Samenvatting van de gastcolleges als onderdeel van het vak 'Longen 1' gegeven in de 2e Bachelor Geneeskunde aan de UA. Volledige samenvatting gebaseerd op college slides, eigen lesnotities én handboek.
Inhoud
- gastcolleges
- leerstof tijdens Carrousel en practica
Inhoudstafel
De tol van roken & principes van rookstop................................................................................................. 7
De grootteorde van tabakroken..................................................................................................................7
Prevalentie......................................................................................................................................7
Determinanten van preventie..............................................................................................8
Tabaksgebruik - naar een gezond België....................................................................................... 8
Toxicologie van roken.................................................................................................................................9
7000 chemicaliën in een sigaret..................................................................................................... 9
De menselijke tol van tabak roken........................................................................................................... 10
Bradford-Hill criteria voor causaliteit van een associatie tussen blootstelling en ziekte............... 10
Pathofysiologie van roken in het ademhalingsstelsel................................................................... 10
Risico van tabak in vergelijking met andere doodsoorzaken....................................................... 10
Organisatie van rookpreventie..................................................................................................................11
Economische kosten van roken....................................................................................................11
Preventie WHO.............................................................................................................................12
Centrale slaapapneu (CSA)......................................................................................................................... 91
Centrale slaapapneu (CSA)..................................................................................................................... 91
Pathogenese................................................................................................................................ 91
OSA vs. CSA.................................................................................................................... 91
Arousals............................................................................................................................91
Central Sleep Apnea with Cheyne-Stokes Breathing (CSB)........................................................ 92
Treatment-emergent Central Sleep Apnea (TECSA)................................................................... 92
4
, Opioïd-geïnduceerde centrale slaapapneu.................................................................................. 92
Prevalentie....................................................................................................................................93
Symptomen en behandeling.........................................................................................................93
Ademhalingsstimulerende farmaca: acetazolamide......................................................... 93
Zuurstoftherapie bij Cheyne-Stokes ademhaling..............................................................94
CPAP bij idiopathische CSA............................................................................................. 94
Adaptieve servoventilatie (ASV)....................................................................................... 94
Terugbetaling.................................................................................................................... 94
Conclusie......................................................................................................................................94
Ventilatie in extreme omstandigheden.......................................................................................................95
Inleiding.................................................................................................................................................... 95
Hoogte fysiologie......................................................................................................................................95
O2-toevoer aan de weefsels.........................................................................................................95
Reactie van het lichaam............................................................................................................... 96
Primair antwoord (adaptatie)............................................................................................ 96
Secundair antwoord (acclimatisatie).................................................................................97
Hypobare hypoxie.........................................................................................................................97
Ventilatoir antwoord op hypobare hypoxie........................................................................97
pulmo-renaal conflict: zuurtegraad vs. O2........................................................................ 98
Lichamelijke problemen en toepassingen.................................................................................... 98
Hoogte-hoofdpijn en hoogteziekte (AMS).........................................................................98
High altitude cerebral oedeem (HACE)............................................................................ 99
High altitude pulmonary oedeem (HAPE).........................................................................99
Behandeling van AMS, HACE, HAPE.............................................................................. 99
Vliegreizen en hypobare hypoxemie.................................................................................99
Besluiten op hoogte......................................................................................................................99
Diepte fysiologie..................................................................................................................................... 100
Vrij duiken = free diving.............................................................................................................. 100
Apnee tijd (maximale vrije duiktijd)................................................................................. 100
Shallow water blackout................................................................................................... 100
Scubaduiken...............................................................................................................................101
Druk/volume relatie.........................................................................................................101
Veranderingen in partieeldruk.........................................................................................102
Maximale oplosbaarheid van een gas............................................................................ 102
Veranderingen in gas densiteit....................................................................................... 102
Impact op de fysiologie van het lichaam.....................................................................................102
Duikgerelateerde issues............................................................................................................. 103
Barotrauma bij duikers....................................................................................................103
Decompressie bij SCUBA...............................................................................................103
Besluiten op diepte..................................................................................................................... 104
Carrousel.................................................................................................................................................... 105
Inhalatie devices.....................................................................................................................................105
Soorten medicatie.......................................................................................................................105
Inhalatiesystemen.......................................................................................................................105
Keuze van inhalatie device............................................................................................. 105
Depositie van medicatie............................................................................................................. 106
5
,De tol van roken & principes van rookstop
● Kent de gezondheidsimpact van roken op individu en maatschappij
● Kan de directe en indirecte kost van roken omschrijven
● Kan de principes van rookstop interventie benoemen
De grootteorde van tabakroken
Prevalentie
→ Europa heeft de hoogste prevalentie (+/- 1 miljard rokers)
→ 20-25% afname van 2008 naar 2018
⇒ epidemisch karakter van roken verdwijnt bij < 5% (streefdoel)
Determinanten van preventie
● geslacht: mannen > vrouwen
● socio-economische status: hoe beter de opleiding, hoe lager de rookprevalentie
○ lage SES: meer expositie, meer initiatie, meer continueren
● leeftijd: prevalentie stijgt met de leeftijd
→ geslacht
→ sociaal-economische status
7
, Tabaksgebruik - naar een gezond België
● 2018: 15% van de Belgische bevolking rookte dagelijks, wat lager is dan het EU-15-gemiddelde
● het aandeel dagelijkse rokers
○ mannen (18%) > vrouwen (12%)
○ Wallonië (18%) > Brussel (16%) > Vlaanderen (13%) met gestage lineaire daling in België
● de prevalentie van dagelijks roken is tussen 1997 en 2018 met 40% afgenomen
● SES: het aandeel dagelijkse rokers en gebruikers van sigaretten is 2.4x kleiner bij hoger opgeleiden
dan bij lager opgeleiden
● 17% van de jongeren (11-18 jaar) hebben min. één keer tabak geprobeerd, 3.8% roken dagelijks
○ dagelijks roken bij jongeren is significant afgenomen tussen 2006 en 2018
● 4.1% van de bevolking was in 2018 regelmatig gebruiker van e-sigaretten in België, hoger dan het
EU-15-gemiddelde
○ in 2018 hebben meer jongeren e-sigaretten geprobeerd dan gewone sigaretten
Toxicologie van roken
tabak (plant)
● (sub-)tropische jaarplant: 1-3 m hoog
● bladeren 0.5 m lang
○ worden gedroogd en versneden
● bevat nicotine (uitz. de bloemen)
● geschiedenis
○ 1559: geïmporteerd uit Caraïben
○ geplant in de buurt van Toledo: Los Cigarrales
○ 18e eeuw: gekweekt in Virginia als ‘cash crop’
○ 1880: James Bonsack: sigarettenmachine
7000 chemicaliën in een sigaret
koolmonoxide (CO)
● bindt met sterkere affiniteit aan hemoglobine dan O2 → relatieve hypoxie
● korte termijn
○ hoofdpijn, duizeligheid, wazig zicht, ademtekort, verward, pijn op borst, misselijkheid, braken
● lange termijn
○ hart- en vaatlijden
teercomponenten (polycyclische koolwaterstoffen)
● benzo(a)pyreen
○ verbrandingsproduct van biomassa
○ bindt aan guanine-cytosine basenparen van DNA → DNA-adducten (bruggen) →
(epi-)genetische wijzigingen → kanker
zware metalen: cadmium, arsenicum
8
, nicotine
● alkaloïde gevonden in tabak
● agonist van nicotine-acetylcholinereceptoren (nAChR's) in het perifere en centrale zenuwstelsel
● sigaretten bevatten 1-2 mg nicotine, maar hebben bij hogere doses aanzienlijke toxische effecten
○ geschatte dodelijke dosis voor een kind: 10 mg = half pakje sigaretten
vrije radicalen = ongepaard elektron
● pakt elektron af van een ander atoom (kettingreactie)
● ontstaan als gevolg van: roken, ioniserende straling, zonnestralen,
inflammatie…
● het roken van sigaretten geeft 10 000 biljoen (1016) vrije radicalen per inhalatie
● roken: inflammatoire reactie in luchtwegen en alveoli → zuurstofradicalen komen vrij →
DNA-schade
● betrokken bij allerlei ziekten: COPD, kanker, artritis, atherosclerose, Alzheimer, diabetes
De menselijke tol van tabak roken
Bradford-Hill criteria voor causaliteit van een associatie tussen blootstelling en ziekte ❗💥❗
1. sterkte (strenght): relatief risico (RR) van blootgestelde tov niet-blootgestelde
2. consistentie: de mate waarop de bevindingen in dezelfde richting wijzen
3. specificiteit: blootstelling aan goed herleidbare factor(en)
● de blootstellingsfactor moet goed omschreven worden
4. temporele relatie: blootstelling aan de factor moet het optreden van de aandoening voorafgaan
5. biologische gradiënt: een regelmatig toenemend verband tussen dosis en de grootte van het RR
● hoe meer je rookt, hoe groter het risico
6. biologische plausibiliteit: beschikbare informatie over het biologisch mechanisme van de factor op
het ontstaan van de ziekte
● verklaarbaar mechanisme op cellulair niveau (bv. DNA-adducten, O2-radicalen)
7. invloed van interventie: verwijderen van blootstelling doet RR dalen
● bij stoppen met roken vermindert (niet verdwijnt) het risico
8. analogie: gelijkaardige associatie beschreven tussen blootstelling aan de factor en andere ziektes
● niet alleen longkanker, ook mondkanker, halskanker…
Pathofysiologie van roken in het ademhalingsstelsel
● verminderde longgroei en -ontwikkeling in utero ( → lagere longcapaciteit)
● verlamming van cilia
● mucushypersecretie door slijmbekercellen
○ kan moeilijk worden opgehoest door verlamde cilia
● inflammatoire reactie in luchtwegen en alveoli
○ neutrofielen en macrofagen
● hypertrofie van het gladde spierweefsel in de wand van kleine luchtwegen
● afbraak van elastische vezels in het longparenchym van alveoli (= emfyseem)
● ontstaan van DNA-adducten en moleculaire alteraties ( → (long)kanker)
Risico van tabak in vergelijking met andere doodsoorzaken ❗💥❗
9
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller katovandenbroucke. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $16.60. You're not tied to anything after your purchase.
