Hoofdstuk 1: De politiële aanpak van gewelddadige eerzaken in Nederland
1.2.2: Het begrip ‘eergerelateerd geweld’
Eerwraak is een zuiverings- of reinigingsritueel waarbij een smet in een geformaliseerde en
dramatische vorm wordt verwijderd. Tot op heden zijn de meningen verdeeld over een exacte
definitie.
Sommige deskundigen stellen dat dit ritueel aan een aantal absolute kenmerken moet voldoen: er
moet bijvoorbeeld altijd sprake zijn van fysieke aantasting van de eer - denk aan het verlies van
maagdelijkheid -, die fysieke bevlekking moet publiekelijk bekend zijn, de schuldige aan het eerverlies
moet per se gedood worden, de dader is een familielid of handelt in opdracht van de familie en de
eerwraak is gepland.
Andere deskundigen zeggen dat lang niet altijd al deze ingrediënten aanwezig zijn. Soms is een
meisje weliswaar nog maagd, maar wordt er zo sterk over haar geroddeld dat de familie-eer alsnog
als aangetast wordt beschouwd.
Er zijn ook voorbeelden bekend waarbij geweld uit naam van eer wordt gepleegd, terwijl nog niet de
hele gemeenschap op de hoogte is van de eeraantasting, maar een familielid zelf ervan doordrongen
is dat de eer is aangetast en er nu gehandeld moet worden.
Geweld kan op verschillende manieren worden gecategoriseerd: er wordt onder meer gelet op
verschijningsvormen (fysiek of psychisch), op de sociale context (bijvoorbeeld in het verkeer, het
uitgaansleven, het werk, in de buurt of op school), op de relaties en interactie tussen dader en
slachtoffer (tussen (ex-)partners of tussen ouders/verzorgers/kinderen) en het motief.
Er is niet één duidelijke definitie van geweld. De definitie dat in de praktijk wordt gebruikt is: ‘Elke
uitoefening van lichamelijke kracht van niet al te geringe intensiteit tegen een persoon of zaak.’
Eergerelateerd geweld is elke vorm van geestelijk of lichamelijk geweld gepleegd vanuit vanuit een
collectieve mentaliteit in reactie op een (dreiging van) schending van de eer van een man of vrouw
en daarmee van zijn of haar familie waarvan de buitenwereld op de hoogte is of dreigt te raken.
1.2.3: Geweld in afhankelijkheidsrelaties
Eergerelateerd geweld is geen op zichzelf staand begrip. Inmiddels maakt eergerelateerd geweld
namelijk deel uit van een grotere verzameling gewelddadige fenomenen, die door de overheid onder
het paraplubegrip ‘geweld in afhankelijkheidsrelaties (gia)’ worden geschaard.
We komen fenomenen tegen die tegenwoordig onder de noemer geweld in afhankelijkheidsrelaties
worden geschaard. Op al die domeinen kunnen eer-codes een rol spelen:
- Geweld in het kerngezin of in de uitgebreide familie
Het kerngezin bestaat uit vader, moeder en kinderen. Daar komen we kindermishandeling,
ouderenmishandeling en geweld tussen (ex-)partners tegen: huiselijk geweld.
Bij veel definities van huiselijk geweld wordt ook geweld door huisvrienden, kennissen en
zelfs buren meegerekend. Het uitgebreide gezin bestaat uit het kerngezin plus opa’s, oma’s,
ooms, tantes, (achter)neven en (achter)nichten. Binnen dit uitgebreide gezin speelt zich een
aantal fenomenen af dat dikwijls in verband wordt gebracht met migratie en de
multiculturele samenleving en waarbij opvattingen over familie-eer dikwijls een belangrijke
rol spelen.
, Bij huwelijksdwang gaat het om een religieus of wettelijk huwelijk waarbij de
(voorbereidende) huwelijkshandelingen tegen de vrije wil van minstens een van de
huwelijkskandidaten plaats heeft gevonden en waar onder een bepaalde vorm van dwang
mee is gestemd. In Nederland zijn religieuze huwelijken overigens niet rechtsgeldig.
Bij achterlating gaat het om vrouwen als dan niet met hun kinderen, maar ook om jongeren
(zowel jongens als meisjes), die tegen hun wil en zonder identiteits- en verblijfsdocumenten
door hun echtgenoot, vader of beide ouders in het geval van jongeren, in het land van
herkomst worden achtergelaten. Achterlating kan samengaan met huwelijksdwang of
huwelijkse gevangenschap, maar dat is niet noodzakelijk.
Er wordt verder ook wel gesproken over de problematiek van ‘verborgen vrouwen’. Dat
begrip is lastig af te bakenen, maar het gaat in feite om vrouwen die door de partner en/of
familie gedwongen wordt om in isolement te leven. Achterlating of huwelijksdwang kan
hiermee samenhangen.
- Geweld door professionals en in de institutionele setting
Geweld in afhankelijkheidsrelaties kan gepleegd worden door professionals. Dit kan tussen
docenten en leerlingen, hulpverleners, verzorgers, personeel en gedetineerden gebeuren. Bij
het misbruik door een professional van een afhankelijkheidsrelatie kan de professional uit
hoofde van zijn of haar functie bijzondere bevoegdheden heeft of toegang heeft tot
informatie.
- Geweld op het terrein van mensenhandel
Op dit terrein wordt vooral aandacht gevraagd voor problemen met betrekking tot
zedenzaken en in de prostitutiesector. Geweld in afhankelijkheidsrelaties krijgt hier vaak het
karakter ‘financiële uitbuiting’.
Verschijningsvormen
Het geweld wat ‘geweld in afhankelijkheidsrelaties’ wordt genoemd kan zich in verschillende
gedaanten voordoen: het kan uiteenlopen van bedreiging en mishandeling en zelfs escaleren tot en
met moord en doodslag. Geweld heeft overigens niet alleen een fysiek component, het kan ook
psychisch zijn. Psychische aspecten zoals het uitoefenen van druk kunnen als een vorm van geweld
worden gezien. Wat dat betreft is het interessant om te zien dat in Nederland het uitoefenen van
dwang strafbaar is. Elke bedreiging met geweld kan onder dit artikel vallen, zodat ook psychisch
geweld strafbaar kan zijn.
1.2.4: Huiselijk en eergerelateerd geweld vergeleken
Overeenkomsten
In het buitenland wordt de term ‘geweld in afhankelijkheidsrelaties’ niet als paraplubegrip gebruikt.
Eergerelateerd geweld wordt als een bijzondere vorm van huiselijk geweld gezien. Ook in Nederland
bestaat de neiging eergerelateerd geweld als een manifestatie van huiselijk geweld te zien.
Van een afstand hebben beide verschijnselen wel een aantal overeenkomsten: het gaat om geweld
dat zich vaak voordoet in de familiale context en het zijn dikwijls complexe kwesties die een lange tijd
kunnen spelen. Bovendien wordt zowel huiselijk geweld als eergerelateerd geweld vooral in verband
gebracht met slachtofferschap van vrouwen en mannelijke daders. In beide discoursen is tot op het
heden verhoudingsgewijs minder aandacht voor slachtofferschap van mannen en daderschap onder
vrouwen.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller lisabakkum. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.39. You're not tied to anything after your purchase.
