Dit document is een samenvatting van het te lezen boek 'De onvrije markt' geschreven door K. Byttebier voor het vak Ondernemingsrecht '19-'20. Door het lezen van deze samenvatting, hoef je het hele boek van 225 pagina's niet meer te lezen.
De onvrije markt- samenvatting
I. Algemene situering
De huidige wereldeconomie is een unitair kapitalistisch systeem.
Kapitalisme een economisch systeem dat steunt op de werking van
ondernemingen die tot stand komen middels de
investering van kapitaal. Het doel van deze
ondernemingen is het verdienen van zo veel mogelijk
winst. Dit doel bereiken ze door aan een zo laag mogelijke
kostprijs te produceren en de geproduceerde goederen zo
duur mogelijk te verkopen
Economisch liberalisme A. Smith: vrije markt, individuele eigendom centraal, de
staat dient zich te onthouden van alles wat het particulier
initiatief in de weg zouden staan
Economisch neoliberalisme verzamelbegrip voor het prokapitalistisch gedachtengoed.
Het neoliberalisme is ontstaan in de ’60 als tegenbeweging
op de doorbraak van de welvaartstaat, die afbreuk deed
aan ondernemingswinsten. In het ideologisch
gedachtegoed van het economisch neoliberalisme staat de
vrijemarktwerking centraal. Neoliberalisten vinden dat de
OH geen werk moet maken van de welvaartsstaat maar als
enige taak heeft stoornissen op de vrije markt uit de weg
te werken.
Greed is good- gedachtengoed de mens is bovenal een egoïstisch wezen en gedraagt zich
hiernaar op een actieve en impulsieve wijze. Wanneer
amper voeling met de ieder mens zich zo optimaal mogelijk inzet om zijn eigen
werkelijkheid egoïstische doelstellingen waar te maken dan zal de
economie op voldoende wijze gevoed worden met
impulsen en initiatieven om zo een grote welvaart voor de
gehele mensheid te bereiken.
1
,II. In het oog springende kapitalistische mechanismen en hun accentuering door het
(neo)liberalistische gedachtengoed
1. Het quasi monopolie van de private banksector op vlak van de geldcreatie
Historische evolutie
STAP 1: Middeleeuwen Geldcreatie werd door private bankiers gedaan. Een kredietnemer
kreeg papiergeld, op hem rustte de verplichting om het krediet in de toekomst terug te
betalen. Het kerkelijk intrestenverbod werd gerespecteerd.
STAP 2: Ontvoogdingsstrijd Geldcreatie werd door private bankiers gedaan. Een
kredietnemer kreeg papiergeld, op hem rustte de verplichting om het krediet in de toekomst
terug te betalen met inbegrip van intrest. Het kerkelijk intrestenverbod werd sinds de
ontvoogdingsstrijd niet meer gerespecteerd. Banken werden roekelozer in het uitgeven van
papiergeld want ze calculeerden het risico van het niet-terugbetalen van een lening in in de
hoge intresten. Dit gedrag van de banken leidde tot een vertrouwensbreuk tussen de banken
en de gebruikers van het papiergeld. Het papiergeld werd waardeloos.
remedie: er ontstond een centraal bankwezen op nationaal niveau met het monopolie
van de creatie van geld op blauwprint.
STAP 3: de private banken reageerden en ontwikkelde een nieuw systeem om zelf opnieuw
aan kredietverlening te kunnen doen. Ze lieten kredietnemers toe een boekhouding te
openen in de boekhouding van de bankier om op die manier een schuld te boeken, waarop
de bank zelf een vordering boekte. Op deze manier werd giraal geld gecreëerd. Private
banken voelden wel de plicht om steeds voldoende kasreserves over te houden om te
voldoen aan omruilverzoeken van kanten die over een girale vordering beschikken, al
zouden zo nooit kunnen voldoen om al de omruilverzoeken van al hun klanten in eens te
behandelen. Dit geldt tot op de dag van vandaag.
STAP 4: 19de en 20ste eeuw: kapitalisme: Het gebruik van giraal geld is de overheersende
manier van geldgebruik. Dit is zo gegroeid door de voorkeur van de geldgebruikers en door
de beleidsmaatregelen tegen bv het zwart geld, georganiseerde misdaad en tegen
internationaal terrorisme.
STAP 5: 20ste eeuw: Kredietbeoordelaars waarderen de kredietwaardigheid adhv
kredietratings. Hun belang is ontzaglijk groot, de banksector heeft via het
kredietmechanisme de wereldeconomie in zijn greep. Financiële instellingen hebben een
immense (in een democratische samenleving onaanvaardbare) impact op de politieke
machten. De kloof tussen arm en superrijk is enorm, een groot deel van de wereldbevolking
bevindt zich in een situatie van uitzichtloze armoede.
2
, 2. Het kapitaalvennootschapsmodel en het beurswezen
Kapitaalvennootschappen bestaan sinds de 17de eeuw. Een kapitaalvennootschap is een
vennootschap die vanuit het rechtssysteem de gunst krijgt zich op te richten als
rechtspersoon. De vennoten genieten van het voordeel van de aansprakelijkheidsbeperking.
Kapitaalvennootschappen worden gefinancierd door de aandeelhouders, die recht hebben
op winstuitkering (dividend) maar zich niet veel interesseren in het reilen en zeilen van de
onderneming. Kapitaalvennootschappen waren steeds opzoek naar meer financiering,
zochten op korte termijn meer aandeelhouders op en moesten steeds meer dividenden
uitbetalen om aandeelhouders tevreden te houden. Er ontstonden aandeelbeurzen teneinde
publieke oproepen te doen op het algemene spaarderspubliek. Op de primaire
aandelenmarkt werden aandelen voor het eerst uitgegeven en op secundaire
aandelenmarkten werden de aandelen in omloop doorverkocht. Kapitaalvennootschappen
streven naar steeds meer winst waardoor de gehele wereld dienstbaar wordt gemaakt aan
het winststreven van deze kapitalistische ondernemingen.
De wereldeconomie wordt vandaag beheerst door grote ondernemingen die, steunend op
het mechanisme van de kapitaalvennootschap, getuigen van een geresponsabiliseerd
ondernemerschap, waarbij alle denkbare waarden (arbeid, menselijkheid, de planeet,…) het
slachtoffer zijn geworden van het grote geldgewin. Staten hebben amper de macht om
weerwerk te bieden.
3. Slotreflecties omtrent de kapitalistische financieringsmechanismen
Het kapitalisme gebiedt de mensheid om zich aan haar mechanismen te onderwerpen. Wat
blijkt uit de financiële crisissen is dat mensen zich egoïstisch gedragen; rijken hebben zich
verder verrijkt adhv de crisis, de kloof tussen arm en rijk wordt groter en groter.
4. De achterstelling van arbeid tav kapitaal
Arbeid wordt gezien als een loutere kostenfactor ter verwezenlijking van het hogere goed;
het verwerven van kapitaal. De arbeidskost dient aldus zo laag mogelijk gehouden te
worden. Zoals een onderneming grondstoffen koopt, koopt ze ook andermans
arbeidsvermogen. Dit heeft geleid tot complete dehumanisering (depressie, burn-out,…) van
de mens in de kapitalistische mechanismes.
IJzeren Wet der Lonen: de loonkost wordt zo laag mogelijk gehouden om ervoor te zorgen
dat de winst zo groot mogelijk is. De verworven winst wordt uitgekeerd aan de CEO’s,
managers en AH van de onderneming. De WTG trachtte de vrije markt van de arbeid te
temperen adhv reglementaire maatregelen als bv minimumlonen. Toch beheerst de IJzeren
Loonwet de wereldeconomie en kunnen staten maar weinig doen op zo’n grote schaal. De
wetmatigheid heeft extreme proporties aangenomen die wereldwijd de sociaaleconomische
en algemeen maatschappelijke en intermenselijke verhoudingen determineren.
De meest extreme vorm van de IJzeren Loonwet is slavernij en kinderarbeid, vandaag de dag
nog steeds bestaand. De migrantenproblematiek is ook deels te verklaren vanuit het
kapitalisme: goedkope arbeidskrachten worden geïmporteerd uit andere landen zonder die
mensen in te burgeren in het land waar ze hun goedkope arbeid komen leveren.
Ook de verplaatsing van de industrie van de Westerse landen naar het Zuiden en het Oosten
is te wijten aan de IJzeren Loonwet.
3
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller sofiewillems. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $16.62. You're not tied to anything after your purchase.
