Hoofdstuk 12. Coping
De wijze waarop mensen op een medisch probleem reageren bepaald door de betekenis die de
persoon in kwestie eraan hecht.
12.1 Ziekte als adaptieve opgave
Coping pogingen die mensen in werk stellen om stress te hanteren (door denken en dus
cognitieve coping of gedragsmatige coping). Cognitieve coping positieve herinterpretatie (positive
reappraisal) denken wat de voordelen zijn aan je ziekte, dus vaker thuis bij je gezin.
Gedragsmatige coping door minder te bewegen ook minder klachten waardoor stress over
verloren vitaliteit ook afneemt.
12.2 Copingstrategieën
Fight or flight kan door probleemgerichte (informatie zoeken, oplossingen bedenken en handelen)
en emotiegerichte coping (beheersbaar maken van eigen emoties, afleiding zoeken, bidden). Het is
een adaptatieproces waarin individu eerst zeker emotioneel evenwicht moet hervinden, alvorens
concreet met de gevolgen van zijn of haat lichamelijke handicap aan de slag te kunnen.
12.2.1 Proactieve coping
Het omgaan met risico-informatie en leefstijladvies en het al dan niet omzetten van deze kennis in
leefstijlverbetering kan ook als coping worden beschouwd proactieve coping voordat stresor
zich voordoet, anticiperen op moeilijke situatie om zo mogelijke negatieve gevolgen ervan te
beperken of te voorkomen.
12.3 Determinanten van coping
De wijze waarop iemand naar de stressvolle situatie kijkt (appraisal) bepaalt hoe hij reageert. Twee
stappen:
- Persoon schat in hoe ernstig/bedreigend (medische) situatie is.
- Mate waarin iemand denkt dat hij de betreffende situatie het hoofd kan bieden.
Individuele inschatting kan samenhangen met een algemeen laag zelfvertrouwen, maar vaak
specifiek voor bepaalde taak of situatie self-efficacy door aanbieden van voorlichting en de
mogelijkheid tot oefening (mastery) kan de self-efficacy van patiënten versterkt worden, met
gunstige gevolgen voor het ziektebeloop.
Verschillen in coping tussen mensen hangen samen met persoonlijkheid en ervaring en
omgevingsfactoren. Mensen die meer steun hebben, ervaren minder stress. Sociale steun kan van
materiële aard zijn (financieel, praktisch), informatief (raad) en emotioneel (begrip, luisterend oor
, bieden). Te weinig steun (door te stressvolle naasten) maar ook te veel steun kan het copingproces
nadelig beïnvloeden, het gaat dan over naar bemoeienis (miscarried helping).
12.4 Het meten van coping
Gegevens vraaggesprek, vragenlijstenonderzoek, gedragsobservatie. Het vaststellen en bespreken
van iemand copingstijl kan behulpzaam zijn bij het afstemmen van de medische behandeling op de
mogelijkheden en behoeften van de patiënt. Naast copinglijsten ook ziektespecifieke
copinginstrumenten ontwikkeld (kanker, reumatische artritis, diabetes en pijn). Voor een goed begrip
van ziektepercepties en hiermee samenhangende copingreacties is aandacht nodig voor
familiegeschiedenis, cultuur en religie van patiënten.
12.5 Copinginterventies
Problemen met coping vaak samen met frustratie, angst, somberheid, verminderd sociaal
functioneren. Eerst patiënten lichte hulp aanbieden in de vorm van informatie en zelfhulp en
lotgenotencontact. Daarna meer intensieve hulp al dan niet binnen medische setting. In vrijwel alle
copinginterventies wordt aandacht besteed aan ontspanningstechnieken, activiteiten plannen en
grenzen stellen, en aan het omgaan met ziekte in de sociale omgeving.
12.6 Tot slot
Coping is niet goed of slecht, maar een poging van de betrokkene om stress te hanteren en het
emotioneel evenwicht te herstellen. De wijze waarop patiënten reageren, heeft alles te maken met
hoe zij tegen de ernst van de medische situatie aankijken en met hun inschatting van de
beheersbaarheid van het probleem.
Niet altijd hebben patiënt en hulpverlener dezelfde taxatie en dat kan tegenwerken. Naast
individuele educatie en begeleiding, kunnen groepsprogramma’s patiënten helpen om de
noodzakelijke copingvaardigheden te ontwikkelen, met betere medische en psychosociale
uitkomsten als gevolg.
Kernpunten
- Coping verwijst naar de wijze waarop mensen de last van het ziek-zijn en medische
behandeling hanteren, met als doel hun psychologisch evenwicht te bewaren of te
herstellen.
- Coping volgt op individuele inschatting (appraisal) van de situatie door de patiënt; hierbij
gaat het om de ernst van de situatie en het eigen vermogen om de situatie aan te kunnen.
- Analoog aan de fgiht-or-flight-reactie, onderscheiden we probleemgerichte en
emotiegerichte coping
- Onderlinge verschillen in coping hangen samen met zowel de specifieke eisen die een ziekte
stelt als met persoonsgebonden kenmerken.
- Sociale steun (social support) is een belangrijke bron van coping voor patiënten
- Het in kaart brengen van copingstrategieën is een belangrijk onderdeel van de medische
consultvoering, eventueel gebruikmakend van vragenlijsten.
- Copinginterventies zijn erop gericht patiënten te helpen je last van het ziek-zijn beter te
hanteren en zelfmanagement van de ziekte te bevorderen.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller bentebrandsma. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.20. You're not tied to anything after your purchase.