Samenvatting Zo worden cliënten burgers - Praktijkboek Systematisch Rehabilitatiegericht Handelen
81 views 8 purchases
Course
Methoden voor Sociaal-pedagogische hulpverleners
Institution
LOI - Leidse Onderwijsinstellingen
Book
Zo worden cliënten burgers
Samenvatting van het gehele boek Zo worden cliënten burgers - Praktijkboek Systematisch Rehabilitatiegericht Handelen. De samenvatting omvat hf 1 t/m hf 6.
Systematisch Rehabilitatiegericht Handelen richt zich op de kwaliteit van leven van mensen met
psychische en sociale kwetsbaarheid. Dit is zowel gericht op het individu als op de samenleving.
Het gaat vooral om herstel van burgerschap.
SRH is de methodische uitwerking van de zogenaamde integrale rehabilitatiebenadering: de cliënt
staat als mens in zijn geheel centraal, incl. zijn leefomgeving en sociale netwerk. Ook
maatschappelijke factoren (bijv. veiligheid, wet- en regelgeving, werkgelegenheid etc.) spelen een
belangrijke rol.
Er wordt gewerkt op 3 grote gebieden:
1. Realiseren van wensen en doelen m.b.t. kwaliteit van leven.
2. Zelfredzaamheid: het omgaan met kwetsbaarheid en het versterken van krachten.
3. Participatie: vervullen van sociale rollen en het zo groot mogelijk maken van de kwaliteit
van leefomgevingen en sociale netwerken.
→ Plaatsen waar de cliënt woont, werkt, leert of vrijetijdsbesteding heeft (of wil hebben) en de
sociale netwerken waarvan de cliënt deel uitmaakt (of wil uitmaken).
Drie bewegingen van grote invloed op de SRH:
1. Herstelbeweging: het unieke proces van ieder persoon dient goed begrepen en bij
aangesloten te worden. Dit benadrukt het belang van krachtgericht werken en presentie.
2. Presentiebenadering: de grondhouding van de werker is ‘er zijn’ voor de cliënt. Dit betekent:
het aansluiten bij en het afstemmen op de cliënt en zijn leefwereld, op zoek naar betekenis
en zingeving. Werken binnen de relatiedimensie: het elkaar leren kennen en het opbouwen
van een evenwaardige band.
3. Krachtgericht werken: de benadering legt sterk de nadruk op het principe dat de cliënt in
alles de regie heeft. Dit dwingt te kijken vanuit het perspectief van de cliënt. Het gaat niet
alleen om de mogelijkheden van de cliënt, maar ook de mogelijkheden die de samenleving
biedt.
Doel SRH: realiseren van levenswensen. Het bevorderen van de kwaliteit van leven d.m.v.
(nieuwe) zingeving in het leven met de ziekte of beperking.
De heeft betrekking op:
Persoonlijke domeinen: zorgen voor mezelf en anderen, welzijn en gezondheid,
veiligheid en sociale relaties.
Zelfzorg: alle activiteiten die nodig zijn om goed voor jezelf te zorgen, zoals
lichamelijke en huishoudelijke verzorging, sociale vaardigheden, beheren van je
financiën.
Levensdomeinen: de plekken waar het leven zich afspeelt. Het publieke domein
(winkels, parken, straten etc.) en de plek waar we wonen of werken en onze vrije tijd
besteden.
→ Het gaat hier om het gewone leven en deelname aan de samenleving!
Mentalisme = de (dwangmatige) neiging om alle gedrag van iemand met een mentale aandoening te
verklaren als een gevolg van die aandoening zelf.
Herstelgericht werken
Herstel: na (een reeks van) traumatische ervaringen het leven weer oppakken en nieuwe zingeving
ontdekken.
Een aantal belangrijke aspecten van herstel:
Het speelt zich grotendeels af in het innerlijk van de persoon.
Het is een niet-lineair proces: geen rechte lijn, maar vallen en opstaan.
1
, Centraal bij herstel staat: acceptatie van wat niet meer is/niet meer kan zijn.
Acceptatie is een actief gebeuren: je moet er heel veel voor doen.
Het herstelproces is vooral een proces van leren en volwassen worden.
Anderen kunnen een rol als leraar en partner hebben bij het ontwikkelen van actieve
pogingen om de gevolgen van de aandoening te boven te komen.
Genezen = het terugkeren naar de situatie zoals die eerder was, vóór het uitbreken van de ziekte.
Herstellen = ‘helen’, het leren leven met de ziekte en/of aandoening.
Stigmatisering kent 3 vormen:
Primaire stigmatisering door de samenleving.
Secundaire/professionele stigmatisering door professionele hulpverleners.
Tertiaire of zelfstigmatisering door de cliënt zelf.
Herstelprocessen gaan over het hervinden van een identiteit en de zin van het leven. Het gaat ook
om het afleggen van de ‘oude identiteit’, die dikwijls sterk beïnvloed is door de rol van
cliënt/patiënt. Dit proces noemt men ontmaskering.
Een belangrijk deel van het herstelproces is het verwerken van traumatische ervaringen en verlies.
Veel cliënten worstelen met verlieservaringen. Er is een groot verband tussen psychotische
aandoeningen, trauma en verlies.
30% van de psychosen zijn reactief van aard: veroorzaakt door levenservaringen en –
omstandigheden. 60-90% meldt trauma in de kindertijd.
Verloop van ernstige psychotische aandoeningen. Een groot gedeelte lijkt in meer of mindere mate
te herstellen. Herstellen kan op twee manieren:
Symptomatisch herstel: de symptomen van de ziekte verdwijnen geheel (er is sprake van
genezing).
Sociaal herstel: de symptomen blijven bestaan, maar er is min of meer sprake van volledig
sociaal functioneren.
→ Langetermijnuitkomsten van individuele gevallen blijken niet te voorspellen.
Twee belangrijke principes van herstelprocessen:
1. Het beloop van de aandoening wordt sterk beïnvloed door omgang tussen het individu en
zijn omgeving. Het beloop van de ziekte is dus mede te beïnvloeden door gunstige
omgevingsfactoren.
2. Individuen maken in de loop der tijd ontwikkelingen door, zowel in hun kwetsbaarheid als
in hun mogelijkheden. Deze ontwikkelingen hebben het karakter van algemeen menselijke
leerprocessen: ook mensen met een ernstige aandoening kunnen leren om steeds beter met
zichzelf, met hun aandoening en met hun omgeving om te gaan.
Verloop van herstelprocessen:
Het verloop van een aandoening is niet rechtlijnig. Herstelprocessen gaan gepaard met
zowel schoksgewijze als langzame ontwikkelingen. Er kan sprake zijn van terugval en van
periodes dat er (ogenschijnlijk) weinig verandert.
Ieder herstelproces is uniek. Het verloop is onmogelijk te voorspellen. Ontwikkeling is altijd
mogelijk, maar op welk gebied, binnen welke termijn en in hoever is niet van te voren te
zeggen.
Fasen in herstelproces:
1. Stabilisatie (overweldigd worden door de aandoening): verkrijgen van controle en balans
2
, 2. Heroriëntatie (worstelen met de aandoening en de gevolgen daarvan): onderzoeken wat het
betekent om kwetsbaar te zijn, verwerking van ervaringen, zoeken naar identiteit en
betekenisgeving, maken van het eigen herstelverhaal.
3. Re-integratie (leven voorbij de aandoening):
- Persoonlijk herstel: in je kracht komen, kunnen omgaan met kwetsbaarheid.
- Maatschappelijk herstel: aangaan of herstellen van betekenisvolle activiteiten, relaties en
rollen. Participatie.
Kenmerken van herstelondersteunende zorg:
De hulpverlener:
Is present (aandachtig aanwezig).
Gebruikt zijn professionele referentiekader op een terughoudende en bescheiden wijze.
Maakt ruimte voor, ondersteunt het maken van en sluit aan bij het eigen verhaal van de
cliënt.
Herkent en stimuleert het benutten van eigen krachten van de cliënt (empowerment), zowel
individueel als collectief.
Erkent, benut en stimuleert de ervaringsdeskundigheid van de cliënt.
Erkent, benut en stimuleert de ondersteuning van de cliënt door belangrijke anderen.
Is gericht op het verlichten van lijden en het vergroten van eigen regie/autonomie van de
cliënt.
Persoonlijk steunsysteem: naast eigen innerlijke krachten heeft ieder mens ook andere mensen
nodig, evenals materiële hulpbronnen.
Peer support: steun door mensen met vergelijkbare ervaringen.
Natuurlijke sociale netwerken: vrienden, familie, buren, collega’s etc.
Maatschappelijk steunsysteem: hulpbronnen die in de leefomgeving of maatschappij
aanwezig zijn (bijv. financiële bronnen, werkgelegenheid, scholen, winkels etc.).
Presentiegericht werken
Het aanbieden van jezelf, als medemens. Je biedt erkenning van lijden, erkenning van onrecht en
erkenning van het feit dat je als hulpverlener het vaak ook niet weet. Delen van onmacht maakt
onmacht draaglijker. Je bent er voor de ander.
Presentiegericht werken is in de eerste plaats een grondhouding. In de presentie staat de mens
voorop, niet de kwaal of het probleem.
De grondhouding is gebaseerd op de volgende mensvisie:
Ieder mens heeft recht op een normaal leven.
Ieder mens dient te worden bijgestaan in zijn zoektocht naar een normaal leven.
Ieder mens is waardevol.
Ieder mens is veelal in staat de voor hem of haar goede keuzes te maken.
Belangrijke kenmerken van de presentietheorie:
1. Presentie gaat over betrekkingen
Persoonlijke ontmoeting: de mens achter de cliënt ontmoet de mens achter de hulpverlener.
Evenwaardige relatie.
2. Presentie is gericht zijn op de cliënt en zijn leefwereld
Gericht op de hele mens, om hem bij te staan.
3. Presentie kent een ‘latende’ manier van werken.
Niet per sé iets doen, maar ‘er zijn’ in de vorm van aandacht, medeleven en erkenning.
4. Presentie gaat over naar de ander toe bewegen
Actief contact zoeken in de eigen leefomgeving.
3
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through EFT, credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying this summary from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller corneliamvandorp. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy this summary for $4.34. You're not tied to anything after your purchase.
