Summary
Samenvatting Hoofdstuk 1 Inleiding - Beginselen van het Nederlandse Staatsrecht
- Course
- Institution
- Book
Samenvatting Hoofdstuk 1 Inleiding - Beginselen van het Nederlandse Staatsrecht (18e druk)
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
Seller
Follow
studymaterials1122
Reviews received
Content preview
Hoofdstuk 1. InleidingBenadering van het begrip staat
De staat is een organisatie die met voorrang boven andere organisaties effectief gezag uitoefent over
een gemeenschap van mensen op een bepaald grondgebied. Erkenning door andere staten is geen
formeel vereiste, maar een belangrijke aanwijzing dat een staat effectief gezag uitoefent.
! Toelating tot de Verenigde Naties versterkt de rechtspositie van het land in het internationale
verkeer
Kenmerken van de staat: de mogelijkheid van toepassing van dwang er handhaving van de
gemeenschapsnormen.
Sociologische blik: behalve de staat zijn er ook andere groepen die door dwang bepaalde regels
handhaven; gangsterbende die winkeliers terroriseren.
Het tast de stelling niet aan dat de staat zonder dwanghandhaving van zijn rechtsorde niet denkbaar
is. Geweld door particulieren zal de staat slechts bij hoge uitzondering toestaan (bijv. noodweer).
Jurist: Er zijn regels die niet door dwang gehandhaafd kunnen worden. In het bijzonder de
staatsrechtelijke gedragsregels voor de allerhoogste staatsorganen. Welke dwang kan men
uitoefenen tegen de regering die in strijd met haar wettelijke verplichtingen handelt? Dwang in de
zin van toepassing van staatsgeweld is hier niet mogelijk, omdat er geen hogere organen zijn die
corrigerend kunnen optreden.
Binnen een staat zijn een of meer organen bevoegd van dwang. Men zegt dat deze organen met
gezag zijn bekleed. Dit gezag kan bij een persoon of bepaalde groep berusten. Het gezag kan ook bij
een door het volk gekozen gedragsdrager liggen. Dit hangt af van de aard en de inrichting van de
gemeenschap.
De regels die betrekking hebben op de organisatie van de met gezag beklede organen en grenzen van
hun gezag, vormen de rechtsregels die wij staatsrecht noemen. Het staatsrecht is van gemeenschap
tot gemeenschap en staat tot staat verschillend.
In de middeleeuwen was het gezag in de West-Europese landen een persoonlijk recht van de vorst.
Het gezag was overdraagbaar, kon in huwelijksgemeenschap worden ingebracht en was erfelijk. De
normale burger had geen gezag, maar wel zekerheid in tijd van oorlog.
Machiavelli – de vorst
De vorst wordt orgaan en symbool van een staat. Het wordt niet meer als een natuurlijke zaak
aanvaard dat de vorst zijn gezag als een hem persoonlijk toekomend, verhandelbaar
vermogensbestanddeel beschouwt. De middeleeuwse vorst was de drager van de cultuur van zijn
land.
Gezag is het tegendeel van vrijheid, het beperkt de vrijheid van het individu.
Rousseau – Du contrat social ou principes du droit politique: ‘Het onmisbare gezag bestaat alleen,
omdat individuen gezocht hebben naar een vorm van samenwerking die met alle
gemeenschappelijke kracht de persoon en het goed van ieder lid verdedigt en beschermt en
waardoor ieder zich weliswaar met alle anderen verengt, maar toch alleen maar zichzelf
, gehoorzaamt en even vrij blijft als tevoren => le problème fondamental dont le contrat social donne
la solution.
De theorie van het contrat social verenigt gezag en vrijheid, omdat het gezag uit de vrijheid is
afgeleid. Zij maakt het mogelijk de beperkingen door gezag aan de individuele vrijheid gesteld, te
aanvaarden, omdat het beperkingen zijn, die bij het ‘contrat social’ de vrije individuen zichzelf
hebben opgesteld.
De theorie van het contrat social werd vermeld, omdat zij het dilemma aangeeft waarvoor de
rechtswetenschap zich geplaatst ziet ‘de vrijheid van het individu, door dwanguitoefening te
handhaven’.
Het staatsrecht is een afspiegeling van de samenleving een eigen eenheid, die de kleinere eenheden
van de individuen bevat. Het is tegelijkertijd afspiegeling van de mens, in wie behoefte aan
individuele vrijheid samengaat met het besef deel van een menselijke gemeenschap te zijn.
In de gemeenschap en in de individuele mensen kunnen tegenstrijdige neigingen naast elkaar staan,
maar bij het staatsrecht niet. Het staatsrecht moete beide neigingen in één normenstelsel verenigen.
Dit zal zorgen voor een beknotting van de individuele vrijheid en deels de waarborging daarvan, er
moet een midden oplossing gevonden worden.
De theorie van het contrat social brengt de ambivalente verhouding van de mens tot de staat aan het
licht. Het individu heeft de staat nodig om zijn vrijheid te waarborgen, maar heeft direct het gevoel
dat zijn vrijheid wordt beperkt.
In onze dagen is er één premisse (= stelling waarop je een redenering baseert) denkbaar voor iedere
staatsleer: elke burger is gelijkwaardig en heeft recht op gelijke invloed op het staatsbestuur. Er zijn
in een land geen burgers die buiten deze groep vallen.
Het hele vraagstuk van de beste staatsvorm verliest zijn zin: onbeperkte monarchie en oligarchie zijn
met het gelijkheidsbeginsel onverenigbaar.
Verdeling van de staatsmacht over verschillende organen
Een directe democratie is mogelijk in kleine groepen.
Directe democratie in Nederland is niet mogelijk, omdat:
- Er zijn grote aantallen personen niet alleen niet redelijk tot besluiten kan komen, maar ook
omdat bij een zo grote hoeveelheid mensen niemand zich werkelijk voor de genomen
besluiten verantwoordelijk voelt.
- Het bestuur, het gezag, de uitoefening van dwang, berusten dus bij op een af andere wijze
door de burgers gekozen vertegenwoordigers (indirecte democratie).
Ambivalente verhouding van burger tot de staat: hij is aan de ene kant soeverein, die de bestuurders,
de uitvoerders van zijn wil, mede aanwijst; hij is aan de andere kant onderworpen aan het mede door
hemzelf ingestelde gezag.
Het gezag, het bestuur, is onvermijdelijk. Wil de gemeenschap, die de staat vormt, kunnen
voortbestaan, dan zullen voortdurend beslissingen genomen moeten worden. Elke beslissing nu is
een keuze. Zij zal zo nodig moeten worden afgedwongen tegen degene in wiens nadeel zij uitvalt.
Vrijwel ieder belang komt in conflict met andere belangen. Er moeten keuzen worden gemaakt en er
moeten beslissingen worden genomen. Er moeten prioriteiten voor de te nemen beslissingen
worden gesteld, omdat nu eenmaal niet alles tegelijk mogelijk is. Daarvoor is een procedure en een
organisatie onvermijdelijk, dat noemen we gezag.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller studymaterials1122. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.32. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
83750 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now