/ rechtspersonen (= organisatie die kan handelen als natuurlijk persoon
bv. Huis kopen)
Vraag: zijn dieren rechtssubjecten of rechtsobjecten?
Rechtsobject, natuurlijke mensen moeten rechten van dieren naleven.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller anaisdemeyer13. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $9.72. You're not tied to anything after your purchase.