Samenvatting H4 en H5 Hele Getallen
H4 Basisbewerkingen
Op de basisschool komen vier basisbewerkingen aan bod: optellen, aftrekken,
vermenigvuldigen en delen. Dit worden de basisoperaties of de hoofdbewerkingen
genoemd. Tot in groep 5 is vrijwel alle rekenen nog hoofdrekenen in de zin van rekenen met
het hoofd. Dat betekent dat de denkstappen hoofdrekenen plaatsvinden, maar wel mogen
worden ondersteund door papier te gebruiken.
Hoofdrekenen met het hoofd wordt ook wel halfschriftelijk rekenen genoemd.
Hoofdrekenen in de zin van rekenen uit het hoofd betekend dat alles zonder hulp van
notaties plaatsvindt.
4.2 Optellen en aftrekken
4.2.1 Basisstrategieën
Aan het oplossen van een rekenopgave zijn twee aspecten te onderscheiden: de procedure
waarmee met de bewerking wordt omgegaan en de strategie waarmee de getallen wordt
omgegaan. Voorbeelden van oplossingsprocedures zijn indirect optellen, indirect aftrekken
en aanvullend optellen voor de bewerking aftrekken.
Ook van strategieën zijn er verschillende varianten. Bij hoofdrekenen optellen en aftrekken
zijn drie grondvormen te onderscheiden. Het gaat hierbij om twee basisstrategieën: de
rijgstrategie en de splitsstrategie. Deze twee basisstrategieën kunnen altijd worden
toegepast, ongeacht de getallen in de opgave. Naast deze basisstrategieën omen ook varia-
aanpakken voor. De strategieën die gebruikt worden bij het rekenen tot 100 worden ook
gebruikt bij het rekenen met grotere getallen.
De rijgstrategie
Rijgen is een strategie waarbij een optel-of aftrekopgave wordt opgelost door het eerst getal
heel te laten en het tweede getal er in stukjes bij te doen of af te halen. Het tweede getal
wordt opgesplitst in tienvouden en eenheden en rijgend aan het eerste getal toegevoegd of
ervan afgehaald. Deze strategie is te ondersteunen met een lijnmodel.
De deelgetallen worden er als het ware aangeregen. Bij de term rijgen kun je denken aan het
rijgen van kralen aan een kralenketting.
Tiensprong
Belangrijk bouwstenen van de rijgstrategie zijn de tiensprong en de sprong via het tiental. Bij
de tiensprong gaat het erom dat kinderen vanaf een willekeurig getal met sprongen van 10
kunnen doortellen of terugtellen.
Sprong via het tiental
De sprong via het tiental is handig om te gebruiken bij opgaven over het tiental. Eerst wordt
er naar het eerste tiental gesprongen en vandaar wordt er verder gesprongen.
, Dat de rijgstrategie zo goed op de lege getallenlijn is uit te voeren, heeft gedurende het
leerproces twee grote voordelen:
De leerlingen tekenen hun tussenstappen en tussenantwoorden waardoor het
werkgeheugen wordt ontlast.
De sprongen kunnen zowel uitgebreid als verkort worden uitgevoerd. Het voordeel hiervan
is dat leerlingen van uiteenlopend vaardigheidsniveau deze opgave toch allemaal kunnen
oplossen.
De splitsstrategie
Bij splitsen worden beide getallen van een opgave opgesplitst in eenheden, tientallen,
enzovoort. Daarna wordt afzonderlijk met de tientallen en de eenheden (enzovoort)
gerekend. Vervolgens worden de uitkomsten hiervan bij elkaar genomen.
Bij splitsend optellen worden de tientallen bij elkaar opgeteld, evenals de eenheden, en
vervolgens worden deze samengenomen. Bij splitsend aftrekken gaat het op dezelfde
manier. De tientallen worden van elkaar afgetrokken, de eenheden ook en de resultaten
daarvan worden bij elkaar genomen.
De splitsstrategie is te ondersteunen met groepsmodellen, zoals geld en MAB-materiaal. De
splitsstrategie is van belang voor het hoofdrekenen, maar vooral voorbereidend op
kolomsgewijs en cijferend optellen en aftrekken.
Meer nog dan bij de rijgstrategie is het bij de splitsstrategie nodig dat kinderen inzicht
hebben in de decimale getal structuur. Kunnen kinderen bij het rijgen eerst nog zelf de
grootte van de sprongen bepalen, bij het splitsen is het nodig de interne getal structuur te
gebruiken. Leerkrachten moeten daarom beducht zijn voor fouten als: 35 + 42 = 59 en 78 –
35 = 34. Bij deze fouten zijn de tientallen en de eenheden door elkaar gegooid. Daarom is
het, zeker in het begin van het leerproces, noodzakelijk om alle stappen te noteren en hierbij
de tientallen voluit te schrijven.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller franksamwel. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.80. You're not tied to anything after your purchase.